Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti

D-t 8310, 8320, 8330-U stav kapitalini xo‘isobga olish hisobvaraqlari
K-t 6620-«Chiqib ketayotgan muassislardan ularning ulushlari bo‘yicha qarzlar».To‘lov paytida:
D-t 6620-«Chiqib ketayotgan muassislardan ularning ulushlari bo‘yicha qarzlar»
K-t 5110, 5010-Pul mablag‘larini hisobga oluvchi hisobvaraqlar.
Hisobot yilidagi taksimlanmagan foyda (zarar) summasi dividendlar hisoblanganidan so‘ng
8720-«Jamgarilgan foyda (koplanmagan zarar)» hisobvarag‘iga hisoblab o‘tkaziladi.
Foyda olingan holatda:
D-t 8710-«Hisobot davridagi taqsimlanmagan foyda (koplanmagan zarar)»
K-t 8720-«Jamg‘arilgan foyda (koplanmagan zarar)».
Zarar ko‘rilganda:
D-t 8720-«Jamgarilgan foyda (koplanmagan zarar)»
K-t 8710-«>o‘isobot davridagi taksimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar)».
Aktsiyadorlar o‘rtasida taqsimlanishi lozim bo‘lgan majburiy to‘lovlar va barcha qoldiqlar to‘langandan keyin korxonada koladigan foydaning bir qismi dividend hisoblanadi. Odatda, dividendlar hisobot yili yakunlari bo‘yicha hisoblanadi. Biroq AJlari har chorakda va yarim yilda bir marta, agar bu jamiyat ustavida taqiqlanmagan bo‘lsa, joylashtirilgan aktsiyalar bo‘yicha dividendlar to‘lash to‘g‘risida qaror qabul qilishga haqli. Yillik dividendlarni to‘lash sanasi AJ ustavida yoki aktsiyadorlar yigilishi qarori bilan belgilanadi.Korxona rahbariyati tomonidan dividendlarni to‘lash e’lon kylinganidan sung, agar ular kelasi yil uchun to‘lanadigan bo‘lsa, joriy majburiyatlar sifatida hisobda aks ettiriladi. AJ quyidagi xollarda dividendlar to‘lash to‘g‘risida qaror qabul qilishga
haqli emas:

9. 
   jamiyatning ustav kapitali to‘lik to‘languniga qadar;
   
10. 
    agar dividendlarni to‘lash paytida u bankrotlik belgilariga javob bersa yoki jamiyatda
    dividendlarni to‘lash natijasida bankrotlik alomatlari paydo bo‘lsa;
    
11. 
    agar jamiyat sof aktivlarining qiymati uning ustav va rezerv kapitali summalaridan
    kam bo‘lsa.
    

Dividendlar, nafaqat, pul mablag‘lari, balki aktsiyalar bilan ham to‘lanishi mumkin.Aktsiyalar ko‘rinishidagi dividendlar «kapitallashtirish»da taksimlanmagan foyda sifatida ifodalanuvchi, aktsiyadorlar uchun qo‘shimcha aktsiyalar chiqarishdir.
Misol. 5000 sumlik nominal qiymatdagi 10000 dona aktsiyaga ega aktsiyadorlik jamiyati amaldagidan 2% miqdorida aktsiyalar ko‘rinishidagi dividendlar to‘lovi haqida e’lon qiladi. Ushbu davrda aktsiyalarning bozor qiymati-5500 sum.
Dividendlar e’lon qilingan paytda AJ xususiy kapitalining tuzilishi quyidagichabo‘lgan:

12. 
    nominal qiymati 5000 sumlik 10000 dona aktsiya oddiy aktsiyalar - 50000000 s0m;
    
13. 
    emission daromad - 400000 sum;
    
14. 
    taqsimlanmagan foyda - 3000000 sum;Jami xususiy kapital - 8400000 sum.
    

Qaror: dividendlar to‘lash uchun yangi aktsiyalar chiqarildi - 2% (10000 dona=200 dona).
Kichik miqdorda aktsiyalar chiqarilganligi uchun ular bozor bahosida, ya’ni 5500sumdan hisobga olinishi Chiqarilgan aktsiyalarning bozor qiymati - 5500 sum. (200=110000 sum, shu jumladan, 100000 sum-aktsiyalarning nominal qiymati, 100000 sum esa-emission daromad).
Ushbu muomalalarga quyidagicha buxgalteriya yozuvi qilinadi:
hisoblab yozish paytida;
D-t 8710-«Hisobot davridagi taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar)»-1100000 sum
K-t 6610-«To‘lov uchun dividendlar»-1100000 sum.
Aktsiyalar bilan to‘lash paytida