Termiz davlat universiteti iqtisodiyotva menejment kafedrasi

Aniqlang: O’rtacha jon boshiga daromad;Pastki va yuqori detseli;
Detseli koeffitsiEnti.Echilishi:

1. 
   ming so’m.
   
2. 
   Pastki va yuqori detsili mediana formulasiga binoan aniqlanadi:
   

3. 
   
   

Bu koeffitsient aholi daromadi bo’yicha tabaqalanish keskin ekan-ligini nomoyon qiladi, ya’ni 10% boy va 10% kambag’al aholi daro-madlari nisbati 6,2 martani tashkil qiladi.


2-Masala. Region bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan, %:

Ko’rsatkichlar	Bazis yili	Joriy yil
20% daromadlar – jami aholi guruhlari uchun	100	100
I	9,8	6,5
II	14,9	10,6
III	18,8	16,5
IV	23,8	22,5
V	32,7	43,9

Har bir yil uchun:Jini koeffitsiEntini hisoblang;Lorents egri chizig’ini grafikda tasvirlang.
Echilishi.

Yil	Aholi guruhlari	Aholi salmog’i	Daromadlar salmog’i	Hisoblangan ko’rsatkichlar
Bazis yili	I II III IV V	0,2 0,2 0,2 0,2 0,2	0,098 0,149 0,188 0,238 0,327	0,098 0,247 0,4,5 0,675 1,000	0,0196 0,0248 0,0376 0,0476 0,0654	0,0196 0,0494 0,0870 0,1346 0,2000
	Jami	1,0	1,000	-	0,2000	0,4260
Joriy yil	I II III IV V	0,2 0,2 0,2 0,2 0,2	0,065 0,106 0,165 0,225 0,439	0,065 0,171 0,336 0,561 1,000	0,0130 0,0217 0,0330 0,0450 0,0878	0,0130 0,0342 0,0672 0,1122 0,2000
	Jami	1,0	1,000	-	0,2000	0,4260

1. Djini koeffitsiEnti:

bazis
yil
Joriy
yil uchun
3-Masala. Oziq-ovqat mahsulotlari iste’moli va daromadlar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Ko’rsatkichlar	Bazis yili	Joriy yil
1. O’rtacha jon boshiga iste’mol (kg): – non mahsulotlari – sut mahsulotlari	100 296	106 274,7
2. O’rtacha jon boshiga daromad ming so’m (solishtirma bahoda)	2400	2688

Iste’mol elastikligi koeffitsiEntini hisoblang.
Echilishi:

1. Non bo’yicha:
= kg
= ming so’m

2. Sut bo’yicha
= kg
=288 ming so’m

Demaq daromadlarning 1% oshishi natijasida non mahsulotlari is-te’moli 0,5% ko’paygan, sut mahsulotlari iste’moli esa 0,6% kamaygan.
Aholi daromadlari tarkibi va bu tarkibning siljishi quyidagi ko’rsatkichlar orqali tavsiflanadi:
1)
Bu yerda:
V – salmoq;
D– daromadlar;
– xarajatlar.
2) Tarkibiy siljishlarni baholovchi ko’rsatkichlar:
a) chiziqli koeffitsiEnti:
b) kvadratik koeffitsiEnt:
s) K.Gataev interval koeffitsiEnti:
d) Saloi indeksi:
bu yerda: – davrlar bo’yicha yoki hududlar bo’yicha daromad (xarajat) turlari bo’yicha salmoq.
n – daromad (xarajat) turlari soni, ya’ni tarkibini tashkil qiluvchi elementlar soni.
Mustaqil ishlash uchun мasalalar
21.1-Masala. Ikki tuman bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan (taqqoslama baholarda):

№		A tuman		B tuman
		2006	2007	2006	2007
	YAlpi daromad, mlrd.so’m	22	28	20	24
	Aholi salmog’i,%	74	76	71	74
	Aholi soni, mln.kishi	10	13	11	12

Aniqlang:Jon boshiga iste’mol hajmini.Jon boshiga iste’mol indeksini.
21.2-Masala.
Ishchilarning nominal ish haqi 13%, xizmatchiniki esa 11%ga osh-gan. SHu davrda tovar va xizmatlar bahosi 3% oshgan bo’lsa, real ish ha-qi qanchaga o’zgargan? Ishlar va xizmatlar salmog’i 60% va 40% teng bo’lgan.
21.3-Masala. Ish haqi fondi 1 mlrd.dan 2mlrd.ga oshdi. Ishchilar soni esa 290 mingdan 310 ming kishiga oshdi. Baho 2%ga oshgan bo’lsa, real ish haqi qanchaga oshgan?
21.4-Masala. Quyidagilar berilgan:

Mahsulot va xizmat	Mahsulot va xizmat iste’moli qiymati		Bahoning o’zgarishi
	2006	2007
Nooziq-ovqat mahsulot	72	78	-9.5
Oziq-ovqat mahsulotlari	89	93	-0.6
Xizmatlar	10	15	+18.1

Aniqlang:Mahsulot va xizmatlar turi bo’yicha aholi iste’molining o’zga-rishini:
– har bir mahsulot turi bo’yicha;
– barcha iste’moldagi mahsulot va xizmatlar bo’yicha.
2) Bahoning alohida va umumiy indeksi.
3) Bahoning o’zgarishi hisobida aholining tejagani yoki ortiqcha sarfi qiymati.
21.5-Masala. Quyidagilar berilgan:
1) Ish haqi fondi 29% oshdi;
2) Baho 10%ga oshdi;
3) Ish vaqti 5%ga kamaydi;
4) Ishchilar soni 12% ga oshdi.
Real ish haqi indeksini ish vaqti o’zgarishini hisobga olgan holda va hisobga olmasdan aniqlang.
21.6-Masala. Ikki tuman bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan (taqqoslama baholarda):

Ko’rsatkichlar__A_tuman__B_tuman'>Ko’rsatkichlar	A tuman		B tuman
	yillar		yillar
	2006	2007		2006	2007
YAlpi daromad	22	28		20	24
Aholi iste’molining yalpi daromaddagi salmog’i	74	76		71	74
Aholi soni	10	13		11	12

Aniqlang:1) jon boshiga iste’mol hajmi;2) Jon boshiga iste’mol hajmining indeksi
21.7-Masala. O’zbekiston Respublikasi bo’yicha yalpi ixtiyordagi daromadlar keltirilgan:

Ko’rsatkichlar	Yillar
	2000	2001	2002	2003
YAlpi ixtiyordagi daromad, shu jumladan:	3209633.0	4856576.8	7431766.6	10035227.1
YAkuniy iste’mol xarajatlari, shundan	2623650.9	3939366.9	1604137.2	7192136.6
Uy xo’jaligi...	1985172.2	2986117.5	4417891.8	5366891.4
Davlat boshqaruv organlari	607264.7	903818.2	1339170.3	1717376.4
Uy xo’jaligiga xizmat ko’rsa-tuvchi notijorat tashkilotlari	31214.0	46339.2	70567.3	107868.9

Hisoblang: yalpi ixtiyordagi daromadning tarkibini yillar bo’yicha hisoblab chi-qing va xulosa qiling.
21.8-Masala. Quyidagi jadvalda aholi jon boshiga daromad hajmining taqsimoti keltirilgan:

Ko’rsatkichlar	Jami aholiga nisbatan % hisobida
Jami aholi, shu jumladan, aholi jon boshiga olingan daromad (ming so’m).	100
90-130	2.7
130-170	6.7
170.1-210	8.7
218.1-250	14.8
250.1-290	21.9
290.1-330	15.2
330.1-370	13.3
370.1-418.0	18.4
410-yuqori	6.3

Aniqlang:Aholining o’rtacha daromadi hajmini.Modani;Medianani;Detsel koeffitsiEnt ma’lumotlarini tashkil qiling.
21.9-Masala. Uy xo’jaliklarini byudjet bo’yicha tekshirish natijasida ma’lum bo’ldiki, joriy davrda o’tgan davrga nisbatan sabzavot iste’moli 2.2%ga oshdi, sut mahsulotlari 1.5%ga pasaydi. SHu davr ichida uy xo’jaligini jon boshiga daromadi 8% ga ko’paydi.Aniqlang: yelastiklik koeffitsiEntni.
21.10-Masala. Bazis davrida kartoshka iste’moli jon boshiga oyiga 15 kgni tashkil etdi, hisobot davrida esa – 1.3 kgga oshdi. Bazis davrida har bir kilogramm kartoshkaning bahosi 500 so’mni tashkil etdi, hisobot davrida 2.3%ga oshdi. SHu davr ichida aholi jon boshiga 3250 so’mdan 3750 so’mga oshdi. Hisoblang: daromadlarning o’zgarishi hisobiga kartoshka iste’mo-lining elastiklik koeffitsiEntini.
21.11-Masala. Hisobot davrida tuman ishchilarining o’rtacha oylik ish haqi 148297 so’mni tashkil qildi, bazis davrida esa 208020 so’m. SHu davrda iste’mol baholar indeksi 2.01 martaga oshdi.Aniqlang: real ish haqi indeksini.
21.12-Masala. Quyidagi shartli ma’lumotlar keltirilgan:

Ko’rsatkichlar.	Bazis davri	Hisobot davri
Joriy baholarda tovarlar iste’moli, mlrd. so’m	223008	310206
Mahsulotlarning umumiy baho indeksi	-	1.0375
Aholi soni, mln. kishi	20.0	21.2