Termiz davlar universiteti tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

Vazifa: 
Tajribadan olingan natija va xulosalarni daftaringizga yozing. 
Tajriba natijasi quyidagicha,_________________________________________ 
__________________________________________________________________ 
O`tkazilgan tajribadan quyidagicha xulosaga keldim,____________________ 
__________________________________________________________________ 
Ilova va izoh uchun 
(tajriba paytidagi va bajarib bo`lingandan so`ng olingan 
tajriba ishi bo`yicha suratlar va ularning izohi keltiriladi) 

---

 
8-Laboratoriya ishi.
TIRIK VA O‟LIK HUJAYRA MEMBRANASINING HUJAYRA SHIRASI 
MODDALARINI O‟TKAZUVCHANLIGI 
Protoplazmaning plazmolemma va tonoplast qavatlari (zararlanmagan tirik 
hujayralaridagi) hujayra shirasida bo‟lgan moddalarni tashqariga chiqarmaydi. 
Agar hujayra nobud bo‟lsa, protoplazmaning bu qavatlarining o‟tkazuvchanlik 
xususiyati buziladi va hujayra shirasidagi moddalar osonlik bilan tashqi eritmaga 
chiqadi va bo‟yaladi. 
Avvalo biz protoplazma va uni o‟rab turuvchi plazmolemma, tonoplast 
qavatlari bilan tanishaylik. Protoplazma – tirik hujayra ichidagi yarim suyuqlik va 
sitoplazma yadro va boshqa organoidlaridan iborat bo‟lib, hayotning asosiy 
substrati hisoblanadi. Plazmolemma - hujayra po‟sti bilan sitoplazmaning ichki 
qismlarini uzviy bog‟lab, ularning o‟zaro munosabatini ta‟minlaydi. Elektron 
mikroskop ostida kuzatishlardan plazmolemma 7,5-9,5 nm qalinlikdagi yupqa 
membrana ekanligi aniqlanadi. Ko‟ndalang kesimida u silliq bo‟lib, ko‟rinadi, 
ustki tomondan qaraganda granulali tuzilishga ega.
U mozaik yoki globulyar tuzilish sxemasida bo‟ladi (2-rasm). Plazmolemma 
hujayrada bo‟lib turadigan o‟tkazuvchanlik jarayonini va moddalarning 
shimilishini tartibga solib turadi.