|
II.Tiykargi bolim
1.Social pedagog paninin ahmiyeti
Sotsialliq pedagogika- sotsialliq tarbiya ham bilim beriw iskerliginin ozine tan ayriqsha usillarina iye bolgan pedagogikanin ayirim bir bolimi esaplanadi. Sotsialliq pedagogika usillari jeke adamga, onin ozi-ozinen jetilisiwine, tarbiyalawina, sholkemlestiriwine, bekkemlewine qaratilgan boladi. Sotsialliq pedagogika neni uyrenedi. Sotsiall ortaliq,birinshiden, ken sotsial xaqiyqatliq, jamiyet, mamleket, ekinshiden balanin qaliplesiwine tikkeley tasir korsetetugin oni qorshagan ortaliq boladi. Sotsialliq tarbiya- kop manili tusinik. Bul jamiyettin keleshek awlad haqqinda gamxorligi, jamiyet, jamaat, basqa adam tarepinen insandi qollapquwatlaw, shanaraq ham turmisliq qatnaslarda qaliplesken adep- ikramliq qatnaslarin ozlestiriw ham qabil etiwde,huqiqiy,ekonomikaliq,puxaraliq ham turmis-liq qatnaslardi qabil etiwde insanga jardemlesiw bolaldi. Insanga jardemlesiw- bul oni oz omir jolinda taza jolin taba biliwge, jana turmis sharayatlarinda qayta iykemlese biliwge uyretiw boladi. Xaqiqiy tarbiya balanin jan dunyasin, onin bilimin, tajiriybe, qizig``iwin terennen tusiniwdi talap etedi. Tabisqa qol jetkiziw ushin balani uyreniw, baqlap biliw, onin qiliqlarin tallap biliw, onin jasaytugin sharayatin biliw, qorshagan ortaliqtin balaga tasirin biliw zarur boladi. Sotsialliq tarbiya insanga, oni jetilistiriwdi belgili bir turmis sharayatlarinda tabisqa erisiwde, jamiyetlik qatnaslarda bagdardi aniqlap aliwda jardemlesiw protsessi boladi. Sotsialliq tarbiyalaw shanaraqta, mektepte, bilimlendiriwdin barliq buwinlarinda, miynette amelge asadi. Al ospirim ushin jane koshede de beriledi. Shanaraq klublari ereseklerdi sotsialliq tarbiyalawdin ken tarqalgan turinen esaplanadi. Olar kopshilik jagdaylarda bir narse- sport, korkem omir, shinigiw ideyalari h.t.b. qiziqqan intuziastlar tarepinen sholkemles-tiriledi. Sotsialliq jumis termini insanga, toparga olardin` sotsialliq sharayatin jaqsilaw maqsetinde jardemlesiwdegi kasiplik iskerlikti anlatadi. Temanin uyrengenlik darejesi Sotsialliq pedagogika haqqinda biraz tajiriybeler toplandı, kornekli ilimpazlarımız A.V. Mudrik,V.D.Semenov, M. Kuronovlar pikirinshe sotsialliq pedagogika-bul barliq jastagi ham sotsialliq qatlamlardagi adamlardi, arnawli usi maqset ushin sholkemlestirilgen makemelerde sotsialliq tarbiyalawdi qarastiratugin pedagogikanin tarmagi esaplanadi. 1.1Ozbekstanda sotsial pedagog ka’sibinin payda bolıwı. Rawajlangan mamleketlerde sotsial tarbiyani ameliy sho’lkemlestiriw arnawli kasip darejesine koterilgen. Bizin mamleketimizde xaliqtin, uliwma jamiyet agzalarin sotsialliq jaqtan qorgawga tiyisli bir qatar isler amelge asiriliwina qaramastan onin menen shugillaniwshi arnawli pan bagdari toliq qaliplespegen. Sotsialliq is jamiyet agzalarinin bir-birine insaniyliq qarim-qatnasta bolıwin talap etedi. Qadimgi zamanlarda bul xizmettin diniy juwapkershilik, saqiyliq, saqawatliqtay paziyletleri payda bolgan. «Sotsial pedagogika»nin payda bolıwi jamiyettin ekonomikaliq, siyasiy ham sotsial turmisindagi ozgerisler menen baylanisli. Sebebi, bul ozgerisler tarbiya protsesin quramalastirip, jaslar tarbiyasindagi jana mashqalalardi payda etip, jas awladtin sotsialliq jaqtan qaliplesiw protsesi ilimiy tarepten uyreniwdi talap etpekte. Dasturiy pedagogika pani talim-tarbiya mekemeleri turmisinda sheklenip qalip, sotsial ortaliq faktorinin tarbiyaga bolgan tasirine jeterli darejede itibar berilmedi. Asirese, sotsial tarbiyanin uliwmaliq xarakterin shetke surip qoydi. Sotsial pedagogika Rossiyada otken XIX asirdin 90-jillarinda ayriqsha pan sipatinda qaliplesti. “Garezsiz Respublikamizda bolsa onin belgili bir tarawlari islengen bolıwina qaramastan bul bagdar boyinsha ele de izertlew isler oz shinina shiqqaninsha joq. Bul pan har bir jamiyettin, har bir mamlekettin, har bir millettin sotsial turmisi ham milliy psixologiyasi menen tikkeley baylanista boladi. Usi koz-qarastan sotsial pedagogika panin turmis pedagogikasi dep aytiwimiz da mumkin. Turmis – shaxstin jamiyette oz ornin tabiwin talap etedi. Biz talim-tarbiya mekemeleri ham olardan tisqari, yagniy, har kungi sotsial turmisimiz arqali tarbiyaliq tasir etiw tiykarinda jetik kamil insandi kelege keltiriwimiz kerek, sebebi biz tarbiyalagan jaslar jamiyetke «kirisip kete alsin». Olar jamiyetten shette qaliwi mumkin emes. Belgili sebeplerge qarap «jamiyet tan almagan», «sotsiumga kirise almagan» shaxslardin oz jolin tawip ketiwi ushin sotsialliq xizmet talap etiledi. Usi ahmiyetli mashqalalardi payda etip, Rossiyada 1960-70-jillardan-aq sonday sotsialliq pedagogikaliq xizmetke bagdarlangan qanigelerdi tayarlaw boyinsha isler alip barildi. Uliwma aytqanda klasstan ham mektepten tisqari tarbiyaliq islerdi sholkemlestiriwshisi, uy-jay kommunal xizmetin sholkemlestiriwshisi, mektepten tisqari mekemeler xizmetkerleri, jataq xana, mektep klublari xizmetkerleri siyaqli kadrlar xizmet alip bardi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
