Termiz davlat universiteti fakulteti

Kurs ishining predmeti: 
giyohvand moddalarni iste’mol qilishga moyil 
o'smirlar bilan olib boriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyatни ўрганиш 
жараёни. 
Kurs ishining ob’ekti: 
giyohvand moddalarni iste’mol qilishga moyil 
o'smirlar bilan olib boriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyatни o'rganish 
mazmuni. 
Kurs ishining amaliy va nazariy ahamiyati: 
Mavzuning amaliy 
ahamiyati
, 
ta`lim- tarbiyada samarali islohotlarni amalga oshirish talab 
etilayotgan hozirgi ilmiy texnika taraqqiyoti, yangi texnologik revolyusiya 
sharoitida muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsata oladigan jamiyat a`zolarini 
yetishtirib berish, yosh avlodni kasb – xunarga yo‘naltirishda ijtimoiy-
pedagoglarning ahamiyati yuqori darada ekanligidan iborat. Nazariy 
ahamiyati esa, ta`lim mazmunini yaxshilashda pedagogik vositalarni qo‘llash, 
ta`limda tashabbuskorlik va ijodkorlikka keng yo’l ochish, uning muxim 
tizimlarini yaratish kabi chet el mutaxassislari tajribalarini o‘rganishdan 
iboratdir.
Kurs ishining tarkibiy tuzilishi: 
kurs ishi , 2-bob, 4 paragraf, xulosa,
foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati ва ilovalardan iborat. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

7 
 
I BOB. O'SMIRLARNING GIYOHVAND MODDAGA 
MOYILLIGI IJTIMOIY PEDAGOGIK MUAMMO SIFATIDA 
1.1. Giyohvandlik haqida tushuncha va ijtimoiy pedagogik tavsiya.
Giyohvandlik
 
narkomaniya, bangilik —narkotik moddalarga oʻrganib 
qolish, ruju qilish, aniqrogʻi tabiiy yoki sintetik zaharli moddalar (ayrim dori 
moddalari)ni vaqtincha yoki surunkasiga isteʼmol qilish natijasida kelib 
chiqadigan kasallik holati. Giyohvandlik organizm somatik va ruhiy 
holatining chuqur oʻzgarishiga sabab boʻladi va giyohvandni tanazzulga olib 
boradi. Giyohvandlikda oʻzini toʻxtatib boʻlmaydigan darajada giyohvand 
moddalarni isteʼmol qilish mayli paydo boʻladi, giyohvand moddaning 
miqdoriga nisbatan ehtiyoj, ruhiy va jismoniy bogʻliqlik ortib boradi. 
Giyohvandlik asta-sekin boshlanib, surunkali davom etadi. Giyohvand 
moddalar dastlab xushnudlik, dimogʻchogʻlik (qarang 
Eyforiya
), xotirjamlik 
hissini uygʻotib, kayf qildiradi, keyin bora-bora bu kasallikka aylanadi. 
Giyohvandlik 2 zaylda avj olishi mumkin. Birinchi holda vrach buyurgan va 
bemorning ruhi hamda kayfiyatini oshirish xususiyatiga ega boʻlgan dorilarni 
uzoq vaqt va notoʻgʻri qabul qilish; ogʻriq, uyqusizlik va boshqa dardlardan 
qutilish maqsadida dori miqdori (dozasi)ni oshirib borish; darddan tuzalib 
doriga unchalik ehtiyoj boʻlmasa ham, uni qabul qilaverish natijasida dorining 
narkotik taʼsiri va miqdori orta borib, pirovardida giyohvand moddaga 
moyillik kuchayib, u humor qiladigan boʻlib qoladi. Ikkinchi hol ongli 
ravishda 
kayf 
qilish 
maqsadida 
giyohvand 
moddalarga 
oʻrganishdir.Giyohvandlikka, odatda, irodasi kuchsiz, oʻzini tiya olmaydigan, 
oʻtkir sezgilarni oʻzida sinab koʻrishga qiziquvchan, ruhan zaif va oʻta xudbin 
kishilar beriluvchan boʻladi. Yoshlar tarbiyasidagi nuqson va kamchiliklar, 
giyohvand moddalarni isteʼmol qilib yuruvchi katta yoshdagilarga taklid va 
havas, oiladagi noxush sharoit (ota-onaning ichkilikboz yoki giyohvand 
boʻlishi) hamda giyohvand moddalarning oson topilishi yoki qoʻl ostida 
boʻlishi ham Giyohvandlikka sabab boʻlishi mumkin. Giyohvandlikka 

---

8 
mubtalo boʻlganlarda xastalik borgan sari kuchaya borib, odatda, kutilmagan 
yomon oqibatlarga olib keladi. Giyohvandlik eyforiyasida, yaʼni kayfi 
chogʻlikda 2 bosqich kuzatiladi: qisqa muddatli —1-5 daqiqa davom etadigan 
oʻtkir hissiyotli bosqich (haqiqiy eyforiya) va uzoq (1—3 soat) choʻziladigan 
boʻshashish, tinchlanish davri. Bu bosqichlarning qisqa yoki uzoq boʻlishi 
qanday giyohvand modda qabul qilinganiga va miqdoriga bogʻliq. 
Giyohvandlikning hamma turi ham oʻz rivojida giyohvand moddalarga 
oʻrganib qolish yoʻli bilan Giyohvandlik sindromining shakllanishiga olib 
keladi. Bu sindromning rivojlanishida ham 3 bosqich farqlanadi: 1) giyohvand 
moddaga 
nisbatan 
organizm 
reaktivligining 
oʻzgarishi 
va 
ruhiy 
bogʻlanishning paydo boʻlishi; 2) xumor (abstinent) sindromi koʻrinishida 
jismoniy bogʻlanishning yuzaga kelishi; 3) organizm barcha sistemalarining 
zaiflashishi (tolerantlikning pasayishi, yaʼni giyohvand moddalarning avvalgi 
miqdorini koʻtara olmaslik, xumorning surunkali davom etishi va ayrim 
hollarda polinarkomaniya ning vujudga kelishi). Giyohvandlikka mubtalo 
boʻlgan kishi giyohvand moddalarni qayta-qayta va koʻproq miqdorda 
isteʼmol 
kila 
boshlaydi. 
Keyinchalik 
esa 
giyohvand 
moddalarsiz 
turolmaydigan boʻlib qoladi. Bunday ahvoldan qutilish va oʻzini bir oz yengil 
his qilish uchun yana giyohvand moddaga ruju qiladi va oxir-oqibat 
giyohvand moddalarga hirs qoʻyish kelib chiqadi. Organizmning dastlabki 
himoya reflekslari (koʻngil aynishi, qusish) yoʻqoladi. Bu davrda organizmda 
giyohvand moddalarga nisbatan moyillik shu darajada kuchayib ketadiki, 
goʻyo bu moddalar avvalgi taʼsir kuchini yoʻqotgandek boʻlib qoladi, endi 
avvalgidek eyforiya (kayf) holatini his qilish, xumorni tarqatish uchun oʻsha 
moddadan koʻproq miqdorda qabul qilgisi keladi. Oldiniga giyohvand modda 
birmuncha yoqimsiz taʼsir koʻrsatgan boʻlsa, keyinchalik goʻyoki uning 
holatini "normallashtirganga" oʻxshaydi, bemor oʻzini birmuncha yaxshi his 
qiladi, ish qobiliyati, ruhi goʻyo tetiklashadi, pirovardida u haqiqiy giyohvand 
boʻlib qoladi. Giyohvandlarda avval ruhiy oʻzgarishlar (tajanglik, kayfiyat 
buzuqligi, xotira pasayishi) paydo boʻlgan boʻlsa, keyinchalik jismoniy 

---

9 
oʻzgarishlar —jismoniy bogʻlanib qolish sindromi (terlash, yurak urishi, ogʻiz 
qurishi, ozib ketish, qoʻl-oyoqning titrashi va boshqalar) roʻy beradi. Agar 
giyohvand oʻz vaqtida narkotik moddani qabul qilmasa, organizmda kuchli 
ruhiy va jismoniy oʻzgarishlar, yaʼni giyohvandlikka xos ogʻir holat — 
xumorlik (qarang 
Abstinensiya
) sindromi paydo boʻladi. Giyohvandlik 
opiomaniya (afyun qabul qilish), morfinizm, geroinizm koʻrinishida boʻladi. 
Giyohvandlikning nashavandlik, kokainizm, nikotinizm (tamakiga ruju 
qilish), teizm (achchiq choy ichish) va boshqa turlari ham uchraydi. Ikki yoki 
undan ortiq xil giyohvand moddani surunkali qabul qilish polinarkomaniya 
deyiladi.Giyohvandlikningning hamma turida ham organizm zaharlanadi va u 
juda ogʻir kechadi.Yer yuzining turli mintaqalarida Giyohvandlikning ayrim 
turlari kuzatiladi. Giyohvandlikning geroinizm turi keyingi vaqtda juda keng 
va fojiali tarzda tarkalib bormoqda. Giyohvandlik avj olishining oldini olish 
uchun ayrim mamlakatlarda tegishli tadbirlar amalga oshirilgan. Xususan 
Giyohvandlikka qarshi kurash qoʻmitasi tashkil qilinib, davlat dasturi ishlab 
chiqilgan. Respublikada narkologiya markazi tashkil qilingan va bu markazda 
narkologiya boʻyicha olim va mutaxassislar tomonidan malakali kadrlar 
tayyorlanib, ular mamlakat mintaqalarida Giyohvandlikka karshi keskin 
kurash olib boradi. Giyohvandlikka mubtalo boʻlgan bemorlar asosan 
shifoxona (statsionar) sharoitida 2—4 oygacha davolanib, 4—5 yilgacha 
ambulatoriya kuzatuvi va hisobida boʻladilar. Oʻzbekistonda giyohvand 
vositalarni ishlab chiqarish va sotish bilan shugʻullangan kishilar jinoiy 
javobgarlikka tortiladi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishganining dastlabki 
kunlaridan boshlab, narkotik moddalarning gʻayriqonuniy aylanishi va uning 
isteʼmoliga qarshi kurash boshlandi. Mamlakatimizning tinchligi va 
xavfsizligiga tahdid solayotgan bir qator ichki va tashqi omillarga: 
kashandalik, 
odam 
savdosi, 
diniy 
ekstremizm, 
giyohvandlik 
va 
ichkilikbozliklar kiradi.Giyohvandlik – narkotik moddalar jumlasiga kiruvchi 
dorilar yokiboshqa moddalarni isteʼmol qilish natijasida yuzaga keladigan 
kasallikdir.Giyohvandlik – inson sogʻligʻiga xavf soluvchi illat boʻlib, kishi 

---

10 
organizmini taʼsirchan moddalarga oʻrganib qolishini anglatadi.Giyohvandlik 
– insonning giyohvandlik vositalarini isteʼmol qilishga mukkasidan ketish 
bilan bogʻliq hastalikdir.Giyohvand – forscha - tojikcha soʻzdan olingan 
boʻlib – nasha, qoradori, koʻknori va shu kabi narkotiklarni isteʼmol qilishga 
odatlangan odam; bangi, nashavand, koʻknori - deyiladi.Giyohvandlik – 
nimadan, 
qayerdan 
boshlanadi? 
Giyohvandlik 
- 
sigaret 
chekish, 
ularnihidlashdan boshlanadi. Agar ota-onalar farzandiga sigaret, nos sotib olib 
kelib berishnibuyursalar, ular ota-onalaridan, yashirib sigaret, nos chekishni, 
hidlashni oʻrganadilar. Giyohvandlik ota-onalarning eʼtiborsizligi, loqaydligi 
uzoqni oʻylamay ish qilishioqibatida kelib chiqadi. Birgina misol: xavfli 
oʻsmani-rakni keltirib chiqaruvchi moddaning 45 foizi sigareta orqali 
organizmga oʻtar ekan.Oʻzimiz bilib bilmay farzandlarimizni giyohvand 
boʻlib qolishiga sababchi boʻlib qolmayapmizmi? Davlatimiz sogʻlom 
turmush tarzini hosil qilish uchun yoshlarni ehtiyot qilishga eʼtibor berib turli 
xil jaholatparastliklardan saqlash boʻyicha katta ishlarni amalga 
oshirmoqda.Birlashgan Millatlar Tashkilotining 1987 yil 7 dekabrdagi 
qaroriga asosan BMT bosh Assambeliyasi tomonidan har yili “26 iyun - 
Xalqaro giyohvandlikka qarshi kurash kuni” deb eʼlon qilingan.Birinchi 
Prezidentimiz Islom Karimov “Biz narkotik moddalar tarqatilishining 
halokatli oqibatlarini sergaklik bilan baholagan holda, bu illatga qarshi 
kurashda saʼy-harakatlarimizni birlashtirishimiz zarur. Oʻzbekiston barcha 
manfaatdor mamlakatlar va tashkilotlar bilan bu borada hamkorlik qilishga 
tayyor”, - degan edilar.1993 yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining 
Narkotik moddalar ustidan nazorat qilish va jinoyatchilikni oldini olish 
Boshqarmasining Markaziy Osiyodagi vakolatxonasi Toshkent shahrida 
ochilgan u ayni kunlarda ham faoliyat koʻrsatmoqda.Oʻzbekiston 
Respublikasi 1995 yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining 1961 yildagi 
“Narkotik moddalar toʻgʻrisidagi” Konvensiyasiga, 1971 yildagi “Psixotrop 
vositalar toʻgʻrisidagi” va 1988 yildagi “Narkotik moddalar va psixotrop 
vositalarning gʻayriqonuniy aylanishiga qarshi kurash toʻgʻrisidagi” 

---

11 
Konvensiyalariga aʼzo boʻlib kirgan.1996 yilda Oʻzbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi huzurida narkotik moddalar ustidan nazorat qilish 
boʻyicha Milliy axborot – tahlil Markazi tashkil etildi va u hozir faoliyat 
koʻrsatib kelmoqda.1999 yilda esa “Narkotik vositalar va psixotrop 
moddalar” toʻgʻrisidagi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilingan. 
Giyohvandlikka qarshikurashish boʻyicha bir necha meʼyoriy hujjatlarqabul 
qilinganiga qaramasdanbu illat nima uchun borgan sari koʻpayib 
bormoqda?Giyohvandlik qachon, qayerdan, kelib chiqqan? Giyohvand 
modda-opiy mutaxassislarni aytishlaricha, Hindistondan Sharqiy, Janubiy 
Osiyoga kirib kelgan. Keyinchalik 50-60 yillarda Yevropada, Osiyo 
mamlakatlariga tarqalgan. 80-yillarga kelib yer sayyorasida giyohvandlik 
ancha kuchaygan.Oʻrta Osiyo, Qozogʻiston, Kavkaz, Janubiy Ukraina, 
Belorusiya va Uzoq Sharqda yovvoyi koʻknor va kanop oʻsimliklari koʻp 
oʻsgan. Shu sababli bu joylarda gashish va sunʼiyopiy (geroin) pereparatlarini 
isteʼmol qilish rivojlangan. Keyingi yillarda Markaziy Osiyo davlatlarida 
giyohvand moddalarni isteʼmol qilish koʻpaygan. Afgʻoniston narkotik 
moddalarni yetishtirish boʻyicha dunyoda oldingi oʻrinda turadi.Narkotik 
moddani birinchi marta totib koʻrgandayoq odam oʻz hayotiga nuqta qoʻyishi 
mumkin, - deyishadi mutaxassislar. Barcha narsani birinchisi qiyin. Birinchi 
marta yolgʻon gapirayotgan odam sal qiynaladi, birinchi marta spirtli ichimlik 
ichayotgan kishi ham ogʻrinadi, birinchi marta narkotik qabul qilgan yigit 
yoki qiz uchun ham ogʻir boʻladi. Ammo birinchisiga qoʻl urdimi 
tamom.Demak, 
uni 
narkomaniyadan 
qutqarib 
qolish 
qiyin 
kechadi.Giyohvandlik – inson salomatligi uchun oʻta xavfli hisoblanadi. 
Mutaxassislarni fikricha baʼzi hollardagiyohvandlikni belgisi koʻzga 
tashlanmasligi xam mumkin.Narkotik moddaga oʻrgangan organizmda 
fizologik oʻzgarishlar yuz beradi. Narkotik moddaga tashnalik vujudga keladi, 
usiz tura olmaydigan holat yuz beradi, ogʻir kasalliklar paydo boʻladi. Yurak 
muskullari jarohatlanib surunkali yurak yetishmovchiligi boshlanadi. 
Mutaxassis shifokorlarni aytishlaricha gastrit, oshqozon yarasi, jigar serrozi, 

---

12 
pnevmaniya va plevrit kasalliklari paydo boʻladi.Giyohvandlik davolab 
boʻlmaydigan kasallik. Giyohvandlikka berilgan fuqaroni oxir-oqibat faqat 
oʻlim kutadi. Shuning uchungiyohvandlikni davosi yoʻq vaboga 
tenglashtiriladi.Koʻchada, toʻy-marakada giyohvandni turli belgilaridan ham 
bilsa boʻladi. Giyohvand, avvalo, rangi uniqqan, sal sargʻaygan, rangi 
chiqmaydigan, havo issiq boʻlishiga qaramay uzun yengli kiyim kiyishi, qoʻl 
panjasining 
shishi, 
tishlarining 
qorayishi 
va sargʻayishi, sinishi, 
muomalasining gʻalatiligi, spirtni hidi kelmay turib sarxush holatda, oʻzicha 
kulib, xursand boʻlibyurishi, serharakat boʻlmasligi, tez taʼsirga tushishi, 
tajanglik, uyidan narsalar va pullarni yoʻqolishi kabilardan ham giyohvandni 
bilib olsa boʻladi.Hurmatli ota-onalar jigargoʻshasi, jondan aziz farzandlariga 
doimo eʼtiborda boʻlishlarizarur. Basharti yuqorida tilga olingan holatlar 
roʻybersa zudlik bilan mutaxassislarga murojaat qilishlarizarur.
Mutaxassislar bugungi kunda giyohvandlikni quyidagi asoratlari 
mavjudligini taʼkidlashmoqda: 
1) Iqtisodiy jihatdan: koʻp mablagʻ sarflashi, daromadlaridan ayrilishi, 
uyidagi qimmatbaho buyumlarni sotilishi, ishsiz qolishi, koʻpchilikdan 
qarzdor boʻlishi, oilasidan, farzandlaridan ajralish holatlari yuzaga kelishi 
mumkin; 
2) Huquqiy jihatdan asoratlar: oʻzi bilib bilmay, idrok qilmay jinoyat 
qilishi, odam oʻldirishi, bosqinchilik qilishi, turli diniy ekstremizmga 
terrorizm oqimlariga qoʻshilishi kabi turli boshqa jinoyatlarni qilishga majbur 
boʻlishi mumkin; 
3) Tibbiy asoratlar: giyohvand moddalar butun organizmga va markaziy 
nerv sistemasiga, ruhiyatiga taʼsir koʻrsatib shaxsda turli oʻzgarishlar hosil 
boʻlishiga sabab boʻladi. 
Bulardan tashqari giyohvand kishilar milliy urf-odat, qadriyatlardan, or-
nomus, hayo, uyalish, tortinish, farosat, rahm-shafqat, mehr-oqibat kabi 
tushunchalardan begonalashib ketadilar va parishonxotir, nafosatsiz, idroksiz, 
didsiz, bir jonivorga oʻxshab qoladi. Maʼlumotlarga koʻra, OITS kasaliga 

---

13 
chalinganlarni 80 foizini giyohvandlar tashkil etar ekan.Giyohvand oʻz 
ehtiyojini qondirish uchun hech narsadan qaytmaydi. Narkotik moddalar 
isteʼmol qilganlar oilasida tugʻma nogiron, mayib-majruh , aqli zaif, nuqsoni 
bor bolalar dunyoga kelmoqda. Demak giyohvandlik jamiyatga nihoyatda 
katta maʼnaviy va moddiy zarar yetkazadi. Giyohvandlik XXI asr vabosi 
hisoblanadi. Giyohvandlik illat. Illatni davolab boʻlmaydi uni faqat oldini 
olish zarur.Giyohvandlikka qarshi kurash bu faqat huquqni muhofaza qilish 
organlarining ishi emas balki, barchamizning eng dolzarb vazifalarimizdan 
biridir.Giyohvandlikni mudhish oqibatlarini koʻrsatuvchi “Qora ilon”, 
“Shayton toʻri” kabi filmlarni televizorni barcha kanalarida qayta-qayta 
namoyish qilish zarur. Bugungi kunda ayniqsa, bu asarlarni maktab, kollej, 
litsey oʻquvchilariga namoyish etish zarur deb hisoblayman. Giyohvandlar 
davolanayotgan kasalxonalardan hujjatli filmlar tayyorlanib namoyish etilsa 
ahamiyati katta boʻlardi. Bulardan tashqari talaba –yoshlar oʻrtasida “Xalqaro 
salomatlikkuni”, “Tamaki chekishga qarshi kurash kuni”, “OITS ga qarshi 
kurash kuni”,“Jinoyatga jazo muqarrar”, “Odam savdosi girdobiga tushib 
qrlmang”, “Tinchlik- oliy neʼmat”, “Biz oʻz xuquqlarimizni bilamiz”, 
“Konstitutsiya bilimdonlari” kabi mavzularda suhbatlar, uchrashuvlar, 
tadbirlar oʻtkazilsa yanada yaxshi boʻlardi.Birinchi Prezidentimiz Islom 
Karimov “Farzandlarimiz, yoshlarimiz, bizning nafaqat ishonchimiz va 
kelajagimiz, yoshlarimiz bugungi va ertangi kunimizning hal qiluvchi 
kuchidir”, - degan edilar.Inson - oliy mavjudot. Inson-oliy qadriyat. Hayot 
shirin, uni mazmunli, mohiyatli, maqsadli oʻtkazib, ezgu ishlar qilib tevarak-
atrofimizdagi insonlar hurmatiga sazovor boʻlish har bir inson uchun katta 
baxt. Baxtimizni qoʻldan bermaylik! Farzandlarimizga eʼtiborli boʻlaylik. 
Giyohvandlik — XXI asr vabosi bo‘lib, bugun jahon miqyosidagi 
muammodir. U jamiyatni eng xavfli va eng og‘ir oqibat, kulfatlarga olib 
keluvchi og‘udir.Giyohvandlik deganda — inson organizmining narkotik va 
psixotrop moddalarni muttasil ravishda oshib boruvchi miqdorini qabo‘l 
qilishga moyillikning shakllanishi bilan borliq og‘ir kasalliklar guruhining 

---

14 
rivojlanishiga tushuniladi. Giyohvandlik — inson shaxsining va ruhiy 
holatining chuqur o‘zgarishiga, shuningdek tana ichki a’zolari faoliyatiniig 
jiddiy, zararlanishiga olib keladi. Giyohvandlik narkotik xususiyatiga ega 
bo‘lgan va qonun bilan ta’qiqlangan kimyoviy narkotik moddalarni yoki dori-
darmonlarni iste’mol qilish natijasida xam shakllanadi.Odamlarni giyohvand 
moddalarni iste’mol qilishga undaydigan asosiy vaj, ularning bunday narkotik 
moddalar tomonidan chaqiriladigan sub’ektiv yoqimli kechinmalarini takroriy 
ravishda his kilishga bo‘lgan intilishidir.Har bir giyohvand o‘z xohish-irodasi 
bilan yoki o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holda, o‘zining kayfiyatini kutarish, 
emotsional holatini yaxshilash uchun haddan tashqari kuchli ehtiyoj sezadi. 
Giyohvand moddalarni dastlabki paytda iste’mol qilishdan maksad, 
odamlarning o‘zlarini bezovta qilayotgan hislardan — charchoqlik va 
hayotdan qoniqmaslik, shuningdek ruhiy qashshoqlik, dikqinafaslik kabi 
hissiyotlar iskanjasidan, vaqtinchalik bo‘lsa ham qutulishdir. Bugungi kunda 
dunyo aholisiga atom bombasidan ham kuchli xavf solayotgan ofatdir. 
CHunki u inson salomatligiga xalokatli ta’sir qilib, aziz umrini kemirib, 
o‘limga mahkum etayotgan illatdir. Dunyo bo‘yicha kishilar, ayniqsa 15-40 
yoshgacha bo‘lganlar ya’ni kuch-quvvatga to‘lgan yoshlar bu og‘u iskanjasiga 
ilinib, 
hayotdan 
adashib, 
yaratuvchanlik, 
bunyodkorlik 
ishlariga 
qatnashmasdan og‘ir hastallika chalinib o‘ziga, oilasi va davlatga ham 
moddiy, ham ma’naviy zarar keltirmoqdalar.Giyoh o‘zi nima? Bu shunday 
moddaki, bir marta qabul qilganda ruhiy holatni ya’ni kayfiyatni ko‘tarib 
yuboradi, bosh miyani ishdan chiqaradi. Agar kishi tez-tez istemol qilsa unga 
o‘rganib qoladi va uni iste’mol qilmasa yashay olmaydi, ya’ni shu giyohsiz 
(nasha — marixuana, gashish, ko‘knori-geroin, qora dori, kokain kabi) 
turolmaydi.Giyohvandlik — deb giyohvand moddalarni uzluksiz istemol qilib 
kasallikka chalingan bemorlarga aytiladi. Ular o‘zlarining ma’naviy 
qiyofasini yo‘qotadi, aql-idrok, fikrlash, eslash qobiliyati, ruhiyat butunlay 
izdan chiqadi. Ularda hayo, hurmat-izzat, mehr-oqibat kabilar yo‘qoladi, 
jamiyatdan ajralib qoladilar. Kasallik rivojlanishi bilan ular oila, ishxona, 

---

15 
mahalla, ko‘cha-kuyda, o‘quv joylari kabilarda tartib-intizom, qonun-
qoidalarni bo‘zishni boshlab, katta ziyon keltiradilar. Ularning fikr-zikri faqat 
giyoh moddalar topish va istemol qilishdan iborat bo‘lib qoladi. Ota-ona, 
bola-chaqa, 
oila, 
mahalla, 
jamoa 
kabilar 
ularni 
umuman 
qiziqtirmaydi.Bugungi kunda O‘zbekistonda giyohvandlikka qarshi ko‘rash, 
uning oldini olish davlat siyosati darajasiga ko‘tarilgan. Ayniqsa, bu borada 
Prezidentimiz I.A. Karimov tomonidan olib borilayotgai tadbirlar 
tashabbuslar, ilgari surilayotgan ilg‘or g‘oyalar diqqatga sazovordir. 1998 
yilda Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT) Bosh Assambleyasining 48-
sessiyasidagi 
nutqida 
giyohvandlik 
biznesi 
(Narkobiznes)ga 
qarshi 
birlashishga da’vat qilib, Markaziy Osiyoda BMTning mintaqaviy vakoliyati 
(komissiyasini) tashkil qilishni taklif qildi. 1999 yilda Prezidentning 
tashabbusi bilan O‘zbekistan Respublikasi Oliy Majlisining XV sessiyasida 
«Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalar to‘g‘risida»gi qonun (1999 
yil 19 avgust, 813-1-sonli)ning qabul qilinishi ham giyohvandlikning oldini 
olishda muhim huquqiy asos bo‘ldi.