Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti

3. Mehnat va ish haqini dastlabki hujjatlarda rasmiylashtirish, uni umumlashtirish


Korxona va tashkilotlarda mehnat haqi hisobini to‘g‘ri tashkil qilish uchun, eng avalo, shaxsiy tarkib hisobini to‘g‘ri yuritish lozim. Xodimlarni ishga qabul qilish, Min bo‘shatish, boshqa ishga o‘tkazish, ularga ta’til berilgani, tunda, ish vaqtidan Ykyrn vaqtda, bayram kunlarida ishlaganligi haqida ishonchli ma’lumot bo‘lgandagina xodimlari bilan o‘z vaqtida hisob-kitob qilishi mumkin. Ana shu maksadda kadrlar bo‘limi shaxsiy tarkib hisobini hamda boshqa xizmatlar bilan birgalikda foydalanish hisobini olib boradi.
Shaxsiy tarkibni hisobga olish uchun quyidagi xujjatlardan foydalaniladi:
Ishga qabul qilish haqida buyruq.
Shaxsiy varaqa.
Boshqa ishga o‘tkazish haqida buyruk
Ta’til berish haqida kaydnoma
Mehnat shartnomasini bekor qilish haqida buyruq
Ish vaqtini hisobga olish uchun T-12 shaklidagi maxsus tabeldan foydalaniladi.
Bulim, brigada, tsex xodimlarining nomma-nom ruyxati bulib, undan ish vaqtini * omish uchun foydalaniladi. Xar bir xodimga tabel rakami biriktiriladi va u ish haqi bo‘yicha ramiylashtiriladigan barcha xujjatlarda ko‘rsatilib boradi. Ish boshlanishidan avval o‘tgan oydagi tabeldan xodimning ism-sharifi kuchirib ishga chiqish, ish vaqtini sarflashi shartli belgilar yordamida hisobga olib Masalan, mehnat ta’tilidagilar «T», kasallik varakasi bo‘yicha ishga r «K» xarfi va xokazolar bilan belgilanadi.
ish vaqtidan foydalanish hisobi tabelda ikki xil usulda amalga ,m, Virinchi usulda barcha ishga chiqkan, kechiqkan va ishga chiqmagan xodimlar ruyxat kilib boriladi. Ikkinchi usulda esa tabelda faqat kechikkanlar, ishga chiqmaganlar ya’ni ma’lum me’yordan chetga chiqdan xodimlar ruyxat kilib boriladi.
Har bir xodimning ishlagan vaqti tabelda hisobot oyining birinchi yarmiga va yil oxiriga, ya’ni ikki marta hisob,lab chiqiladi. Tabel tsex boshligi tomonidan imzolanadi buxgalteriyaga ish haqi hisoblashish uchun topshiriladi.
Mehnatga haq to‘lashning ishbay shaklida ish haqi hisoblashish uchun tabeli ma’lumotlari etarli emas. Buning uchun quyidagi birlamchi xujjatlardan foydalaniladi: