Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslari

O’lchash vositalari metrologik massadlar buyicha 3 xil buladilar:

1. 
   Etalon ulchov, etalon asboblar-bular birlamchi etalonlar deb ataladi. Bu etalonlar davlat va xalkaro mikyosda saklanadi.
   
2. 
   Namunaviy ulchov, namunaviy asboblar-bular ikkipamchi etalonlar deb ataladi. Bu birlamchi etalonlar bilan solishtiriladi va ishchi O’lchash vositalariga uzatiladi.
   
3. 
   Ishchi ulchov, ishchi asboblar bevosita amaliy ishlarda ishlatiladi.
   

O’lchash vositalarining konstruktiv to’zilishi.

O’lchash vositalarining konstruktiv to’zilishi 4 xil buladi:

1. 
   O’lchash asboblari.
   
2. 
   O’lchash uskunalari.
   
3. 
   O’lchash tizimi.
   
4. 
   O’lchash majmuasi.
   

O’lchash ishlari asosan asbob-uskunalar yordamida amalga oshiriladi va ular quyidagi turlarga bulinadi:

1. 
   Kursatuvchi asboblar - kattaliklarni O’lchash vaktida natijalar shkalaning kursatishidan olinadi. Masalan, o’zish mashinalari, termometrlar, torsion tarozi va xokazo.
   
2. 
   Solishtiruvchi asboblar - sinov yuli bilan olingan natijalarni ulchov yoki etalon bilan solishtirish natijasida xosil kilinadi. Masalan, tarozilarda kadoklash bilan massani aniklash.
   
3. 
   O’ziyozar asboblar - ulchanayotgan kattalikni avtomatik ravishda xarakatdagi tasmaga yozib turadi. - Masalan, termograf, gigrograf, kardiagramma va xokazo.
   
4. 
   Yiguvchi asboblar - vakt davomida ulchanayotgan kattaliklarni jamlab kursatadi. Masalan, gazlamalarning suv, xavo Utkazuvchanligi va xokazo.
   
5. 
   Boshkaruv asboblari - texnologii jarayonda urnatilgan kattalikni avtomatik ravishda boshkarib turadi. Masalan, kuritish uskunasi AK-2 xaroratni 105+2°S da boshkaradi.
   

O’lchash uskunalari-bir joyda joylashgan bir kancha kattaliklarni O’lchash. Masalan: elektrotexnik materiallarning solishtirma karshiligini - ulchaydigan yoki paxta tolasining uzunligini aniklashda ishlatiladigan uskunalardir.

O’lchash /yamzil/m-ishlatilish MAQSADI buyicha 3 xil buladi:

a) xabar beruvchi O’lchash tizimi;

b) nazorat kiluvchi O’lchash tizimi;

v) boshkaruvchi O’lchash tizimi.

O’lchash majmuasi-asossh va yordamchi O’lchash vositalari va EXM • bilan «O’lchash, axborot berish tizimida» anik masalani bajaradi. '