Termiz davlat universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti sosial psixologiya


Extiyoj, motivlar va muomalada Shaxs yo‘nalganligi



Download 2,32 Mb.
bet18/128
Sana13.01.2022
Hajmi2,32 Mb.
#359305
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   128
Bog'liq
Sotsial pSix 3-kurs

4.2. Extiyoj, motivlar va muomalada Shaxs yo‘nalganligi.

Muloqotning muvaffaqiyatli bo‘lishida shaxsning shakllangan sifatlari, fazilatlarining ahamiyati juda katta. Jumladan, shaxsda ijobiy fazilatlar yaxshi shakllangan bo‘lsa (xushmuomalalik, kamtarlik,insonparvarlik, to‘g‘ri so‘zlilik, vijdonlihk kabilar) muloqot jarayoni yaxshi o‘tadi. Chunki shaxslar bir-birini to‘g‘ri tushunishlari uchun, muloqot muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun ular samimiy bo‘lishlari lozim.Samimiylik insonning eng ajoyib fazilatlaridan biri bo‘lib, voqeahodisalarga oqilona munosabatda bo‘lish, turli ta’sirlarga berilmaslikdir.

Muloqot maqsadlari kishilaming birgalikdagi faoliyat ehtiyojlariniaks ettiradi. Bu hoi quruq safsatabozlikning, ya’ni fatik muloqotning,kommunikasiya vositalarining birgina muloqot jarayonining o‘zini hosil qilishdan iborat yagona maqsad yo‘lida tuturuqsizlik bilan foydalanilishini

istisno etmaydi. Kishilar muloqotga kirishar ekan, savol berish, buyruq, iltimos qilish, biror narsani tushuntirish bilan birga o‘z oldiga boshqalargata’sir etish, shu narsani ularga tushuntirish maqsadini qo‘yadi. Muloqotning maqsadi kishilaming birgalikdagi faoliyatga ehtiyojini aks ettiradi. Bunda muloqot shaxslararo o‘zaro ta’sir sifatida namoyonbo‘ladi, ya’ni kishilaming birgalikdagi faoliyati jarayonida paydo boluvchi aloqa va o‘zaro ta’sirlar yig‘indisidir. Birgalikdagi faoliyat va muloqot ijtimoiy nazorat sharoitida ro‘y beradi. Jamiyat ijtimoiy me’yorlar sifatida maxsus xulq-atvor namunalari tuzilishini ishlab chiqqan. Ijtimoiy norma (me’yor)lar ko‘lami nihoyatda keng — mehnat intizomi, harbiy burch, vatanparvarlik, xushmuomalalik qoidalari ana shular jumlasidandir. Ijtimoiy nazorat muloqotga kirishuvchilar bajaradigan rolning «repertuar»iga mos holda namoyon bo‘ladi.

Psixologiyada «rol» deganda ijtimoiy (sosial) mavqeni egallab turuvchi har bir kishidan atrofdagilar kutadigan, normative tomonidan ma’qullangan xulq-atvor namunasi tushuniladi. (Yosh, mansab, jins va oiladagi, o‘qituvchi va o‘quvchi, shifokor va bemor, katta kishi yoki bola, boshliq yoki xodim, ona yoki buvi, erkak yoki ayol, mehmon yoki mezbon rolida namoyon bo‘lishi mumkin.) O‘z navbatida har bir rol o‘ziga mos talablarga javob berishi kerak. Bir kishi turli muloqot vazifalarida turli rollarni bajarishi mumkin. Masalan, xizmat joyida direktor, kasal bo‘lsa vrach ko‘rsatmalariga itoat etuvchi bemor, oilada keksa ota-onasining qobil farzandi, mehmondo‘st oila boshlig‘i bo‘ladi. Turli rollami bajaruvchi kishilaming o‘zaro munosabati rolli kutishlar bilan boshqariladi. Xohlaydimi yoki yo‘qmi atrofdagilar undan ma’lum namunaga mos keluvchi xulqatvorni kutadilar. Agar rol yaxshi bajarilmasa ijtimoiy nazorat tomonidan baholanadi, ozmi-ko‘pmi cheklashlar qilinadi. Turli xil rollarni bajarayotgan kishilaming o‘zaro birgalikdagi harakati rollar ehtimoli bilan boshqariladi. Rolning qanday bajarilishi sosial nazorat ostida bo‘ladi, ijtimoiy jihatdan baholanadi, namunadan chetga chiqish esa qoralanadi. Jumladan, ota-onalar mehribon, xushmuomala, bolaning aybiga nisbatan shafqatliroq bo‘lishlari kerak. Bu rollar ehtimoliga mos bo‘lib tushadi va ijtimoiy jihatdan ma’qullanadi. Ammo atrofdagilarga ota-onaning mehribonligi haddan oshib ketayotgani sezilib turadi va qoralanadi. Vaqti kelganda ota-ona bolaga nisbatan qattiqqo‘l, talabchan boiishi lozim. Shunday qilib, o‘zaro birgalikda harakat qilayotgan kishilar xulq-atvorining bir-birlaridan kutgan taxminlariga mosligi muloqot jarayonida muvaffaqiyatga erishishning zarur sharti hisoblanadi.




Download 2,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   128




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish