Termiz davlar universiteti tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

 
Ishning maqsadi: 
Ionlar antogonizmi (bug`doy ildizini toza (tuzsiz) va 
tuzlar aralashmasining eritmalarida o`sishi) ni aniqlash. 

---

Kerakli reaktiv va asboblar: 
Unayotgan o`simliklar urug`i, bir litrda 8,94 g 
KCl erigan eritma, bir litrda 6,66 g CaC12 erigan eritma, birlitrda 7,02 g NaCl 
erigan 
eritma, distillangan suv, chinni hovoncha, 1 litrli shisha idish, pipetka, pinset, 
qaychi,filtr qog`ozi, chizg`ich yoki millimetr qog`ozi, oynaga yozadigan qalam. 
Ishning bajarilishi. 
Bu ishni bajarish uchun 500 sm3 hajmli shisha 
idishlardan 7 ta olib, yaxshilab yuviladi. So`ngra bu idishlarining birinchisiga 500 
ml NaCl, ikkinchisiga 500 ml KCl
, 
uchinchisiga 500 ml CaC1
2
eritmalaridan 
solinadi. Qolgan idishlarning to`rtinchisiga 11 ml KCl, beshinchisiga 5 ml CaCl
2
, 
oltinchisiga 11 ml KCl + 5 ml CaC1
2
va oxirgi yettinchisiga 22 ml KCl + 10 ml 
CaCl
2 
olinadi, ularning hajmi NaCl eritmasi bilan 500 mlga yetkaziladi. 
Mana shu tartibda tayyorlangan eritmalarga bir xil rivojlanishiga ega bo`lgan 
bug`doy, arpa yoki g`o`za o`simtalari tushiriladi. Buning uchun idishlar og`zini 
berkitishga 
mo`ljallangan 
qopqoqchalarga 
o`simtalar 
joylashtiriladi. 
Qopqoqchalarni idish og`ziga berkitganda, unga o`rnatilgan o`simtalarning ildizlari 
oziqa eritmasiga to`lab otib turishi kerak. 
O`simtalarning muqobil o`sishini ta‟minlash uchun, idishlari n harorati 25- 
30°C darajada bo`lgan yorug` xonalarga qo`yiladi. Idishlardagi aeratsiyani 
muqobil 
holda tutib turish uchun esa, eritma va quti vaqti bilan sun'iy ravishda kislorod 
bilan 
boyitib turiladi. Tajribaga olingan eritma har 5-6 kunda yangilanib (almashtirilib) 
turiladi. 
Tuzlarning o`simliklar o`sishiga bo`lgan ta‟siri, 6-7 – kundan boshlab sezila 
boshlaydi. Tajribadan ijobiy natija olishda, tuzlarning kimyoviy toza bo`lishligi 
muhim ahamiyatga ega. Odatda tajriba 3-4 hafta davom ettiriladi. Shu mo`ljaldagi 
vaqt tamom bo`lishi bilan o`simliklar eritmalardan olinib, distillangan suv bilan 
yuviladi va ularning poyasi, ildizlari lineyka yoki millimetr qog`ozi yordamida 
o`lchanadi. 
Olingan ma‟lumotlar jadvalga yozib olinadi. Imkoniyati bo`lsa, 
o`simliklarning ho`l va quruq og`irligi, yoki ildizlar soni aniqlansa, yanada yaxshi 
bo`ladi. Tajribadan olingan natijalar, talabalar bilan birgalikda muhokama qilinadi 
va undan tegishli xulosalar chiqariladi.