Термиз давлат университети архитектура ва қурилиш факултети

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ТЕРМИЗ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ
АРХИТЕКТУРА ВА ҚУРИЛИШ ФАКУЛТЕТИ
“Қурилиш материаллари ва буюмлари” фани бўйича
ЛАБОРАТОРИЯ МАШҒУЛОТЛАРИ

31. Лаборатория иши: МЕТАЛЛ МАТЕРИАЛЛАР ВА БУЮМЛАР.




Термиз-2021


31-Лаборатория иши.
Металл материаллар ва буюмлар. Пўлат ва рангли металлар сортаменти билан танишиш. Қурилишда ишлатиладиган металларнинг ўртача зичлигини ва чўзилишдаги мустахкамлигини аниқлаш.
МЕТАЛЛ ҚУРИЛИШ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА БУЮМЛАРИ. УМУМИЙ
МАЪЛУМОТЛАР

Замонавий қурилишни металл материалларсиз тасаввур этиб бўлмайди. Металлар бино ва иншоотларнинг конструктив қисмларида-пойдевор, девор, том, каркас ва х.к. ларни кучайтиришда, юк кўтарадиган конструкциялар, темирбетон тайёрлашда, қоплама материаллар, биноларни ички ва ташқи томондан безашда ишлатилади. Металлар бошқа материалларга нисбатан юқори мустаҳкамлиги, пластиклиги, термик ва кимёвий ишлов бериш имконияти билан ажралиб туради. Металлар юқори пластиклик, етарли бўлмаган мустаҳкамлик ва қаттиқликка эга бўлмагани учун тоза холда ишлатилмайди. Металлар асосан бошқа металлар ва нометаллар билан қотишма ҳолда ишлатилади.
Металлар қора ва рангли металларга бўлинади. Қора металлар-пўлат ва чўян темир ва углероднинг қотишмасидир. Агар темир таркибига углерод 2% гача киритилса пўлат, 2% кўп киритилса чўян ҳосил бўлади.
Рангли металларга мис, алюминий, магний, титан, никел, рух, қалай, қўрғошин ва бошқалар киради. Рангли металлар ер юзида кам учрайди ва металл ишлаб чиқаришни 5% ташкил этади.
Қурилишда рангли металл ва қотишмалардан енгил ва кимёвий муҳитларга чидамли конструкцион элементлар, безак буюмлари ва бошқа материаллар ва қисмлар тайёрланади. Қурилишда архитектура қисмлари асосан алюминий металли ва унинг қотишмаларидан тайёрланади.