Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

20-MAVZU: XAVFSIZLIK MODELLARI

MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:

1. Axborot xavfsizligini buzuvchining modeli

2. 
   Xarrison-Ruzzo-Ulmanning diskretsion modeli
   

3. Bella-LaPadulaning mandatli modeli

4. 
   Xavfsizlikning rolli modeli
   

Tayanch iboralar: ta’minot, model, kategoriya, g‘oyaviy, ishonchsiz, resurs, buzuvchi, diapazon, maqsad, nishon, xavfsizlik modellari.

1. Axborot xavfsizligini buzuvchining modeli

Bo‘lishi mumkin bo‘lgan tahdidlarni oldini olish uchun nafaqat operatsion tizimlarni, dasturiy ta’minotni himoyalash va foydalanishni nazorat qilish, balki buzuvchilar turkumini va ular foydalanadigan usullarni aniqlash lozim.

Sabablar, maqsadlar va usullarga bog‘liq holda axborot xavfsizligini buzuvchilarni to‘rtta kategoriyaga ajratish mumkin:

• 
  sarguzasht qidiruvchilar;
  
• 
  g‘oyaviy xakerlar;
  
• 
  xakerlar-professionallar;
  

- ishonchsiz xodimlar.
Sarguzasht qidiruvchi, odatda, yosh, ko‘pincha talaba yoki yuqori sinf o‘quvchisi va unda o‘ylab qilingan xujum rejasi kamdan-kam bo‘ladi. U nishonini tasodifan tanlaydi, qiyinchiliklarga duch kelsa chekinadi. Bunday sarguzasht qidiruvchi muvaffaqiyatlarini fakat yaqin do‘stlari– kasbdoshlari bilan o‘rtoqlashadi.
G‘oyali xaker – bu ham sarguzasht qiduruvchi, ammo mohirroq. U o‘zining e’tiqodi asosida muayyan nishonlarni (xostlar va resurslarni) tanlaydi. Uning yaxshi ko‘rgan hujum turi Web- serverning axborotini o‘zgartirishi yoki, juda kam hollarda, hujumlanuvchi resurslar ishini blokirovka qilish. Sarguzasht qidiruvchilarga nisbatan g‘oyali xakerlar muvaffaqiyatlarini kengrok auditoriyada, odatda axborotni xaker Web-uzelda yoki Usenet anjumanida joylashtirilgan holda e’lon qiladilar.