Termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi umumiy yer bilimi

10–MAVZU:  ATMOSFERANING TARKIBI VA TUZILISHI. KUYOSH 

RADIASIYASI. 

 

R E J A. 

---

 

32 

 

    1.Atmosfera xakida tushuncha. 

    2.Atmosfera tarkibi. 

    3.Atmosferaning tuzilishi. 

    4.Kuyosh radiasiyasi. 

    5. Yer sharida issiklikning taksimlanishi. 

 

1.Atmosfera xakida umumiy tushuncha.                        

       Planetamizni urab olgan xavo kobigiga atmosfera deyiladi. Atmosfera grekcha 

suz bulib  «Yerning suv kobigi», «Xavo katlami» degan ma'noni  anglatadi. 

Yerning xavo kobigi esa xar xil gazlarning mexanik arlashmasidan iborat. 

 

Atmosferaning kalinligi 3000 km ga yetadi. Atosferaning massasi esa xar xil 

gazlarning mexanik aralashmasidan iborat.  Atmosfera gidrosfera masasidan 100 

marta, litosfera massasidan 1000 marta kam bulib, 5.15X10 15 tonnaga teng. 

 

Atmosfera planet amiz uchun ayniksa, uning biosfera uchun, jonli 

organizmning nafas olishi uchun katta axamiyatga ega. Bulardan tashkari, yerning 

xavo kobigi planetamiz yuzasini kunduzi kattik kizib ketishidan, kechasi sovib 

kolishidan saklovchi guyoki bir kurpa vazifasini utaydi. 

 

Atmosfera shuningdek Yerni kosmodan keladigan kuplab metiorlardan 

saklaydi. Metiorlar atmosferada kizib yonib ketib, yerga yetib kela olmaydi.