«Микроиқ-тисодиёт» фанидан ўрганилиши лозим бўлган муаммолар
“Микроиқтисодиёт” фанининг бошқа фанлар билан алоқаси
Иқтисодиётнинг бош муаммоси
УЧТА АСОСИЙ ВАЗИФА
НИМАНИ, қандай товарлар ва хизматлар қанча миқдорда ишлаб чиқарилиши керак?
ҚАНДАЙ ҚИЛИБ, бу товарлар ва хизматлар қандай усулда ишлаб чиқарилиши керак?
КИМ УЧУН, бу товарлар ва хизматларнинг истеъмолчилари кимлар бўлади?
ИҚТИСОДИЁТНИНГ УЧТА АСОСИЙ ВАЗИФАСИ
ИҚТИСОДИЙ ҲАТТИ-ҲАРАКАТ
ЧЕКСИЗ ЭҲТИЁЖЛАР
ЧЕКЛАНГАН РЕСУРСЛАР
РЕСУРСЛАР ЧЕКЛАНГАНЛИГИ ШАРОИТИДА ТАНЛОВ
ИҚТИСОДИЙ ҚАРОРЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИШ
МИКРОИҚТИСОДИЁТ ПРЕДМЕТИ
Иқтисодий субъектлар томонидан ўз мақсадларини амалга ошириш мақсадида қарорларни ишлаб чиқиш ва қабул қилиш жараёни
2. “Микроиқтисодиёт” фанининг предмети ва ўрганиш усуллари.
ИҚТИСОДИЙ ВОҚЕЛИК
ТАЪСИР ҚИЛУВЧИ ОМИЛ
ТАЪСИР ҚИЛУВЧИ ОМИЛ
ЎЗГАРИШЛАР
НИМА СОДИР БЎЛАДИ?
ҚАНДАЙ ТАЪСИР КЎРСАТАДИ?
НИМА ҚИЛСА ЯХШИ БЎЛАДИ?
ТУШУНТИРИШ
ПРОГНОЗЛАШ
БАҲОЛОВЧИ МУЛОҲАЗАЛАР
ПОЗИТИВ ТАҲЛИЛ
НОРМАТИВ ТАҲЛИЛ
ИҚТИСОДИЙ СИЁСАТНИ ТАНЛАШ
Миқроиқтисодий таҳлил турлари
3. ИҚТИСОДИЙ СИЁСАТ
Иқтисодий сиёсат иқтисодий субъектлар ҳатти-ҳаракатини ёки унинг оқибатларини тартибга солади ва уларга таъсир ўтказади.
2. ТАМОЙИЛЛАР ЁКИ НАЗАРИЯ
Иқтисодий назария иқтисодий субъектлар ҳатти-ҳаракатининг умумий тамойилларини аниқлайди.
ДЕДУКЦИЯ
ИНДУКЦИЯ
1. ФАКТЛАР
Тавсифий ёки эмперик иқтисодиёт муайян муаммо ёки иқтисодиётнинг маълум бир соҳасига оид фактларни йиғади ва назариянинг тўғрилигини тасдиқлаш учун фактларни гипотеза билан солиштиради.
Миқроиқтисодий таҳлил усуллари
3. Чекланган ресурсларни тақсимлашнинг бозор механизми. Ресурслар, товарлар ва даромадлар оқими модели.
Бозор – бу харидорлар ва сотувчилар ўзаро муносабатга киришадиган механизм бўлиб, унда келишувлар орқали ресурслар, товарлар ва хизматлар билан айрибошлаш амалга оширилади.
Бозор иқтисодиётида ҳар бир индивид ўз шахсий манфаатини кўзлаб ҳаракат қилади. Бунда фирмалар ва ресурс эгалари бўлган уй хўжаликлари энг кам харажат эвазига ўзларининг даромадларини (фойдасини) максималлаштиришга уринса, истеъмолчилар товарлар ва хизматларга сарфлаган ҳар бир сўм харажатидан олинадиган нафлиликни максималлаштиришга интиладилар.
Бозор иқтисодиётининг тарафдорлари бу механизмни ресурсларни тақсимлаш, ишлаб чиқариш барқарорлигини ва аҳоли бандлигини ҳамда иқтисодий ўсишни таъминлаш энг самарали восита деб баҳолайдилар. Шу туфайли бозор фаолиятига давлатнинг ҳар қандай аралашуви унинг самарадорлигига путур етказади деган фикрни илгари суришади. Аммо, буюк иқтисодчи Адам Смитнинг фикрича бозорнинг ҳар бир иштирокчиси ўз шахсий манфаатларини қондириш йўлида тинмай ҳаракат қилиб, ўзлари билмаган ҳолда жамият ва давлат манфаатларига хизмат қилади (гўё “кўринмас қўл” орқали).
Ҳар қандай иқтисодий тузумда бозорлар нарх орқали ресурсларни тақсимлашда марказий ва ҳал қилувчи аҳамият касб этади.
Бозор иқтисодиётининг асосий тамойиллари
БОЗОР ИҚТИСОДИЁТИНИНГ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАРИ:
1. ХУСУСИЙ МУЛКЧИЛИК.
2. ТАНЛОВ ВА ТАДБИРКОРЛИК ЭРКИНЛИГИ.
3. ШАХСИЙ МАНФААТ - ИҚТИСОДИЙ ҲАТТИ-ҲАРАКАТНИНГ БОШ ОМИЛИ.
4. АДОЛАТЛИ РАҚОБАТ.
5. НАРХ БОЗОРНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ АСОСИЙ МЕХАНИЗМ.
6. ИҚТИСОДИЁТГА ДАВЛАТ АРАЛАШУВИНИНГ ЧЕКЛАНГАНЛИГИ.
ИҚТИСОДИЙ МУШОҲАДА МАФКУРАСИ:
1. ИНДИВИДУАЛ ТАНЛОВ.
2. ШАХСИЙ МАНФААТЛАР УСТУВОРЛИГИ.
3. РАЦИОНАЛ (ОҚИЛОНА) ҲАТТИ-ҲАРАКАТ.
4. ФОЙДА ОЛИШГА ИНТИЛИШ.
5. МОСЛАШИШ (ҲАМКОРЛИК).
Ресурс ва хизмат-
лар
Товар ва хизматларга тўловлар
Ишлаб чиқ-ш омиллари
Уй хўжалиги даромадлари
Товар ва хизматлар
Ресурслар учун тўловлар
Товар ва хизматлар
Фирмалар даромадлари
Ресурслар, товарлар ва даромадлар айланмаси (кичик доиравий айланиш) модели