Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Simlarni to‘g‘rilash
To‘g‘rilash material yoki zagotovkaning notekis, qing‘ir, va tob tashlagan joylarini, tegishli qismlarini cho‘zish yoki siqish yo‘li bilan tuzatishdan iboratdir. Metallarni to‘g‘rilash buyumni rejalashdan oldin bajarilishi kerak. Zarb berilganda yorilmaydigan metallarni to‘g‘rilash mumkin. Bunda ular list plitaga yoki turli shakldagi ostlikka qo‘yiladi, ularning qavariq joylari bo‘r bilan chizib qo‘yiladi, so‘ngra listning chetidan boshlab do‘nglik joyi tomon bolg‘acha bilan aylantirib urib chiqiladi. Zarblar tez-tez, ammo qattiq bo‘lmasligi kerak, materialni to‘g‘rilashda bir joyning o‘ziga bir necha marta urmaslik, ya’ni uni pachaqlab yubormaslik lozim.
Po‘lat va rangli metallarning yup-qa listlari mis, qo‘rg‘oshin, yog‘och yoki rezina bolg‘achalar bilan to‘g‘rilanadi. Diametri 1 mm dan ortiq simlar po‘lat plita ustida yog‘och bolg‘a bilan to‘g‘rilanadi (1.18-rasm). To‘g‘rilash vaqtida dastasi yaxshi mahkamlanmagan bolg‘a bilan ishlash kerak, bunda,bolg‘aning uch qismi yorilmagan bo‘lishi metal listining chetlaridan qo‘lni kesmaydigan qilib ushlash, simni tutib turgan qo‘l plitadan chetda turishi kerak.
Simlarni to‘g‘rilash usullari. Qisqa simlarni bolg‘a bilan to‘g‘rilash mumkin. Bunda ularni tekis yuzali yog‘och taxta ustiga qo‘yib, egri joylari bolg‘a bilan uriladi. Tekis yuzada simning egri yoki to‘g‘riligi yaqqol ko‘rinadi.
Mis va alyuminiy simlarni to‘g‘rilashda metall bolg‘adan emas, balki yog‘och to‘qmoqdan foydalanish lozim.
Yumshoq va uzun simlarni to‘g‘rilash uchun avval undagi eng katta egilishlar tekislanadi, keyin tiskiga biror silindrsimon buyumni qistirib, uning sirtidan simning ikki uchidan ikki qo‘llab tortiladi. Simning ikkala uchi esa tekis yuzali ombur bilan to‘g‘rilanadi.




1.18- rasm. Simlarni tug‘rilash


Simlarni bukish
Ingichka alyuminiy mis, latun simlar iloji boricha yassi jag‘li omburda, yo‘g‘on simlar esa tiskiga o‘rnatilgan yog‘och taxta o‘rtasiga qistirilgan holda bolg‘a bilan urib bukilishi kerak.