Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/171
Sana29.12.2021
Hajmi2,61 Mb.
#81360
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   171
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

8. Kartogramma usuli
 
Kartogramma  usuli  derb,  muayyan  chergaradagi,  asosan  ma'muriy    chergara 
doirasidagi  vokera  va  xodisalarni  nisbiy  mikdorda  kursatish  usuliga  aytiladi. 
Kartodiagramma  usuliga  uxshab  kartogramma  usuli  xam    statistik  usul  bulib, 
kuprok  sotsial-iktisodiy  kartalar  tuzishda  kullaniladi.  Lerkin  kartogramma  usuli 


 
 
 
141 
kartodiagramma  usulidan  fark  kilib  nisbiy  mikdorda  berriladi.  Masalan:  axolining 
zichligi,  umumiy  axoliga  nisbatan  erkaklar  salmogi,  ayollar  salmogi,  ishga  yarokli 
kishilar  soni  va  x.k.  Shuningderk  kishlok  xujaligi  ekinlarining  xosildorligi,  xar  100 
gerktar  kishlok  xujalik  erridan  kancha  gusht,  sut,  jun,  va  boshka  maxsulotlar 
olinishini xam kartogramma usulida tasvirlasa buladi. Kartogrammada berriladigan 
mikdor kursatgichlar rang yoki shtrixlar bilan kursatiladi. Rangni och yoki tuk berrib 
kursatkichlarning  nisbiy  mikdorini  tasvirlash  mumkin.  Agar  rang  yoki  shtrix 
kuyuklashib borsa, internsivlik yoki mikdor kursatkichning oshib borishini bildiradi. 
Misol  uchun  Uzberkistoning  paxta  ekiladigan  rayonlarida  xar  bir  gerktardan 
olinadigan paxta xosilini kursatuvchi kartada xosildorlikning oshib borishini rangni 
kuyuklashtirib  borish  yoki  shtrixlarni  zichlashtirib  borish  bilan  kurish  mumkin. 
Buning uchun avval rayonlar paxta xosildorligiga karab gruppalarga bulinadi: 
1.  15 serntnerrdan  20 serntnerrgacha; 
2.  20 serntnerrdan  25 serntnerrgacha; 
3.  25 serntnerrdan  30 serntnerrgacha; 
4.  30  serntnerrdan  ortik  xosil  olinadigan  rayonlarga  bulib,  turt  xil  kuyuklikda 
rang bilan tasvirlanadi

Kartogrammada  tasvirlangan  vokera  va  xodisalarni  bir-biri  bilan  takkoslash  uchun 
shkalalar  yoki  pogonalar  orasidagi  mikdorlar  bir  xil  bulishi  kerrak.  Bizning 
misolimizda ular orasidagi fark 5 serntnerrni tashkil kiladi. Ba'zan shu xil vokera va 
xodisalar  bulmaydigan  joylar  xam  rangga  va  shtrixga  buyalib  kursatilib  berriladi. 
Masalan: Uzberkistonda paxta xosildorligini tasvirlovchi kartada paxta ekilmaydigan 
Ustyurt  platosi,  Kizilkum  chuli  xam  paxta  ekiladigan  joylar  rangiga  buyab 
kursatilaverradi. Bu albatta, tugri emas. Shuning uchun tasvirlanayotgan vokera va 
xodisalar  mavjud  bulgan  joylar  chergaralari  oldindan  berlgilab  olinishi  kerrak. 
Kartogramma usuli kartadiogramma yoki nuktalar usuli bilan birga kushib kullanilsa, 
kartaning mazmuni yanada boyiydi. 
 

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish