Tema: Su’t ha’m su’t o’nimleri mikroflorasi

Tema: Su’t ha’m su’t o’nimleri mikroflorasi.

Isten maqset: Sút mikrobiologiyasi menen tanısıw hám suttiń mikroblar menen pataslanganligini anıqlawdı uyreniw.

Reaktiv hám ásbaplar : 1. Jańa sog’ilgan sút hám gónergen sun úlgileri; 2. Metilen ko’kinin’ shchi eritpesi; 3. Suw juwınıw bólmesii; 4. Probirkalar.

Sút mikroorganizmlar ushın qolay azıqa ortalıǵı esaplanadı. Jańa sog’ilgan suttiń 1 ml de mıńnan tap millionlarǵa shekem mikroblardı ushıratıw múmkin. Sút quramında tiykarınan sút kislota hám may kislota payda etiwshi tayaqshalar, ishek tayaqshası gruppası, chirituvchi bakteriyalar, uyıtqılar hám zamburug’larni ushıratıw múmkin.

Jańa sog’ilgan sút quramında laktenin degen element bar ekenligi ushın mikroorganizmlar rawajlanbaydı, sebebi bul element mikroorganizmlarnin’ rawajlanıwına to’sqinlik etedi. Sutte bul elementtıń aktiv turıw múddeti bakteriotsid faza dep ataladı. Sutti hár túrlı temperaturada túrli múddetkeshe (bakteriotsid faza ) saqlaw múmkin. Mısalı, 25 C de 3 saat, 10 S de 6 saat, 5 C de 24 saat hám 0 C de 36 -48 saat. Suttiń bakteriotsid fazası qansha uzaq bo’lsa, sutti sonsha waqıt saqlaw múmkin. Sol sebepli jańa sog’ilgan sutti demde sawıpıw zárúr. Birinshi bakteriotsid faza tawısıwı menen sutte hár qıylı mikroblardıń rawajlanıwı baslanadı. Daslep sút quramında sút kislota payda etiwshi streptokokklar rawajlanadı hám sút kislota payda etedi. Sút kislota muǵdarınıń artpaqtası menen streptokokklar nobud bo’lib, o’rnini uyań aste tayyoqchasimon sút kislota payda etiwshi bakteriyalar iyeleydi. Sutte kislota muǵdarı artpaqtası menen rN da pasayadi hám sút kislotalı tayyoqchasimon bakteriyalar da nabid bo’lib, o’rnini uyıtqılar hám mog’or zamburug’lar iyeleydi. Sút kislotalarınıń azayıwı menen sutte taǵı chiritivchi bakteriyalar rawajlanadı.

Sút kislota payda etetuǵın mikroorganizmlar eki gruppaǵa bo’linadi.

1. Tipik (gomofermentativ) sút kislota payda etiwshi streptokokklar. Tiykarǵı wákili Streptococcus lactis. Tiykarınan qumshekerdi bijg’itib 85-95% ge shekem sút kislota hám az muǵdarda uchuvchan kislotalar payda etedi.

2. Atipik (geterofermentativ) sút kislota payda etiwshi streptokokklar. Tiykarǵı wákili Streptococcus citrovorus, Streptococcus paracitrovorus. Sút kislotadan tısqarı, uchuvchan kislotalar, xoshbo’y elementlar hám SO2 gazı payda etedi.

Tayyoqchasimon sút kislotalı bakteriyalar da ekige bo’linadi.

1. Gomofermentativ sút kislotalı bakteriyalar (termofill hám mezofillar). Tiykarınan qumshekerdi bijg’itib, 3-3, 5% ge shekem sút kislota payda etedi. Sutti 6 -12 saatta ivitadi.

2. Geterofermentativ sút kislotalı bakteriyalar. Qumshekerdi bijg’itib, ko’p muǵdarda spirt hám SO2 gazı payda etedi.

May kislotalı mikroblar. Tiykarınan topıraq hám o’simliklarda bo’lib, sutke túskende anaerob sharayatta sút qumshekerin bóleklab, may kislotalar hám gaz payda etedi. Bunda sút badbo’y hidli hám ashshı dámli bo’lib qaladı.

Uyıtqı hám pilis zamarıqlar. Suttiń sırtında rawajlanadı hám sút kislotalardıń bir bólegin tutınıw etedi. Sonıń menen birge, sút maylarini bóleklab, ashshı dám hám dag’al ǵawısh hidini payda etedi.

Ishek tayyoqchasi (E. coli). Sutke átirap -ortalıqtan túsedi hám laktozani bóleklab, kislota hám gaz payda etedi. Sút demde iviydi hám suyıqlasıp ketedi. Ishek tayyoqchasi menen zálellengen sutten pishloq hám basqa sút ónimleri tayarlab bo’lmaydi.

Sút quramındaǵı mikroorganizmlar gruppasın anıqlaw ushın tómendegi azıq ortalıqlardan paydalanıladı :

1. Go’sht-pepton eger - chirituvchi mikroorganizmlar gruppasın ;

2. Suslo eger - mog’or zamburug’lar hám uyıtqılardı ;

3. Probirka daǵı steril sút - sút kislota payda etiwshi mikroorganizmlar gruppasın ;

4. Bo’r menen suslo eger - sút kislota payda etiwshi streptokokklarni anıqlaw ushın.

Sutti mikroblar menen pataslanganligini anıqlaw.

Sutte hár qıylı fermentler ámeldegi bo’ladi. Sonday-aq reduktaza fermenti de. Mikroorganizmlar iskerligi nátiyjesinde sutte reduktaza fermenti to’planadi. Reduktaza ferment metilin ko’kini reńsizlentiriw ózgeshelikine. Jańa sog’ilgan sutte mikroblar hám reduktaza fermenti kem bo’ladi hám metilen ko’ki aste reńsizlenedi. Eger sút gónergen bo’lsa mikroblar hám reduktaza fermenti ko’p bo’ladi hám metilen ko’ki demde reńsizlenedi. Reduktaza úlgisin qo’yish menen suttiń mikroblar menen pataslanaganligini shamalıq anıqlaw múmkin.

Metilen ko’kinin’ jumısshı eritpesin tayarlaw. Aldın spirtli to’yingan metilen ko’kini alıp, oǵan 100 ml 96 % li etil spirti aralastırıladı hám 1 sutkaǵa termostatda 37 oC de qaldıriladi. So’ngra bul qospa filtirlanadi hám to’yingan metilen ko’ki eritpesinen jumısshı eritpe tayarlanadı. Jumısshı eritpeni tayarlaw ushın 5 ml to’yingan metilen ko’ki eritpesine 195 ml distellangan suw qo’shib aralastırıladı.

Junıs baǵdarı

Reduktaza úlgisin qoyıw hám metilen ko'ki menen sınap kóriw. Onıń ushın úlken probirkalarǵa 1 ml metilen ko’kinin’ jumısshı eritpesi (jumısshı eritpe tárbiyashı yamasa laborant tárepinen támiyinlenedi) hám 20 ml sút solinadi. Probirkanıń og’zini rezina probirka menen tuyıqitiladi. Sút hám metilen ko’kini aste (silkitmasdan) aralastıradı hám 38-40 oC suw juwınıw bólmesiinde 20 minut qaldıriladi. 2 saat hám 5, 5 saattan so’ng reńi o’zgarganligi anıqlanadı hám reńiniń o’zgarishiga ko’ra 4 klasqa bo’linadi.

Sutti metilen ko'ki arqalı tekseriwdiń tezlestirilgen usılı. Onıń ushın metilen ko’kinin’ jumısshı eritpesin tayarlawda to’yingan eritpe 10 ret suyultiriladi hám tekserilip atırǵan sút 2 ret kem alınadı. Taza probirkalarǵa 1 ml suyultirilgan metilen ko’ki eritpesi hám 10 ml sút salıp, probirkanıń og’zi rezina probka menen tuyıqitiladi. Probirka silkitmasdan aralastırıladı hám 38-40 C li suw juwınıw bólmesiine qo’yiladi. Metilen ko’kinin’ reńsizleniwi 5-10 -15 minutlar dawamında tekserip turıladı. Sol waqıt dawamında metilen ko’kinin’ reńsizleniwi tekserilip atırǵan suttiń 1 ml de gaz payda etetuǵın mikroorganizmlarnin’ sanı millionnan ko’proq ekenligin ko’rsatadi.