Xalq pedagogikasining tarbiyaviy imkoniyatlari deganda xalq tarbiya tajribasidan joy olgan empirik pedagogik bilimlar, ma’lumotlar, malakalar va ko’nikmalarning zamonaviy maktab va oila tarbiyaviy sistemasida bolalar va o’quvchi-yoshlarni tarbiyalash maqsad va vazifalarini hal etish uchun zarurligi(qulay shart-sharoiat yaratishi) tushuniladi. Masalan, xalq maqollarining tarbiyaviy imkoniyatlari maktabda tarbiyaning asosiy maqsadidan kelib chiqadi. Tarbiyaning asosiy maqsadi - har tomonlama yetuk insonni(shaxsni) shakllantirish.
13
Xalq pedagogikasinnig manbalari ma’lum tarbiyaviy imkoniyatlarga ega bo’lib, ular eng avvalo maktabning (yoki oilaning) oldida turgan maqsad va vazifalaridan, so’ngra esa aniq pedagogik jarayonda hal etiladigan masalalaridan kelib chiqadi. Xususan, o’quv jarayonida yoki sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarda xalq pedagogikasining tarbiyaviy imkoniyatlariga murojaat etish mumkin. Xalq pedagogikasinnig manbalari ma’lum tarbiyaviy imkoniyatlarga ega bo’lib, ular eng avvalo maktabning (yoki oilaning) oldida turgan maqsad va vazifalaridan, so’ngra esa aniq pedagogik jarayonda hal etiladigan masalalaridan kelib chiqadi. Xususan, o’quv jarayonida yoki sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarda xalq pedagogikasining tarbiyaviy imkoniyatlariga murojaat etish mumkin.
14
Masalan, boshlang’ich sinflarda, aniqrog’i 3-sinfda o’zbek xalq maqollari o’rganiladi.
Hunari yo‘q kishining, Mazasi yo‘q ishining.
Bilimlining bilimi yuqar, Bilimsizning nimasi yuqar.
Qo‘yni qassob so‘ysin, Oshni oshpaz pishirsin.
Kitob — aql qayrog‘i.
Bilgan bilganin ishlar, Bilmagan barmog‘in tishlar.
Kitobsiz aql — qanotsiz qush.
Tasbeh ag‘darganning bari mullaemas, Tayoq tutganning bail cho‘pon emas.
Til bilgan yo‘lda qolmas.
Hunarli er xor bo‘lmas, Do‘st-dushmanga zor bo‘lmas.
Odam odamdan qutular, O‘z fe’lidan qutulmas.
Tulpor — biyadan, Mard — enadan.
Bukrini go‘r tuzatar.
15
16
XULOSA
Shunday qilib, o’zbek xalq pedagogikasi an’analar, shu jumladan uning ajralmas qismi – og’zaki ijod namunalaridagi odob-ahloq, ta’lim-tarbiya borasidagi pandnomalar bag’oyat hayotiy, xalqchil va ibratlidir. Xususan an’anaviy xalq dostonlari va ertaklari, qo’shiqlar va maqollar – odobnoma darslari ekanligini, folklorning boshqa katta-kichik janrlari boshdan-oyoq pandnomaligini unutmasligimiz kerak. Darhaqiqat, haqiqiy insonni shakllantiruvchi odob-ahloq haqidagi xalq qarashlari, xalq og’zaki ijodi asarlari, xususan dostonlarda yashab keladi, ularda odob-ahloq mavzusi o’ta donishmandlik bilan keng ishlanganliniga guvoh bo’lamiz.
17
ADABIYOTLAR:
1. Hоshimоv K. , Nishоnоvа S. , Inоmоvа M. , Hаsаnоv R. Pеdаgоgikа tаriхi. – T. : O’qituvchi, 1996.
2. Hаsаnbоеv J. , Hаsаnbоеvа О. , Hоmidоv H. Pеdаgоgikа tаriхi. – T. : O’qituvchi, 1997.
3. Sаfо Оchil. , Hоshimоv K. O’zbеk pеdаgоgikаsi аntоlоgiyasi. – T. : O’qituvchi, 1999.
4. Hоshimоv K. , Sаfо Оchil. O’zbеk pеdаgоgikаsi аntоlоgiyasi. – T. : O’qituvchi, 2010.
5. Dоlimоv U. Milliy uyg’оnish pеdаgоgikаsi. – T. : NOSHIR, 2012.
6. Аtаеvа N. , Rаsulоvа F. , Hаsаnоv S. Umumiy pеdаgоgikа (Pеdаgоgikа tаriхi). – T. : “Fan va texnoligiya”, 2011.
18
Do'stlaringiz bilan baham: |