|
Haroratga munosabati. Rediska past haroratda 8-120 C da ham yaxshi o‘sadi va -3-4 oC sovuqqa bardosh beradi. Harorat yuqori (25-30 o C undan ziyod) bo‘lganda, ta’mini va sig’atini yo‘qotib, yog‘ochlashib qoladi. Yorug‘likka munosabati. Rediska soyaga chidamli o‘simlik, yorug‘lik yetishmasa ham o‘sib rivojlanadi. U qisqa kun o‘simligi. O‘g‘itlangan unumdor tuproqlarga erta bahorda g’evral oxiri-mart boshlarida, ko‘pincha bir necha muddatda yoki kuzda sentyabr oyida ekiladi. Yozda ekilmaydi, chunki u yoz oylarida tez pishib o‘tib ketadi va ta’mini yo‘qotadi.
Bu muddatda ildizmevaning tuzulishi va kimyoviy tarkibi keskin o’zgaradi . U Shirasini yoqotadi , po’kaklashadi, mazasi qochadi tarkibidagi shakar miqdori kamayib, klechatka g’oizi ortadi.
Rediska – urug’ining unib chiqishi o’sishi va rivojlanishi uchun eng qulay harorat 15 – 18 hisoblanadi. Lekin rediska past harorat 8 – 12 C da ham yaxshi o’sadi va minus 3 – 4 C sovuqqa bardosh beradi.
Harorat yuqori [25 – 30 C va undan ziyod] bo’lganda rediska tamini sig’atini yo’qotib yog’ochlashib qoladi. Rediska soyaga chidamli o’simlik yoruglik yetishmasa ham o’saveradi. U qisqa kun o’simligi.
Qisqa kunda o’simlik yer ustki qismlarning rivojlanishiga sarg’lanadi. O’zbekistonda rediska parniklarda, ko’chatxonalarda, parnik oldi uchastkalarda va ayrim hollarda dalada yetishtiriladi. Dala sharoitida – organic va meniral o’g’itlar solingan unumdor yerlarga ekiladi.
Rediska dalaga erta bahorda [ fevralni oxiri martda ], ko’pincha bir necha muddatda yoki kuzda, sentyabir oyida ekiladi. Rediska yozda ekilmaydi, chunki u yoz oylarida tez pishib o’tib ketadi va mazasini yuqotadi.
Rediska urug’I sabzavot seyalkasi bilan pushtlarga ikki qator qilib sepiladi. Bunda pushtalar orasi 50 – 70 sm qilinib, har gektarga 14 – 18 kilogiramdan urug’ sepiladi.
Urug’ sepilgandan so’ng pushtalarni chirindi bilan mulchalash samaralidir. Rediska ko’karib bir – ikkitadan chin barg chiqarganda yagonalanandi. Va bir yo’la o’toq qilinadi. Bunda tez pishar, ildizmevasi mayda rediska navlari har 3 – 4 sm kechpisharlari esa 5 – 6 sm da bir tupdan qoldiriladi.
Keyinchalik rediska bir necha marta [ ikki, to’rt ] so’g’oriladi qator oralari kultivatsiya qlinadi. Begona o’tlar yo’qotiladi. Rediska ildizmevalari yetilishiga qarab ikki – uch marta tanlab terib olinadi. Naviga qarab gektaridan 50 – 60 dan 100 – 120 sm gacha hosil beradi.
Urug’ olish uchun urug’lik rediska kuzda [ urug’lik ildizmevalar ] yetishtitiladi, kiyin ular kavlab olinib shakli katta kichikligi boshqa belgilariga qarab saralanadi keyin yangi joyga o’tqaziladi.
Buning uchun rediska urug’I sentyabir oyida sepilib ildizmevalari oktyabir oyi – noyabrning boshlarida kavlab olinadi.
Urug’lik rediskalar qishda sayozroq qazilgan transhiyalarda saqlanib erta bahorda ochiq yerga ekiladi. Bahorda ekilgan rediskalardan ham urug’lik yetishtirsa bo’ladi lekn rediskaning gullashi hamda urug’lanishi yozning issiq kunlariga to’g’ri kelganligidan urug’ning hosili kamayib ketadi.
Bazan ildizmevasini ko’chirib o’tkazmasdan bahorda ekilgan joining o’zida urug’ yetishtiriladi. Urug’lik shuusulda yetishtirilganda rediskadan ancha erta va yuqori hosil olish mumkin. Ammo bu usulda urug’lik uchun yaxshi ildizmevalarni tanlab olishning imkoni bo’lmaydi.
Urug’lik rediska yaxshi o’g’itlangan yerlarga qator oralarini 60 – 70 sm qatordagi tuplar orasini 30 – 40 sm qilib yoki 60 x 60 sm li sxemada ekilib yagonalashda har qaysi uyada esa 3 – 4 tupdan o’simlik qoldiriladi.
Bir nav ekinni ikkinchisidan ajratish uchun ular bir – biridan ochiq yerlarda 2000 m himoyalangan joylarda esa 600 m masog’ada joylashtiriladi. Urug’li rediskani parvarish qilish 3 – 4 marta sug’orish qator oralarini yumshatish chopiq qilish azotli va g’osg’orli o’g’itlar bilan oziqlantirish zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurashishdan iborat.
Rediska xilma turlarining o'simliklar vernalisatsiya jarayoni 10-20 kun davomida 4 ... 20 ° haroratda sodir bo'ladi. Shuning uchun, uzoq vaqt davomida sovutish paytida, ayniqsa uzoq kun bilan birga, ularning o'simlari ildiz ekinlarini hosil qilmasdan gullar somoni hosil qilishi mumkin.
Yuqori agrotexnologiya sharoitida erta bahorgi ekish vaqti, hatto past haroratda ham, uzoq kunlarning boshlanishidan oldin Rediska o'simliklari gullash gulining paydo bo'lishidan oldin ildizlarni shakllantirishga vaqt ajratishi mumkin.
Yozda ekilgan paytda, Rediska o'simliklar (uzoq kun tug’ayli) tez gullaydi. Qisqa kun sharoitida kuzda ekilganida, Rediska katta patnis hosil qilmaydi, ildiz otadi
Rediska - sovuqqa chidamli o'simlik. Uning urug'lari 3 ... 4 ° haroratda olovlanadi, lekin tegmaslik harorat 16 °. Ko'chatlar minus 2 ... 3 ° ga sovuq bardosh beradi, va kattalar o'simliklari kamdan-kam 5 ... 6 ° ga zarar bermaydi.
Tuproqning harorati 25 daraja bo'lganida, Rediska-baliq o'simlikdan keyin 20-kunga kelib, ildizni hosil qiladi va 15 ... 18 ° da texnik pishganlik 30 dan 35 kungacha bo'ladi. Yuqori haroratlar va tuproq va havoning past namligi ildiz ekinlarining sig’atini pasaytiradi va erta zanglashga olib keladi.
Rediska uzun kun o'simlik. Yorug'likning ko'payishi bilan o'simliklarning rivojlanishi tezlashadi. Uzoq vaqt (14 soatdan ortiq) yorug'lik kuni gullaydigan kurtaklarning erta shakllanishiga olib keladi.
Agar o'simlik 10 soatdan 12 soatgacha va kunning qolgan qismini zulmatda bo'lsa, bug 'chiqishi bir necha oy ichida bo'lmaydi va ildiz hosil 300 gramm yoki undan ortiq og'irlikka etadi.
Qisqa kun nuri bilan uzoq vaqt davomida texnik pishganlik davrida ildiz sabzalarini saqlash mumkin. Bundan tashqari, Rediska shag’g’og’ligini talab qiladi: issiqxonalarda noyabr-dekabrda ekilganida, zonali navlarning aksariyati ildiz ekinlarini hosil qilmaydi.
Rediska - nurga talab qiluvchi o'simlik. Kichik hajmdagi yorug'lik (issiqxonalarda qishda o'stirilganda), ildiz ekinlari ham hosil bo'lmaydi, yoki kichik va chirkin. Ochiq joyga yetishganda, ildiz hosil qilish uchun yorug'lik etarli. Kech ekish (iyul), kun uzaytirilganda, shamol tezda pichan (o'q) hosil bo'lishiga aylanadi va hosil kam.
Rediska tuproqda juda talabchan. U gumusga va oziq moddalariga osonlik bilan kirish mumkin bo'lgan shaklga ega bo'lgan tuproqlarda yaxshi o'sadi. Engil tuproqlarda o'stirilganda, ildizlar mo'rtlashadi va qorayadi, og'ir, yopishqoq tuproqlarda esa ular deg’ormatsiya qilinadi. Rediska tarkibida ozuqa moddalarining kiritilishiga va osonlik bilan o'tish mumkin bo'lgan shaklga javob beradi.
Rediskani havo va tuproq namligi haqida juda ehtiyotkor. Namlik etishmovchiligi bilan, ildizlar yog'och o'sadi, shilimshiq bo'ladi, achchiq ta'mga ega bo'ladi va texnik pishishga erishishdan oldin shakllanadi.
Rediskada ildiz tizimi kam rivojlangan. Buning sababi namlik, unumdorlik va tuproq tarkibida yuqori talablarga bog'liq. Namlikni yo'qotadigan marginal joylarda ular qo'ziqorin, kichik, yomon ovqatlanadigan ildizlarni hosil qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
