Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti

D-t 0160-«Transport vositalari»-3 00000 sum K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha Karimovning qarzi»-3 00000 sum.
Juraev o‘z kuyilmasini xom-ashyo ko‘rinishida (200000 sum) kiritdi: D-t 0110-«Xom-ashyo va materiallar»-200000 sum K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha Juraevning qarzi»-200000 sum.
Ta’sischilarning Qaroriga muvofiq ustav kapitali miqdori oshishi mumkin. Ustav kapitalining oshirilishi ta’sischilarning qo‘shimcha kuyilmalari hiobiga yoki taqsimlangan foydadan ajratma qilish hisobiga bo‘lishi mumkin.
Ba’zi xoll ar da MChJga yangi muassis kelib kushlishi mumkin. Bu quyidagi yullar orqali yuzaga keladi:

• 
  ustav kapitali ulushini bitta yoki bir necha sherikdan sotib olish yuli bilan;
  

• 
  qo‘shimcha sarmoya kiritish yuli bilan.
  

Biroq xar ikkala xolatda ham yangi muassisning kelib kushilishi jamiyatning barcha a’zolari tomonidan ma’kullanishi lozin. Birinchi xolatda sarmoya sotib olingan ulushi oldingi muassis sarmoyasi hisobvarag‘idan yangisinikiga o‘tkaziladi.
Misol. Karimov o‘zining 100000 sumlik miqdordagi ulushini Ergashevga sotdi: D-t 8330-«Ustav kapitali Karimov kuyilmasi»-100000 sum K-t 8330-«Ustav kapitali Ergashev qo‘yilmasi»-Yu0000 sum.
Ikkinchi xolatda yangi muassis mavjud sarmoyaga qo‘shimcha sifatida ustav kapitaliga o‘z ulushini qo‘shganda muassislar ulushlarining foiz nisbati o‘zgaradi.
Misol. 500000 sum miqdorida ruyxatga olingan ustav kapitaliga ega bo‘lgan va muassislari ulushi: Karimovniki-60%, Juraevniki 40% bo‘lgan «Bobur» MChJ yangi a’zo Xasanov B.ni jalb etish hiosbiga o‘z ustav kapitalini 600000 so‘mgacha oshirishga qaror qildi. Mazkur xrlatda ulushlar nisbati o‘zgaradi va quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘ladi:
Karimov-50% (300000/600000);
Juraev-33,3% (200000/600000);
o‘asanov-16,7% (100000/600000).
MChJ ustav kapitali miqdorining ko‘payishi taksimlanmagan foyda hisobidan ham bo‘lishi mumkin. Bu xrlatda quyidagicha yozuv qilinadi: D-t 8710-«Hisobot davridagi taksimlanmagan foyda (koplanmagan zarar)» K-t 8330-«Paylar va ulushlar».
MChJda muassis jamiyat tarkibidan chiqishga hamda o‘z ulushini olishga qaror qilganda quyidagi provodkalar beriladi:
D-t 8330-«Paylar va ulushlar» K-t 6620-«Chiqib ketayotgan muassislar dan ulushlari bo‘yicha qarzlar».
Agar muassis chiqib ketayotgan paytda MChJ ma’lum jamgarilgan foydaga ega bo‘lsa, u xrlda ta’sis xujjatlariga belgilangan nisbatga muvofiq muassislarning unga ham haqki bor.
D-t8720-«Jamgarilgan foyda»K-t 6620-«Chiqib ketayotgan muassislardan ulushlari bo‘yicha qarzlar».
Muassis chiqib ketayotganida olgan jamg‘arilgan foyda summasidan olgan jismoniy shaxslardan undiriladigan daromad solig‘ini to‘lashi lozim. Muassis ustav sarmoyasidan o‘z ulushini olib chiqib ketayotganida xech kanday chegirma va ajratmalarsiz ham olib chiqib ketishi mumkin.
Muassis chiqib ketayotganida uning qarzining to‘lanishiga quyidagicha provodka beriladi: