Temir-beton elementlarning zuriqish nazariyasining asoslari va ularni xisoblash usullari

TAYYORLASh USULLARI
Oldindan zo’riqtirilgan konstruksiyalarni armaturani betonlashga qadar tirgakka tortib taranglash yoki beton qotganidan keyin betonga tortib taranglash yo’li bilan tayyorlash mumkin
Armaturani taranglab tortishning uchta asosiy usuli bor:
mexanik,
elektrotermik
fizik - kimyoviy (o’z-o’zidan) zo’riqish.
Armaturani mexanik usulda taranglab tortish- asosan gidravlik domkratlar yordamida bajariladi
Armaturani elektrotermik usulda taranglab tortish-­ armaturalar ularning uzunligi (oxirgi ankerlar orasidagi uzunligi) fermalar tayanchlari orasidagi masofadan belgilangan uzayish kattaligi qadar qisqa bo’ladigan qilib tayyorlab qo’yiladi
Taranglab tortishning fizik - kimyoviy usuli o’z - o’zidan zo’riqqan konstruksiyalarni tayyorlashda foydalaniladi, ularda armaturaning oldindan zo’riqi-shi kengayuvchi sement asosida tayyorlangan elementlar betonning o’z - o’zidan kengayishi natijasida yuz beradi.
Armaturani elektrotermik usulda taranglab tortish sxemasi:
1 – sovuq sterjen (ar­matura zagotovkasi);
2 – ankerlar;
3 – qizdirilgan sterjen;
4 – sovigan (taranglangan) ster­jen;
5 – qolip - taglik;
6 – tiraklar.
OLDINDAN ZO’RIКTIRILGAN TEMIR - BETON ELEMENTLARNI КONSTRUКSIYaLASh
Elementlarni
Vr — II klassidagi sim armatura bilan ankerlarsiz,
simning diametri 5 mm gacha va 5 mm bo’lganida armaturalashda betonning klassi kamida V20 bo’lishi, simning diametri 6 mm bo’lganida va undan ortiq bo’lganida V3O bo’lishi kerak.
К — 7 va К —19 klassidagi kanat armaturali elementlar uchun betonning klassi V3O dan past bo’lmasligi kerak.
A — V (At — V) va At — VI klassidagi ankerlarsiz sterjenli armatura bo’lganida, agar ularning diametrlari 18 mm gacha bo’lsa va 18 mm bo’lsa, betonning klassi tegishlicha kamida V20 va V3O, armaturaning diametri 20 mm va undan ortiq bo’lganida V25 va V3O dan past bo’lmasligi kerak.
Betonning uzatish mustahkamligi Yabp, ya’ni be­tonning armatura bilan siqilish paytidagi mustaxhkamligi kamida beton mustahkamligining 50% iga teng qilib, kamida 11 MPa olinadi va bundan tashqari A — VI, At — VI, К — 7, К — 19 va Vr II o’ta mustahkam armatura klasslari ishlatilganida 15,5 MPa deb olinadi.
Qurilish amaliyotida armatura dastalaridan foy­dalaniladi (9.2-rasm), ular karkas-spiral atrofida parallel joylashgan va dasta 3 ning uzunligi bo’ylab har 1 m dan keyin simlar bilan o’rab mahkamlangan alohida ingichka simlar 1 dan yig’iladi.