|
2. Klinikalıq psixologiyaning kelip shıǵıw hám qáliplesiwi
Psixologiyalıq pánniń tiykarǵı ámeliy tarmaqlarınan biri retinde klinikalıq psixologiyaning qáliplesiwi psiologiya hám medicina, biologiya, fiziologiya, antropologıyanı rawajlandırıw menen baylanıslı.
Klinikalıq psixologiyaning tuwılıwı áyyemgi dáwirlerden baslanadı, waqıt psixologiyalıq bilimleri filosofiya hám tábiy pánler tubida payda bolǵan.
Psixika haqqındaǵı birinshi ilimiy ideyalardıń psixik bilimlerin, intellektual processlerdiń empirik bilimlerin qáliplestiriw, olardıń aynıwı áyyemgi filosofiya hám áyyemgi shıpakerlerdiń jetiskenlikleri menen baylanıslı. Sonday etip, Alkemon Crotonskiy (mil. Mil. Av) aldın Tariyxda birinshi ret miyaga pikirlerdi jergiliklilestiriw ushın usınıwdı usınıs etdi. Gipokratunos sonıń menen birge miyani ruwxıylıq organı retinde úyreniwge úlken áhmiyet berer edi. Olar temperament hám insan túrleriniń birinshi klassifikaciyası haqqında oqıtıwdı islep shıqtılar. Aleksandriya shıpakerleri Gerofil hám Eradasta úshek menen teńbe-teń mıy menen suwretlengen; Olar haywandı haywanlardıń intellektual qábiletine ajıratıp turatuǵın aqıl -keńseleri menen Korkaga itibar qaratdılar.
Orta ásirler klinikalıq psixologiyaning keyingi basqıshı edi. Bul ap-alıs waqıt edi, sufizmsiz sufizm hám diniy dotmatizm, inkvizitsiyaning tábiy resursları hám bonadorlari menen eliklew etdi. Daslep trening Gipokratik, Galen, Aristotelning tábiy ilimiy jetiskenliklerine tiykarlanǵan edi. Keyin bilimler tómenlew, alxemy gúlleydi hám XIII asrga shekem keledi. " Qarańǵı" jıllar. Orta ásirlerde psixologiya filosofiyaǵa baylanıslı
Foma Aquinskiy. Bul basqıshda psixika haqqındaǵı ideyalardı islep shıǵıw keskin páseytiwdi. A. Lazurning jergilikli klinikalıq psixologiyani rawajlandırıwda zárúrli rol oynadı, onıń psixologiyalıq mektebiniń shólkemlestiriwshisi.
A. F. Lazur sebepli tábiy tájiriybe, eger daslep pedagogikalıq psixologiya boyınsha islep shıǵılǵan sonda da, klinikalıq ámeliyatqa kirgizildi.
60 -jıllarda eń rawajlanǵan. XX ın. Klinikalıq psixologiyaning tómendegi bólimleri:
1) psixologiya, psixogologiya hám psixiatriya (B. T. Idigini, Yu. Flika polyakov hám basqalar ) bolǵan Patropomoxologiya;
2) psixologiya, nevrologiya hám neyroxirurgiya shegarasında (A. R. lu-ria, E. Xomskaya hám basqalar ).
Óz pánine iye bolǵan ǵárezsiz psixologiyalıq bilim, onıń ilimiy-izertlew usılları, onıń teoriyalıq hám ámeliy wazıypaları - klinikalıq psixologiya.
Házirgi waqıtta klinikalıq psixologiya psixologiya boyınsha eń ataqlı ámeliy tarmaqlardan biri bolıp, sırt elde de, Rossiyada da rawajlanıw kelesheklerine iye.
6. Klinikalıq psixologdıń ámeliy wazıypaları hám funktsiyaları
Den sawlıqtı saqlaw mákemelerinde klinikalıq psixolog - bul juwapkershilik, olardıń juwapkerligi bul psixodiagnostik hám psixotoskepiylarda qatnasıw hám ulıwma medicinalıq processda qatnasıwdıń bir bólegi. Medicinalıq járdem qánigeler jámááti tárepinen usınıs etiledi. Bunday " brigada" medicinalıq járdem modeli daslep psixoterapevtik hám psixiatrik xızmetlerde payda boldı. Brigada orayı psixoterapevt, klinikalıq psixolog jáne social jumıs boyınsha qánige menen birge islep atirǵan shıpaker. Olardıń hár biri shıpaker hám basqa qánigeler menen jaqın sheriklikte onıń diagnostika, medicinalıq hám reabilitatsiya rejesin ámelge asıradı. Biraq bunday " brigada" dıń medicinalıq xızmet degi modeli ele etarli emes jáne onıń bólistiriliw tezligi psixologiyalıq xızmetkerlerdiń bar ekenligine baylanıslı. Biraq házirge shekem, ókiniw menen aytamız, bul Muna ushın ishki den sawlıqtı saqlaw sisteması tayın.
Medicinalıq shólkemde psixologdıń iskerligi tómendegilerge qaratılǵan :
1) shaxstıń psixik resursları hám maslasıwshı múmkinshiliklerin asırıw ;
2) intellektual rawajlanıwdı uyqaslastırıw ;
3) den sawlıqtı saqlaw ;
4) profilaktika hám psixologiyalıq reabilitatsiya. Klinikalıq psixologdıń teması
Usınıń sebepinen, klinikalıq psixolog tekǵana klinika lar, bálki basqa profil mákemelerinde de islewi múmkin bolǵan qánige, sonıń menen birge, tálim, social qorǵaw hám basqa institutlar bolıp tabıladı Insan ózligi hám psixologiyalıq járdem beriw zárúr.
Joqarıdaǵı regionlarda klinikalıq psixolog tómendegi ilajlardı ámelge asıradı :
1) diagnostik;
2) ekspert;
3) etika ońlaw ;
4) profilaktikalıq ;
5) reabilitatsiya;
6 ) máslahát;
7) Izertlew hám basqa
7. Patropsixologik izertlewler qásiyetleri hám wazıypaları
Patropsixolologning jumısınıń tiykarǵı baǵdarları tómendegiler bolıp tabıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
