|
1.2
|
Redisaka yetishtirish texnologiyasining harorat va yorug’likga bo’lgan munosabatlari
|
|
1.3
|
Rediska nav namunalariga tasnif
|
|
II-BOB.TAJRIBA O’TKAZISH SHAROITLARI, OB’EKTI VA USLUBLARI
|
|
2.1
|
Surxon sherabot vohasining tuproq iqlim sharoitlari da tajriba olib borish tartibi va uslubi
|
|
2.2
|
Tatqiqotlar tizimi uni olib borish uslublari marfologik va biologik xususiyatlari rediska ekish usullari va yetishtirish texnologiyasi
|
|
2.3
|
Rediskaning kasallik va zararkunandalari va ularga qarshi kurash choralari
|
|
III-BOB. TADQIQOT NATIJALARI
|
|
3.1
|
Rediskani ekish usullari va unib chiqishi ko’chat qalinligi
|
|
3.2
|
Rediskaning sug’orish va oziqa moddalarga talabi va uning o’sishi rivojlanishi va hosildorligi
|
|
3.3
| Tajriba o’tkazilgan dala tuprog’ining tasnifi |
|
XULOSALAR
|
|
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
|
|
ILOVALAR
|
|
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi.
Respublikamizda ertagi sabzavot yetishtirishni ko’paytirishning katta
rezervlaridan yana biri yorug’lik o’tkazuvchi plyonkalardan foydalanishdir.
Ilmiy sabzavotchilik asoschisi V.I.Edelshteyn ta’kidlashicha, agrotexnika
biologiyasiz – ojiz, mexanizatsiyasiz - jonsiz bo’lib, u doimo shafqatsiz
iqtisodiyotga amal qiladi.
Respublikamizda ilmiy-tadqiqot muassasalarida sabzavot-poliz ekinlari va
rediska selektsiyasi, urug’chiligi va yuqori hosil olish zamonaviy
texnologiyalarini ishlab chiqish borasida katta hajmdagi ilmiy izlanishlar olib
borilmoqda. O’zbekistonda sabzavotchilikni yanada rivojlangan sohaga aylantirish
borasida yirik shahar, sanoat markazlarini sabzavot, poliz va rediska bilan
ta’minlash maqsadida ularning atrofida sabzavot zonalari tashkil
etildi. Ularni qayta ishlaydigan va saqlaydigan qudratli konserva sanoati vujudga
keldi.
Lekin, jahon fani, texnikasi va ilg’orlar tajribasi asosida mintaqaviy o’stirish
texnologiyasini ishlab chiqish va takomillashtirish, almashlab ekishni keng joriy
etish, rayonlashtirilgan nav va geterozisli duragaylarning saralangan sifatli,
sog’lom urug’larini ekishga ahamiyat berish hosildorlikning omili ekanligiga
respublika sabzavotchiligida foydalanilmayotgan imkoniyat ekanligiga
e’tibor berish talab etiladi.
Sabzavot yetishtirishda mavsumiylikka chek qo’yishda teplitsa - parniklarni
ko’proq qurish, ularni isitishda quyosh energiyasidan, tabiiy uchraydigan issiq
suvlardan, tabiiy gazdan, korxonalar ishlatib bo’lgan issiq suv, bug’, tutun
gazlardan foydalanish g’oyat katta ahamiyatga ega.
Respublikamizda ertagi sabzavot yetishtirishni ko’paytirishning katta
rezervlaridan yana biri yorug’lik o’tkazuvchi plyonkalardan foydalanishdir.
Ilmiy sabzavotchilik asoschisi V.I.Edelshteyn ta’kidlashicha, agrotexnika
biologiyasiz – ojiz, mexanizatsiyasiz - jonsiz bo’lib, u doimo shafqatsiz
iqtisodiyotga amal qiladi. Aholi salomatligi, uning energetika, ichimlik suvi va oziq-ovqat ta’minoti yangi ming yillikdagi eng chuqur va global muammo hisoblanadi. Bugungi kunda yer sharida qariyb 7,5 mlrd. dan ortiq kishi yashamoqda va har 50 yilda aholi ikki barobarga ortmoqda. Shu bois insoniyatni oziq-ovqat bilan ta’minlash masalasi birinchi o‘ringa chiqmoqda. Inson hayotida sabzavotlarning ahamiyati katta. Ular tarkibida turli xildagi biologik faol moddalar ko‘p bo‘lganligi uchun ularni “salomatlik sarchashmalari” deb ham yuritiladi.
Sabzavot mahsulotlarining asosiy qismi yozning oxirgi va kuzda etiladi. Lekin aholini sabzavot mahsulotlari bilan ta’minlanishdagi bunday mavsumiylikni yo‘qotish uchun himoyalangan er sabzavotchilik maydonlarini oshirish, shimoliy viloyatlarda va mintaqalarni ta’minlash uchun janubda sabzavot yetishtirishni ko‘paytirish, ochiq yerda sabzavot yetishtirish mavsumini uzaytirish, mahsulotlarni yaxshi holatda va uzoq saqlanishini tashkil yetish kerak bo‘ladi.
Ildiz mevali sabzavotlarga, ildizida foydali moddalar bo‘lgan ekinlar kiradi. O‘zbekistonda ildizmevali sabzavotlardan sabzi, qand lavlagi, turp va rediska yetishtiriladi, bulardan tashqari pasternak,petrushka va selderey ham o‘stiriladi.
Hozirgi kunda xalqimizning kartoshka, sabzavot va poliz mahsulotlariga bo‘lgan talab va ehtiyoji ortib bormoqda. Ushbu talabni to‘la qondirish maqsadida bir qancha tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Chunonchi, bu sohada qo‘lga kiritilayotgan seleksiya va agrotexnologiyalar
yutuqlari, tajribalarni ishlab chiqarishga samaralitatbiq qilish shular jumlasidandir.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 5 martdagi “2016-2020 yillarda xomashyo bazasini yanada rivojlantirish, meva-sabzavot va go‘sht mahsulotlarini qayta ishlashni chuqurlashtirish, oziq-ovqat tovarlari
ishlab chiqarish va eksportini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ–2505-son qarori hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 23 oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030 yillarga mo‘ljallangan strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi
PF-5853-son Farmonida «...oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligini ta’minlash va iste’mol ratsionini xavfsizligi davlat siyosatini ishlab chiqish va joriy etish»dek muhim vazifalardan biri qilib belgilangan.
Rediska, sabzavot va poliz ekinlarini yetishtirishda tuproq-iqlim sharoitiga mos serhosil navlarni tanlash, zarur barcha texnologik tadbirlarni o‘z vaqtida, sifatli va izchil amalga oshirish, o‘simlikning biologik xususiyatlarini inobatga olgan holda to‘g‘ri oziqlantirish va ular uchun qulay bo‘lgan o‘tmishdosh ekinlarni tanlash yuqori hosil olish garovidir.
Sabzavot-poliz ekinlari, rediska hosilini oshirish, mahsulot turlari va assortimentini kengaytirish va uning yalpimahsulotini ko‘paytirish, shuningdek yerdan unumli foydalanish maqsadida yiliga kamida 2-3 marta hosil yetishtirish, qo‘shimcha ekin ekish va almashlab ekishni joriy etish katta ahamiyatga ega.
Ushbu qo‘llanmada rediska o‘simligining biologiyasi, tashqi muhitga bo‘lgan munosabatlari, rayonlashtirilgan navlar, ekish muddatlari, parvarishlash texnologiyalari, kasalliklar
Respublikamizda tuproq unumdorligini oshirishda qishloq xo’jalik ekinlarini ilmiy asosda almashlab ekish, o’tmishdoshlarni almashlab ekishdagi maqbul o’rnini aniqlash, ularni yetishtirish texnologiyasining ilg’or usullarini qo’llash, barcha agrotexnologik tadbirlarni uyg’unlashgan holda ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish sabzavotchilik sohasida keng qo’llanilmoqda. O’zbekiston Respublikasining 2017-2021 yillarga mo’ljallangan Harakatlar strategiyasida «3.3...qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini izchil rivojlantirish, mamlakat oziq-ovqat xavfsizligini yanada mustahkamlash, ishlab chiqarish sohasiga intensiv usullarni, eng avvalo, zamonaviy agrotexnologiyalarni joriy etish» muhim strategik vazifalar sifatida belgilab berilgan. Yuqoridagi vazifalarni bajarish zarurati muhim ahamiyatga ega ekanligini e’tiborga olganda, tanlangan mavzu har tomonlama dolzarb va zaruratdan kelib chiqadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli «2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida»gi Farmoni, 2017 yil 1-iyundagi PQ-3027 sonli «2017 yilda boshoqli don ekinlaridan bo’shagan maydonlarga takroriy ekinlarni joylashtirish, ekish uchun talab etiladigan moddiy texnika resurslarini o’z muddatida yetkazib berish chora-tadbirlari to’g’risida»gi qarori, Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 14 yanvardagi 25-sonli «Fermer xo’jaliklarining yer uchastkalaridan yanada samarali foydalanish va qo’shimcha daromad olishni tashkil qilish chora-tadbirlari to’g’risida»gi qarori hamda mazkur faoliyatga tegishli boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga oshirishga ushbu dissertasiya tadqiqoti muayyan darajada xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
