Темирбетон конструкциялар

“Темирбетон конструкциялар” фанидан талабалар учун ижодий топшириқлар.


1-топшириқ. Бетоннинг мустаҳкамлик бўйича синфни аниқлаш.

Бетоннинг мустаҳкамлиги бетоннниг энг муҳим характеристикаларидан бири бўлиб, бу унинг сиқилишидаги мустаҳкамлигидир. Яқин йилларгача эталон сифатида бетоннинг сиқилишдаги мустаҳкамлигини ифодаловчи бетоннинг маркаси деган кўрсаткич қабул қилинган эди. Хозирги кунда эса бетоннинг синфи деган ибора ишлатилади.Бетоннинг синфи билан маркаси ўртасидаги фарқ қабул қилинадиган қаршилик миқдорининг таъминланиши билан ифодаланади.

Бетоннинг маркаси учун қаршиликнинг таъминланиши 50 фоизни ташқил этади (қаршиликнинг ўртача статистик миқдори), бетоннинг синфи учун эса бу кўрсаткич 95 фоизни ташқил қилади.Бунинг учун сиқилаётган бетон намунада бузилиш ҳолатини кўриб чиқамиз. Бу ғайри табиий туйилиши мумкин, лекин бузилиш чўзиш чоғида мустаҳкамлик заҳирасини тугаши билан боғлиқ, сиқиш билан эмас. Чўзишдаги мустаҳкамлик фақат унинг кўндаланг йўналишидаги кесим юзасига боғлиқ. Бетондаги ҳар бир ғовак ва бўшлиқ бир хил материалдаги тешик сифатида қаралиши мумкин, яъни унинг атрофида кучланиш пайдо бўлади. Куч таъсирига перпендикуляр равишда деформация юзага келади, шу асосда ён атрофга йўналган кенгайиш кучланиши пайдо бўлади. Айнан ана шу куч майдони сиқилаётган элемент тақдирини ҳал қилади, дастлаб ички микро ёриқлар пайдо бўлади, улар босимни ортиши билан бир бирига қўшилиши натижасида кўзга кўринадиган ёриқлар ҳосил қилади ва оқибатда бетон синади.
Темирбетон конструкцияларда бетон асосан сиқилишдаги кучланишни қабул қилиш учун ишлатилади. Шунинг учун бетоннинг мустаҳкамлиги ва деформатив хусусияти унинг ўқи бўйлаб сиқилишдаги мустаҳкамлиги қабул қилинган.
Конструкцияларда бетон мустаҳкамлиги бетон кубини пресс ёрдамида сиқиш орқали синдириб синалади. Бетоннинг сиқилишдаги мустаҳкамлик буйича синфлари қирралари 15х15х15см бўлган бетон кубларни 28 сутка 20+2С хароратда ва муҳитнинг нисбий намлиги 80-90% бўлган шароитда сақлаб ва синаш натижаларига кўра ўрнатилади. Эталон кубларнинг вақтинчалик қаршилиги-_u бетон кубининг мустаҳкамлиги ҳисобланади.
Бетон ва темирбетон конструкцияларни лойиҳалашда ишлатилиш сохаси ва жойига қараб сифат кўрсаткичи сифатида бетоннинг синфлари ўрнатилган.
Бетоннинг сиқилишдаги мустаҳкамлик бўйича синифлари қуйидача ўрнатилган: В7,5, В10, В12,5, В15, В20, В25, В30, В35, В40, В45, В50, В55, В60