Tema: Marketing joybarlaw procesi Joba

2. Strategiyalıq joybarlawdıń mánisi hám wazıypaları.

Strategiyalıq joybarlaw -bul kárxananıń missiyasi hám maqsetlerin anıqlaw, keleshekte kárxana iskerligin nátiyjeli shólkemlestiriwdi támiyinlew ushın zárúr bolatuǵın resursların anıqlaw hám olarǵa ıyelewde ónim strategiyaların tańlaw processleri bolıp tabıladı.

Strategiyalıq joybarlaw procesi basqarıw sheshimlerin qabıl qılıwda járdem beretuǵın qural bolıp esaplanadı. Onıń wazıypası sırtqı ortalıqta júz bolatuǵın ózgerislerge tiyisli juwap qaytarıw ushın zárúr bolatuǵın jańalıqlardı hám ózgerislerdi támiyinlew bolıp tabıladı. Strategiyanı joybarlaw ol yamasa bul haldaǵı operativ háreket menen juwmaqlanmaydi. Ol kárxana pozitsiyasining ósiwi hám bekkemleniwin támiyinlewge qaratılǵan ulıwma jónelislerdi belgilew menen tawsıladı.

Kárxana daǵı hámme bólindiler, olardıń birge iskerlik kórsetiwlerin tuwrı jolǵa qoyıw hám bahalaw ushın jobalar sistemasın shólkemlestiriw zárúr bolıp tabıladı.

Strategiyalıq joybarlaw procesi onı ózlestiriw dawamında bir qatar qıyınshılıqlarǵa dus keledi. Tiykarǵı qıyınshılıq sonda, dáslepki sheshimlerdi qabıllaw procesi shólkem degi kepilliklerdiń quramı menen baylanıslı. Jańa strategiya ádetde kárxana daǵı ámeldegi óz-ara munasábetlerdi ózgertiredi hám kárxana administraciyası siyasatina qarsı bolıwı múmkin. Buǵan tábiy juwap -ádetiy óz-ara munasábetlerdi hám kepillikler quramın ózgertiriwshi hár qanday jańalıqlarǵa qarsı gúres bolıp tabıladı. Taǵı bir sezilerli mashqala sonda, strategiyalıq joybarlawdıń engiziliwi payda alınıwın támiyinleytuǵın aldınǵı túrli iskerlik menen jańası ortasında qarama-qarsılıqǵa alıp keliwi múmkin, yaǵnıy operativ joybarlaw menen kárxanalarda dáslepki waqıtta strategiyalıq joybarlawdıń engizilishiga tiyisli na principlik, na strategiyalıq pikirlewge qızıǵıwshılıq boladı.

Keyingi mashqala usınıń menen baylanıslıki, bunda kárxana ádetde nátiyjeli strategiyalıq joybarlawı ushın na ózi tuwrısında, na sırtqı ortalıq tuwrısında maǵlıwmatqa iye boladı. Bunnan tısqarı olarda strategiyanı islep shıǵıwshı hám ózgeriwshi ılayıq basqarıwshılardıń joq ekenligi bul máseleni talay quramalılastıradı.

Uzaq múddetli joybarlawda joybarlawtiruvchi sub'ekt bolıp ministrlikler esaplanadı. Bul hal bul islerdiń jetkilikli dárejede nátiyjeli emesliginen dárek beredi. ministrlikler bul jumıslar ushın jetkilikli múmkinshilikler, strategiyalıq ob'ektiv maǵlıwmatlar hám waqıtqa iye emes edi. Bulardan tısqarı orınlardaǵı kárxanalardıń ózine has qásiyetlerin tolıq esapqa almas edi. Usınıń sebepinen joybarlawdıń ab'ektivligi tómen bolıp, nátiyjeler de ko'ngildagidek bolmaydıdi. Joba «qattiq kórsetpe»retinde qálipleserdi, bunda strategiyalıq joybarlawdıń hasası bolǵan -rejaning adaptivligini biykar etińardi. Bul uzaq múddetli joybarlawdıń strategiyalıq rejalshtirishdan zárúrli, lekin tiykarǵı ayırmashılıǵı emes. Tiykarǵı ayırmashılıǵı -keleshekti boljawda.

Uzaq múddetli joybarlaw sistemasında keleshek rawajlanıwdıń tariyxan qáliplesken tendensiya ekstropolyatsiya aytıp beriledi. Kárxana basshıları ádetde keleshekte iskerlik nátiyjeleri ótken dáwir salıstırǵanda álbette jaqsılanadı dep jantasıwadı jáne bul zat rejaning tıykarlanıwı bolıp esaplanadı.

Strategiyalıq joybarlaw sistemasında bolsa keleshekte álbette ótken dáwir salıstırǵanda jaqsı bolıwı kerek degen tahmin etińmeydi. Usınıń sebepinen strategiyalıq joybarlawda kárxana kelesheginiń analizine úlken itibar beriledi. Onıń tiykarǵı waziypası bolıp ámeldegi tendensiyani ózgertiriwshi shárt-shárayatlar, múmkinshiliklerdi anıqlaw esaplanadı. Bul analiz báseki gúresinde kárxana ornıniń analizi menen toldırıladı.

Strategiyalıq basqarıw evalyutsion jol menen strategiyalıq joybarlawdan payda bolǵan, yaǵnıy strategiyalıq joybarlaw onıń mánisli tiykarın quraydı. Ol prinspial jańa strategiyalardı ámelge asırıw menen baylanıslı bolǵan qıyınshılıqlarǵa dus kiyatırǵan firmalarda barǵan sayın úlken qızıǵıwshılıq oyatıp atır. Strategiyalıq basqarıwdıń mánisin keńlew túsiniw ushın kommerciya hám kommerciyalıq bolmaǵan kárxanalarınıń shólkemlestirilgen «hulqi»ga itibardı qaratıw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Bul júdá zárúrli bolıp tabıladı. Sebebi shólkemlestirilgen «hulq»stili menen basqarıw kórinisleri ortasında tıǵız baylanıslılıq bar. Shólkemlestirilgen «hulq» stili tiykarınan eki qıylı kóriniste boladı :

-Ósiwge tiykarlanǵan (inkrementalistli). Bunda «erishilgan»den kelip shıqqan halda maqsetti qoyıw menen anıqlama bernedi hám ámeldegi (qáliplesken) hulq stilinen minimal iyiwge qaratılǵan (kárxana ishinde de, sırtqı ortalıq menen munasábetlerde de). Bul konservativ stil bolıp, iri tarmaq kárxanaları buǵan ámel qılıwadı.

-Isbilermenlikke tiykarlanǵan. Bul ózgerislerge, keleshektegi qáwiplerdi jeńiwge hám jańa múmkinshiliklerge umtılıw menen anıqlama bernedi. Bunda kóp sanlı alternativ strategiyalardı islep shıǵıw hám olardan optimalın tańlap alıwda basqarıw sheshimleri keń anıqlama bernedi. Isbilermenlikke tiykarlanǵan kárxana dawamıy ózgerisler shınjırına ıntıladı. Sebebi bolajaq iskerliginiń natiyjeliligin hám tabıslı bolıwın sonda dep biladi. Bul agressiv stil bolıp, ósiwge hám rawajlanıwǵa qaratılǵan. Buǵan iskerlik natiyjeliligi tikkeley bazar sınaqları menen baylanıslı bolǵan kommerciya kárxanaları ámel qılıwadı.

Strategiyalıq kárxananıń maqseti hám sırtqı ortalıq munasábetlerine tikkeley baylanıslı.

Keleshekte kárxananıń maqsetlerine jetiwin támiyinleytuǵın potensial strategiyalıq basqarıwdıń nátiyjelik ónimlerinen biri bolıp esaplanadı. Bunda kirisiw elementleri: hom-buyımlar, finanslıq hám adamlar resurisi, maǵlıwmatlar :shıǵıw elementleri:islep shıǵarılǵan ónim, kórsetilgen xızmetler, social hulq-atvor qaǵıydaları bolıp tabıladı.

Strategiyalıq basqarıwdıń taǵı bir ónimi bolıp sırtqı ortalıqta júz bolatuǵın ózgerislerge kárxananıń bayqaǵıshlıǵın támiyinleytuǵın ishki struktura hám shólkemlestirilgen ózgerisler esaplanadı.

Sonday etip strategiyalıq basqarıw iskerligi strategiyalıq kózqaraslardı támiyinlewge yo'natilgan, ol bolsa óz gezeginde ózgeriwshen sharayatlarda kárxananıń uzaq múddetli iskerlik kórsetiwin támiyinleydi.

Kommerciya kárxanasında strategiyalıq máseleler menen shuǵıllanatuǵın baslıq turaqlı payda potensialın támiyinleydi. Onıń wazıypaları tómendegilerden ibarat :

-kárxanada strategiyalıq ózgerislerdi ámelge asırıw ;

-strategiyalıq ózgerislerge alıp keliwshi shólkemlestirilgen arxitektonikani

islep shıǵıw ;

-strategiyalıq ózgerislerdi ámelge asırıwshı kadrlardı tańlaw hám

tárbiyalaw.

Strategiyalıq basqarıwdan ayrıqsha túrde operativ basqarıw kárxana maqsetlerine erisiw ushın ámeldegi bolǵan strategiyalıq pozitsiyadan paydalanıw menen shuǵıllanadı. Kommerciya kárxanasında operativ basqarıw máseleleri menen shuǵıllanatuǵın baslıq firma potensialın real paydaǵa aylantırılıwı kerek. Onıń wazıypaları tómendegiler ibarat :

-ulıwma operativ máselelerdi anıqlaw ;

-beyimlik, koordinatsiya hám de bólindi basshıları hám atqarıwshılardı

baqlaw.

Kommerciya kárxanalardı basqarıw sisteması biri ekinshisin tolıqlawısh eki basqarıw iskerligin óz ishine aladı -strategiyalıq basqarıw (kárxananıń keleshektegi potensialın rawajldanishi menen baylanıslı ) hám operativ basqarıw (ámeldegi potensialdı paydaǵa aylandırıw menen baylanıslı ). Strategiyalıq basqarıw isbilermenlik shólkemlestirilgen «hulq»ni talap etedi, operativ basqarıw bolsa ósiw «hulq»ga tiykarlanadı.

Strategiyalıq basqarıw sisteması biri ekinshisin tolıqlawısh eki kishi sistemadan ibarat.

1. Kárxana strategiyasın analiz etiw hám joybarlaw ;

2. Real waqıt mashtabida strategiyalıq mashqalalardi basqarıw