Termiz davlat universiteti iqtisodiyotva menejment kafedrasi

S¹ = L – M
bunda, L – tovarlarni zahiraga qo`yish vaqtidagi baho bilan baholangan mahsulotlar qiymati;
M – tovarlarni zahiradan olish vaqtidagi baho bilan baholangan mahsulotlar qiymati.
Bank muassasalarining ishlab chiqarish hajmi quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:
R = T₁ – T₀
bunda, R – banklarning ishlab chiqarish hajmi;
T₁ – mablag’larni jalb qilgani va joylagani uchun xaridorlarning banklarga to`lagan foizlari;
T<sub>0</sub> – banklar tomonidan ozod moliyaviy resurslarni jalb etgani uchun banklarning xaridorlarga to`lagan foizlari.
Demak, banklar resurslarni saqlovchilar bilan investorlar orasidagi vositachi rolini o`ynaydilar. Aytish lozimki moliyaviy vositalarning ishlab chiqarish hajmiga xaridorlarning quyidagi xizmatlar uchun to`lovlari: boyliklarni seyflarda saqlash, investitsiyalash bo`yicha berilgan maslahatlar, valyuta almashtirish va h.k. ham qo`shiladi.
Sug’urta kompaniyalar mahsulot hajmi quyidagicha aniqlanadi:
P = R – K + Q – N
bunda, R – sug’urta kompaniyalarga to`langan sug’urta mukofotlari;
K – sug’urta kompaniyalari to`lagan sug’urta to`lovlari;
Q – sug’urta kompaniyalari tomonidan texnik zahiralarni qimmatbaho qog’ozlarni va boshqa moliyaviy mablag’larni investitsiyalashdan olingan foizlar;
N – sug’urtalangan texnik zahiralar hajmining ortishi.
Oraliq iste`mol – ishlab chiqarish jarayonida sarflangan tovar va xizmatlar qiymati, masalan, ishlab chiqarishda sarflangan xomashyo, materiallar, yoqilg’i, energiya, asbob-uskunalar qiymati, shuningdek, reklama agentliklari, yuridik konsultatsiyalar, transport agentliklari va h.k. xizmatlari uchun to`lovlar va h.k.
Imoratlar, uskunalar va mashinalar ijarasi uchun to`lovlar ham oraliq iste`molning muhim moddasi hisoblanadi. Lekin asosiy kapital iste`moli oraliq iste`mol hisoblanmaydi. Oraliq iste`mol qiymati oxirgi foydalanish bahosida hisoblanadi va unga barcha savdo-transport ustamalari ham qo`shiladi.
Shuni qayd qilish lozimki, oraliq iste`mol sotib olingan vaqtidagi baho bilan emas, balki ishlab chiqarishda foydalanilgan vaqtdagi baho bilan o`lchanadi.