Темир йўлларда энергетика таъминоти ва ҳаракат воситалари режа: Электр таъминоти

4. Электрли ҳаракат таркиби

Электрли ҳаракат таркиби электровозлар ва моторли вагонлардан иборат. Ток турига қараб ўзгармас токли (расм 7.4) ва ўзгарувчан токли (расм 8.2, 8.3), ҳамда икки хил токда ишлайдиган электровозлар ва электр поездлар фарқланади.

Электровозлар ва моторли вагонлар механик қисмлар, электр асбоб-ускуналари ва пневматик тизимлардан тузилган бўлади. Уларнинг механик қисми кузов ва аравачалардан ташкил топади. Электр ускуналари тортиш электродвигателлари, ёрдамчи электр машиналари, двигател ва ёрдамчи машиналарни бошқарув аппаратлари, ўзгарувчан токли электр ҳаракат таркибида улардан ташқари трансформаторлар ва электр ўзгартиргичларидан иборат бўлади.
Электровоз кузови электр аппаратлари, ҳар хил ускуналар ва машинистнинг бошқарув хонасини жойлаштириш учун хизмат қилади. Аксарият машинист хонаси иссиқлик ва шовқиндан муҳофазаланиб, электровознинг икки томонида жойлаштирилади. Машинист хонасида бошқарув аппаратлари, назорат-ўлчов асбоблари ва тормоз кранлари бўлади. Кузовнинг ўрта қисмидаги юқори кучланишли камерада электр аппаратлари ўрнатилади. Ёрдамчи машиналар мотор -компрессор, мотор-вентилятор, бошқарув токи генераторлари ва бошқалардан иборат бўлади.

Расм 7.4. ВЛ10 электровозида жиҳозларнинг жойлаштирилиши: 1 – бошқарув пулти; 2 – машинист ўриндиғи; 3 – тезкор ишловчи узгич; 4, 5 – индуктив шунт ва резисторларнинг балкалари; 6, 8 – улаш резисторининг блоки; 7 – ток қабул қилгич; 9 – мотор-вентилятор; 10 – мотор-компрессор; 11 – электровоз иккинчи бўлимининг кузови; 12 – тортиш электр двигатели; 13 - ғилдирак жуфти.

Электровоз аравачаси рама, ғилдирак жуфтлари, буксалар, рессор осмалари ва тормоз ускуналаридан иборат. Аравачаларга тортиш двигателлари маҳкамланади.

Аравача рамаси мураккаб металл конструкция бўлиб, икки бўйлама ён тўсинлар ва уларни уловчи кўндаланг тўсинлардан иборат бўлади. Рама кузовдан ва электровоз ускуналаридан вертикал кучларни ва юкланишни қабул қилиб рессорли осмалар орқали ғилдирак жуфтларига узатади. Аравача рамаси тормозлаш кучланишларини ҳам қабул қилгани учун етарлича мустаҳкам бўлиши керак.