Тема: плодовые культуры на землях лесного фонда

Madaniy olma (Malus domestica Borkh) 

• shox-shabbasi yoyiq, tanasi yo‘g‘on katta daraxtdir. Barglari yirik, har xil shaklda, har ikki tomoni tukli, gullari ham yirik, oq va pushti. Mevasi yirik, bandi kalta, turli shaklda bo‘lib, ta’mi yaxshi va xushbo‘y bo‘ladi. Shuning uchun iste’mol qilinadi. Undan murabbo va qandolatchilik mahsulotlari tayyorlanadi. Ular o‘sishi va rivojlanishi, ekologik xususiyatlari hamda mevasining sifati bilan bir-biridan farq qiladi. Ularning mevasi 3 muddatda: yozda, kuzda va qishda yetiladi. Ayrim navlarida sohta mevasining vazni (1 donasi) 900 g keladi. Ular tarkibida А, В, С vitaminlari ko‘p bo‘ladi. Bu olma ham duragaylash va seleksiya ishlarida katta ahamiyatga ega. I.V. Michurin shu olma ustida ko‘p ish olib borgan va 40 dan ortiq yangi navini yaratgan.
• Hozirgi vaqtda payvandlash yo’li bilan olmaning yangi navlari ko'paytirilmoqda, shuningdek vegetativ usul ham keng qo'llaniladi. Chunki navning irsiy xususiyatlarini saqlab qolishda bu usulning roli katta. Agar olma urug’idan ko’paytirilsa, uning nav xususiyatiiari yo'qolib ketishi mumkin.

Madaniy olma (Malus domestica Borkh.)

Namlik bilan ta’minlangan va to‘liq ta’minlanganlik darajasi bo‘yicha tarqalgan daraxt va buta turlari

• Tog’oldi (nam bilan ta’minlangan). Dengiz sathidan 600-900 m balandlikda joylashgan, tuprog’i to’q tusli bo’z tuproq, о’rtacha yillik yog’in miqdori 350-450 mm, о’rtacha yillik havo harorati +12,0+12,9°С. Bu mintaqa lalmikorlikning eng ko’p va ishonchli qishloq xo’jalik mahsulotlari ishlab chiqaradigan mintaqasi bo’lib hisoblanadi. Bu yerda pista, yong’oq, yovvoyi olma, nok, do’lana, oq qayin, uchqat, irg’ay kabi daraxt va buta turlari o’sib rivojlanadi, poliz ekinlari, kungaboqar, dukkakli ekinlar yetishtiriladi. Katta maydonlarda beda ekilib, pichan va beda urug’idan mo’1 hosil olinadi.

Dexqonobod tumanidagi bodom plantatsiyasi

Tog’li (nam bilan to’liq ta’minlangan). Mintaqa dengiz sathidan 900- 2000 m balandlikda joylashgan, asosan tog’ yon bag’iridagi tekisliklar va tog’lardagi kichik maydonlar, yaylovlardan iborat. Tuprog’i kul rang korbonatli to’q tusli, gumusga boy bo’z tuproq bo’lib, o’rtacha yillik yog’in miqdori 450-750 mm va undan ko'p, o'rtacha yillik harorati esa +10,1+11,8°С ni tashkil etadi, yong’oq, pista o’rmon yong’og’i, do’lana, yovvoyi olma, tog’olcha, Zarafshon archasi, Turkiston archasi, irg’ay, singirtak, zirk kabi daraxt va butalar o’sib rivojlanadi. Tog'oldi va tog’li mintaqalar Markaziy Osiyoning, shu jumladan, O'zbekistonning qadimgi asosiy lalmikor dehqonchilik mintaqalari hisoblanadi.

•