1-nji bap. Intellektual ukyplary ösdürmegiň nazary esaslary mekdebe çenli ýaş

Mazmuny
Giriş
1-nji bap. Intellektual ukyplary ösdürmegiň nazary esaslary
mekdebe çenli ýaş
1.1 Intellektual ösüşiň psihologiki we pedagogiki aýratynlyklary
1.2 sevenedi ýaşly çagalaryň ýaş aýratynlyklary.
1.3 Origami kömegi bilen çaganyň intellektual ukyplaryny ösdürmek.
1.4 Maksatnamanyň derňewi
Birinji bapda netijeler
2-nji bap. Sevenedi ýaşly çagalaryň intellektual ösüşini anyklamak
origami bilen ýyllar
2.1 Deklaratiw synag geçirmegiň usulyýeti
2.2 Statistik synagyň netijeleri
Ikinji bapdaky netijeler
Netije
Ulanylan edebiýatyň sanawy
Goşundy

Giriş
Çaganyň intellektual ösüşi meselesi psihologiýada we pedagogikada köpden bäri ösüp gelýär.

Her ýyl durmuş çagalara has köp talap edýär: bermeli bilimleriň mukdary yzygiderli artýar; mugallymlar bu bilimleriň assimilýasiýasynyň mehaniki däl-de, manyly bolmagyny isleýärler.
Mekdebe çenli ýaşda pikirleniş prosesleriniň aň-bilim potensialy emele gelýär, ders-amaly, oýun, bilim, döredijilik işjeňligi we aragatnaşyk üçin höwes döredilýär. Öý psihologlary tarapyndan geçirilen gözleg P.Ya. Galperin, A.V. Zaporozhets muňa şaýatlyk edýär Mekdebe çenli çagalykda ulanylýan bilim görnüşleri geljekde çaganyň intellektual ösmegi üçin dowamly ähmiýete eýe. A.V. Zaporozhets, çaganyň degişli intellektual we emosional häsiýetleriniň mekdebe çenli çagalyk döwründe dogry ösmese, soňundan bu ugurda şahsyýetiň döremeginde ýüze çykýan kemçilikleri ýeňip geçmegiň kyn ýa-da mümkin däldigini belläp geçdi.
ntellektual endikleriň kemala gelmeginiň nazary esaslary birnäçe psihologiki we pedagogiki gözleglerde giňden görkezilýär (L.S. Wigotskiý, P.Ya Galperin, E.N. Kabanowa-Meller, N.A. Mençinskaýa, V.F.Palamarçuk, S.L. beýlekiler).
Şol bir wagtyň özünde, şahsyýetiň intellektual ösüşiniň psihologiki nagyşlaryny aýdyňlaşdyrmaga, çagalaryň ýaş aýratynlyklaryny we okuw materiallarynyň mazmunynyň mümkinçiliklerini göz öňünde tutup, ony höweslendirmegiň usullaryna aýratyn üns berilýär.
Mekdebe çenli çagalar edarasynyň öňünde durýan meseleleriň arasynda çagalary mekdebe taýýarlamak meselesi möhüm orny eýeleýär. Çaganyň üstünlikli okamaga taýýarlygynyň esasy görkezijilerinden biri intellektual we aň-bilim ukyplaryny ösdürmekdir. Köplenç okaýan, hasaplaýan we ýazýan çaganyň öwrenip başlamagy, logiki pikirlenmek üçin işleri ýerine ýetirmekde kynçylyk çekýär. Şonuň üçin mekdebe çenli ýaşda çaganyň aň-düşünjesini, pikirlenmek, seljermek we deňeşdirmek, obýektleriň möhüm aýratynlyklaryny umumylaşdyrmak we bellemek, aň-bilim işjeňligini ösdürmek möhümdir.
Mekdepde çaganyň ajaýyp motor ukyplaryny ösdürmäge az üns berilýär. Mugallym üçin esasy zat, ýazmagy öwretmek, zerur mukdarda material bermek, käwagt ullakan. Taýýarlanmadyk çaganyň zerur materiallary öwrenmegi kyn, sapagyň tizligini dowam etdirmeýär. Çagalar bagynyň esasy wezipesi, çaganyň mekdebe hemmetaraplaýyn taýýarlanmagydyr.
“Origami” çagalaryň aň-bilim ukyplaryny, el bilen işlemek endiklerini, iş medeniýetini ösdürýär. Origöne origami häsiýeti öwredýär we düzedýär, güýçli erk-islegleri güýçlendirýär. “Origami” sapaklary oňyn, durmuşy tassyklaýan dünýägaraýyşa sazlanmaga kömek edýär. “Origami” bilen meşgullanmak ýörite enjamlary, enjamlaşdyrylan iş ýerlerini talap etmeýär. Şonuň üçin her kim islendik ýerde, islendik ýagdaýda origam sanlaryny ýygnap biler. Galyberse-de, size diňe el we kagyz gerek.

I bap. Mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmegiň nazary esaslary

biri.
1. Akyl ösüşiniň psihologiki we pedagogiki aýratynlyklary.
Psihologiki ylymda akyl (latyn sözünden intellektual - düşünmek, düşünmek, düşünmek) "adamyň akyl ukyplarynyň has durnukly gurluşy" hasaplanýar [15, s.134].
Häzirki wagtda akyl düşünjesiniň azyndan üç düşündirişi bar:
1. Biologiki düşündiriş: "täze ýagdaýa aňsatlyk bilen uýgunlaşmak ukyby".
2. Pedagogiki düşündiriş "" öwrenmek, öwrenmek ukyby ".
3. A. Binet tarapyndan düzülen gurluş çemeleşmesi: akyl "serişdeleri maksada laýyklaşdyrmak ukyby".
Gurluş çemeleşmesi nukdaýnazaryndan akyl belli bir ukyplaryň utgaşmasydyr.
Adamyň umumy ukyplarynyň ösmegi, onuň aň-bilim prosesleriniň ösmegini öz içine alýar: ýat, duýgy, pikirlenmek we hyýal etmek.
Adamyň aň-bilim prosesleriniň jemi onuň akyl-paýhasyny kesgitleýär.
“Akyl globa paýhasly hereket etmek, rasional pikirlenmek we durmuş ýagdaýlaryny gowy çözmek ukyby ”(D. Wexler), ýagny akyl adamyň daşky gurşawa uýgunlaşmak ukyby hökmünde görülýär. [29, s.120].
Zehin akyl energiýasynyň umumy faktory hökmünde çykyş edýär. Spearman (1904) islendik intellektual işiň üstünliginiň belli bir umumy faktora, umumy ukybyna baglydygyny görkezdi. Belli bir ukyplaryň görkezijisi bolup hyzmat edýän umumy akyl faktoryny (G faktor) we S faktoryny kesgitledi. Spearmanyň nukdaýnazaryndan, her bir adam daşky gurşawa nädip uýgunlaşýandygyny kesgitleýän umumy akyl derejesi bilen häsiýetlendirilýär. Mundan başga-da, ähli adamlar belli bir meseleleri çözmekde ýüze çykýan dürli derejelerde belli bir ukyplary ösdür.
Netijede, Eysenck umumy faktory merkezi nerw ulgamy (akyl tizligi) maglumatlary gaýtadan işlemegiň tizligi diýip düşündirdi. Akyldaryň umumy faktoryna baha bermek we diagnoz goýmak üçin G.Eýsenkiň çalt intellektual synaglary, D.Raweniň progressiw matrisa synagy, Kattelliň intellektual synagy [5, s.8] ulanylýar.
Thurstone (1938), esasy akyl güýji diýip atlandyrýan umumy intellektiň dürli taraplaryny derňemek üçin statistiki faktor usullaryny ulandy. Şeýle güýçleriň ýedisini kesgit
1. Hasaplamak ukyby, ýagny sanlar bilen işlemek we arifmetiki amallary ýerine ýetirmek ukyby.
2. Dildar (dilden) çeýeligi, ýagny adamyň iň laýyk sözleri ulanyp gürleşip bilýän aňsatlygy.
3. Dildar düşünmek, ýagny gürlenýän we ýazuw diline düşünmek ukyby.
4. giňişlik ugry, ýa-da kosmosda dürli zatlary we görnüşleri göz öňüne getirmek ukyby.
5. oryat.
6. Pikirlenmek ukyby.
7. Obýektleriň we şekilleriň meňzeşligini ýa-da tapawudyny duýmagyň tizligi [29, s.120].
Amerikaly psiholog J.Gilford (1959) intellektiň köp ölçegli hadysadyr, üç ölçegde bahalandyrylyp bilinjek çylşyrymly emläk düşünjesini döretdi: häsiýet, önüm we mazmun. Intellektual herekete girizilen akyl operasiýasy aşakdaky häsiýetde bolup biler: baha bermek, sintez etmek, derňemek, ýatlamak, bilmek.
Önüm boýunça intellektual amal birlik, synp, gatnaşyk, ulgam, özgeriş we pikirlenip biler. Netijede, mazmun nukdaýnazaryndan degişli amal obýektler, nyşanlar, manylaryň üýtgemegi (semantik amal), özüni alyp barş bilen hereket bolup biler.
Guilfordyň pikiriçe, akyl nusgasy 120 dürli intellektual prosesi - şahsy ukyplary öz içine alýar. Olar bolsa öz gezeginde 15 faktor bilen azalýar: 5 amal, 4 görnüşli mazmun we akyl işjeňliginiň 6 görnüşi. [20, s.290]. Kattelliň pikiriçe (1967), her birimiziň dünýä inenimizden bäri pikirlenmek, abstrakt we pikirlenmek ukybymyzy esaslandyrýan potensial akyl bar. Twentyigrimi ýaşyndaka bu akyl iň uly gülleýär. Başga bir tarapdan, durmuş tejribesini toplanymyzda alýan dürli başarnyklarymyzdan we bilimlerimizden ybarat “kristal akyl” emele gelýär. "Kristal akyl" daşky gurşawa uýgunlaşmak meselelerini çözmekde takyk emele gelýär we käbir ukyplaryň beýlekileriň hasabyna ösmegini, şeýle hem belli bir hünärleri ele almagyny talap edýär. Şeýlelik bilen, "hrustal akyl" adamyň degişli jemgyýetiniň medeniýetini özleşdirmek çäresi bilen kesgitlenýär. Potensial ýa-da erkin, akyl faktory "kristal, ýa-da bitewi, akyl" faktory bilen baglanyşdyrylýar, sebäbi potensial akyl bilimleriň esasy ýygnanmagyny kesgitleýär. Kattelliň nukdaýnazaryndan potensial ýa-da erkin akyl medeniýetden garaşsyz. Onuň derejesi beýni korteksiniň üçünji zolaklarynyň ösüş derejesi bilen kesgitlenýär. Bölekleýin ýa-da şahsy, akyl faktorlary (mysal üçin, wizuallaşdyrmak - wizual şekilleriň manipulýasiýasy) beýniniň aýry-aýry duýgur we hereketlendiriji ýerleriniň ösüş derejesi bilen kesgitlenýär. Kattell, belli bir giňişlik-geometrik materialda medeniýetiň täsirinden azat synag geçirmäge synanyşdy [29, s.121].
Akyl akyl energiýasynyň umumy faktory hökmünde çykyş edýär. Spearman (1904) islendik intellektual işiň üstünliginiň belli bir umumy faktora, umumy ukybyna baglydygyny görkezdi. Belli bir ukyplaryň görkezijisi bolup hyzmat edýän umumy akyl faktoryny (G faktor) we S faktoryny kesgitledi. Spearmanyň nukdaýnazaryndan, her bir adam daşky gurşawa nädip uýgunlaşýandygyny kesgitleýän umumy akyl derejesi bilen häsiýetlendirilýär. Mundan başga-da, ähli adamlar belli bir meseleleri çözmekde ýüze çykýan dürli derejelerde belli bir ukyplary ösdürdiler. Netijede, Eysenck umumy faktory merkezi nerw ulgamy (akyl tizligi) maglumatlary gaýtadan işlemegiň tizligi diýip düşündirdi. Akyldaryň umumy faktoryna baha bermek we diagnoz goýmak üçin G.Eýsenkiň çalt intellektual synaglary, D.Raweniň progressiw matrisa synagy, Kattelliň intellektual synagy [5, s.8] ulanylýar.
Akyl-paýhasyň iýerarhiki modellerinde (iň meşhur model F. Vernon), Spearmanyň pikiriçe, umumy faktor iýerarhiýanyň ýokarsynda ýerleşdirilýär, indiki derejede iki esasy faktor bar: dilden-terbiýeçilik ukyplary (dilden- logiki pikirlenmek) we amaly we tehniki pikirlenmek). Üçünji derejede aýratyn ukyplar bar: tehniki pikirlenmek, arifmetiki ukyp we ş.m. we ahyrynda, iýerarhiki agajyň düýbünde has aýratyn subfaktorlar ýerleşdirilýär. Akyl diagnozyny kesgitlemek üçin giňden ulanylýan Wexleriň intellektual synaglary, görkezilen intellektual modele esaslanýar. Weksler dilden aýdylýan adamyň adamyň gazanan ukyplaryny, dilden däl akyl bolsa tebigy psihofiziologiki mümkinçiliklerini görkezýändigine ynanýardy. Ekizler boýunça geçirilen gözlegleriň netijesi, tersine, Wechsler synagynyň dilden berlen meselelerinde ballaryň esasan mirasdüşerdigini we dilden däl synaglaryň üstünliginiň sosial faktorlara we adam tejribesine baglydygyny görkezýär [16, s.181].
Akyl nazaryýetinde B.G. Ananiýew, akyl akyl prosesleriniň toplumlaýyn ulgamy. Akyl gurluşy, korrelýasiýa we faktor derňewi (aň-düşünjäni tapawutlandyrmak-integrasiýa, öňdebaryjy akyl prosesi we ş.m.) ulanyp kesgitlenen funksional we funksional gatnaşyklaryň tebigatyna azalýar. Biliş prosesleriniň birleşmeginiň derejesi (psihomotor, üns, ýat, pikirlenmek) akyl ösüşiniň kriteriýasydyr. Integrasiýa, aýratyn akyl funksiýalarynyň häsiýetleriniň agyrlygynyň ýokarlanmagy we olaryň arasyndaky funksional baglanyşyklaryň güýçlenmegi bilen häsiýetlendirilýär. Korrelýasiýalaryň sanynyň we ululygynyň ösüşi aň-bilim funksiýalarynyň integrasiýasynyň ölçegleriniň beýany we şoňa görä-de intellektiň aýrylmaz gurluşynyň emele gelşiniň görkezijisi hökmünde düşündirilýär [1, s.134].
Umuman aýdanyňda, intellektual ukyplary ösdürmegiň ölçegi agalyk ediji medeni ugurlaryň predmetiň aň-bilim hereketlerinde näderejede durmuşa geçirilýändigi bilen baglanyşyklydyr. Adaty durmuş ýoly, bilim, dil ýaly medeni faktorlar intellektual işjeňligiň ýüze çykmalaryny birleşdirýär [3, s.38].
Higherokary akyl funksiýalarynyň emele gelmeginiň medeni-taryhy nazaryýetiniň çäginde intellektual ösüş çaganyň aňynda düşünjeler ulgamynyň emele gelmegi bilen baglanyşyklydyr [8, s.31]. Akyl, konseptual pikirlenişiň esasynda üýtgedilen aň-bilim prosesleriniň funksional integrasiýasynyň netijesinde ýüze çykýar. Biliş funksiýalarynyň intellektuallaşdyrylmagy olaryň habardarlygyny, özbaşdaklygyny, kategoriýasyny, yzygiderliligini, içerki - akyl - meýilnamada akym mümkinçiligini aňladýar. Öz gezeginde intellektual işjeňligi kadalaşdyrmak diýilýänleriň assimilýasiýasy esasynda amala aşyrylýar. "ylmy düşünjeler". Akyl-paýhasy ösdürmegiň kriteriýasy düşünjäniň umumylygynyň ölçegidir: mazmunynyň umumylaşdyryş derejesi nukdaýnazaryndan we beýleki düşünjeler bilen baglanyşyk ulgamyna goşulmagyň derejesi nukdaýnazaryndan. [9, 31-nji sahypa].
Ösüş mehanizmlerini we intellektiň işleýiş mehanizmlerini düşündirmekde sözüň esasy roly akyl meselesiniň L.S. Wygotskiý çaganyň akyl (has giňişleýin - akyl) ösmegi meselesi hökmünde çözülýär we "akyl" termini konseptual pikirlenmek bilen kesgitlenýär. Medeni-taryhy nazaryýete görä, psihikanyň ontogeniýasynyň esasy kadalylygy, çaganyň daşarky, sosial-simwoliki işjeňligiň (ýagny ulular bilen bilelikde we alamatlar bilen araçylyk edilmeginiň) gurluşynyň çagasynyň içkileşmeginden ybaratdyr. Lingwistik alamat, söz, akyl funksiýalaryny üýtgedýän ähliumumy gural hökmünde çykyş edýär. Şonuň üçin çaganyň intellektual ösüşiniň esasy mehanizmi, aňynda sözleýiş ulgamynyň emele gelmegi bilen baglanyşyklydyr, üýtgedip gurmak intellektual mümkinçilikleriniň ösüş ugruny häsiýetlendirýär [10, c.92]. Öwrenmegiň hökmany şerti hökmünde akyl ideýasy, öwrenmegiň psihologiki we pedagogiki meselesiniň çäginde ösdürilýär (N.A. Mençinskaýa, Z.I. Kalmykowa). Bu gözleglerde akyl tebigaty "öndürijilikli pikirlenmek" bilen kesgitlenýär, onuň düýp manysy täze bilim almak ukybyna (öwrenmek ýa-da öwrenmek ukybyna) baglydyr. Okuwyň görkezijileri bilimleriň umumylaşdyrylmagy, ulanylyşynyň giňligi, assimilýasiýa tizligi, okuwda ösüş depgini. Aýry-aýry intellektiň “özeni” adamyň täze bilimleri özbaşdak açyp bilmek we ony adaty bolmadyk meselelerde ulanmak ukybydyr. Şeýlelik bilen, öwrenmegiň aýratynlyklary öwrenmegiň üstünligini kesgitleýär we şeýlelik bilen intellektual ösüşiň ölçegi hökmünde çykyş edýär.
Akylyň psihologiki tebigatyna düşünmekde birnäçe pozisiýa bar [4, s.51].
1. Zehin, islendik işiň (aň-bilim, sosial) üstünligini kesgitleýän umumy ukypdyr. Başarnyk diýmek:
1) belli bir iş üçin dürli derejelerde tapawutlanýan aň-bilim ukyby;
2) başlangyç ýagdaýyň esasy problemaly gapma-garşylygyny derrew kesgitlemek bilen, tutuşlygyna ulgamlaýyn guramak ukyby;
3) täze bilimleri özbaşdak ele almak ukyby;
4) uýgunlaşma ukyby.
2. Akyl gurluşynda, dogabitdi ukyplar, medeniýete gatnaşygyň derejesine bagly bolmazdan, sosiallaşma döwründe alnan bilim we akyl başarnyklaryndan tapawutlanýar. Täze ukyplar merkezi nerw ulgamynyň psihofiziologiki aýratynlyklaryna çenli azalýar. Alnan bilimler we akyl başarnyklary, şahsyýetiň degişli jemgyýetiniň medeniýetini özleşdirmegiň çäresidir.
3. Dogabitdi ukyplary we gazanylan bilimleri we akyl endiklerini köpeltmekde kynçylyk, olaryň şahsyýetine sebäp bolup biler. Bu ýagdaýda akyl akyl ösüşi bilen kesgitlenýär.
4. Adamyň aň-bilim ukybyna sosial-medeni täsirleriň esasy ugry, kategoriki pikirlenmek ukybynyň ýüze çykmagydyr. Medeni we taryhy gözlegleriň çäginde akyl düşünjeli pikirlenmek bilen kesgitlenýär.
5. Akyl aň-düşünje prosesleriniň ulgamy hökmünde düşünilýär. Biliş prosesleriniň tebigatyny düşündirmek üýtgeýär: maglumatlary gaýtadan işlemek üçin jogapkär prosesler (metodiki solipsizm); hakykatyň işjeň aň-bilim şöhlelendiriş görnüşleri (işjeňlik teoriýasy).
6. Düzgünleşdiriji we höweslendiriji komponentleriň akyl gurluşyna goşulmagy.
7. Intellektual işjeňligi seljermekde amaly-prosessual çemeleşme, pikir we akyl ukyplaryny aýyrmaga mümkinçilik berýär. Oýlanmak, derňelmek, sintez etmek, çözülmeli meseleleriň şertlerini we talaplaryny umumylaşdyrmak we olary çözmegiň ýollarydyr. Akyl ukyplary - pikirlenmek prosesinde emele gelen, ýöne pikirlenmäni döredýän akyl amallarynyň toplumy.
Akyl nazaryýetiniň prosesi hökmünde “akyl ösüşi” we “pikirlenmek” düşünjeleri hem aýrylyşýar. Olaryň şahsyýeti, akyl hereketleriniň toplumyny pikirleniş gurluşyna goşmak bilen baglanyşyklydyr.
Meşhur psiholog A.N. Leontiýew şeýle ýazýar: “Jemgyýetde ýaşamak üçin adama doglanda tebigatyň berýän zady ýeterlik däl [17, s.50]. Adamzat jemgyýetiniň taryhy ösüşinde gazanylanlary henizem özleşdirmeli "[18, s.55].
Taryhy ösüşiň gazananlaryny özleşdirmek üçin adam akyl ukyplaryny işjeňlige goşmalydyr, bu pikirlenmäniň ýerine ýetirýän işidir [11, s.33]. “Oýlanmak, näme edýändiklerini we olar bilen näme edilýändigini anyklamazdan (anyk kesgitlenen şertlerde) hiç zat bilinmez” [13, s.99].
Oýlanmak prosesinde akyl ukyplary hakykata laýyk gelýän düşünjeleriň, hökümleriň we netijeleriň emele gelmegi arkaly amala aşyrylýar. Düşünjeler, hökümler, netijeler akylyň özi. Hebb (1974) akyl-paýhasa azajyk başgaça seredýär. A akyl-paýhasyna ünsi çekýär - bu, göwrelilik pursatynda döredilen we şahsyýetiň intellektual ukyplarynyň ösmegi üçin esas bolup hyzmat edýän potensialdyr. B intellektine gelsek, bu potensial intellektiň daşky gurşaw bilen täsiri netijesinde emele gelýär. Bu "emele gelen" akyl diňe adamyň akyl amallaryny ýerine ýetirişine syn etmek bilen bahalandyrylyp bilner. Şonuň üçin A.-nyň akyl-paýhasynyň nämedigini hiç wagt tapyp bilmeris [29, s.121]. Akyldaryň ösmegi dogabitdi faktorlara baglydyr: nesil yzarlamagyň genetiki faktorlary, hromosomal anormallikler.
Emma, ​​çaganyň haýsy potensialy bilen dünýä inendigine garamazdan, onuň ýaşamagy üçin zerur bolan intellektual özüni alyp barşyň görnüşleriniň diňe ömrüniň ahyryna çenli täsir etjek daşky gurşaw bilen ösüp we gowulaşyp biljekdigi äşgärdir. Täze doglan çaganyň ene, ulular bilen emosional aragatnaşygy çaganyň intellektual ösmegi üçin möhümdir. Çaganyň intellektual ösüşi bilen ulular bilen ýeterlik uzak wagtlap aragatnaşyk saklamak ukybynyň arasynda ýakyn arabaglanyşyk bar (ulular bilen az aragatnaşyk saklansa, intellektual ösüş haýal bolýar). Maşgalanyň sosial ýagdaýy hem täsir edýär: baý maşgalalarda çaganyň ösmegi, ukyplarynyň ösmegi, okuwy we ahyrky netijede çaganyň intellektual ösüşini ýokarlandyrmak üçin amatly şertleri döretmek üçin has köp mümkinçilik bar. Çaganyň ukyplaryny ösdürmek üçin ulanylýan okuw usullary hem täsir edýär. Gynansagam, adaty okatmagyň usullary çagalara bilimiň berilmegine has köp üns berýär we adamyň ukyplarynyň, akyl-paýhasynyň we döredijilik ukyplarynyň ösmegine kän bir ähmiýet bermeýär. [29, s.122].
Akylyň uýgunlaşma şerti akyl ösüşine aşakdaky faktorlaryň täsirinde ýüze çykýar:
1. jemgyýetdäki ykdysady we medeni deňsizlik, dürli sosial toparlaryň etnik we özüni alyp barş aýratynlyklary bilen baglanyşykly maşgalanyň sosial ýagdaýy;
2. çaganyň iýmitlenişiniň aýratynlyklary, doly ösmegi üçin ýeterlikligi ýa-da ýeterlik däldigi;
3. Çaganyň intellektual işjeňligini ulular tarapyndan höweslendirmek (ýetimler öýlerinde ýaşaýan çagalaryň akyl taýdan ösmeginde deň-duşlaryndan ep-esli yza galýandygy mälimdir);
4. bir maşgaladaky çagalaryň sany: bir maşgalada näçe köp çaga bolsa, ortaça IQ pes bolýar. [21, s.82].

1.2 7 ýaşly çagalaryň ýaş aýratynlyklary.

Mekdebe çenli mekdebe çenli başlangyç mekdebe geçiş döwri, 7 ýaşly krizisiň başlanmagy bilen tapawutlanýar. L.S.
Wygotskiý, mekdep döwri bu krizis bilen açylýar. 7 ýyllyk krizis döwründe çaganyň tutuş psihologiki düzüminde düýpli üýtgeşiklik bolup, sosial gurşaw bilen gatnaşyklarynyň düýpgöter üýtgedilmegi.
Krizisiň daşky görnüşleri çaganyň özüni alyp barşynda göze ilýän üýtgeşikliklerdir: edep-terbiýe, gödeklik, görkezişlilik bilen hereket edip başlaýar. Bularyň hemmesi geň, hereketsiz hereketleriň täsirini berýär.
Çaga terbiýe bermekde kynçylyk çekýär, belli, adaty özüni alyp barş kadalaryna eýermegi bes edýär (esasanam gündelik durmuş talaplaryny ýerine ýetirmek meselesinde). Bu daşarky negatiw görnüşleriň aňyrsynda 7 ýyllyk krizisiň esasy psihologiki manysyny emele getirýän çaganyň akyl durmuşynda çuňňur üýtgeşmeler bar.
L.S. Wygotskiý, bu üýtgeşmeleriň esasyny çaga öz-özünden ýitirmekdir. Krizis döwrüne giren çaga çagalyk sadalygyny ýitirýär; özüni alyp barşynda, beýlekiler bilen gatnaşyklarynda ýüze çykanda, öňküsi ýaly düşnüksiz bolýar.
Indi çaganyň özüni alyp barşyna görä, ulular onuň näme pikir edýändigini, duýýandygyny, başdan geçirýänlerini, hakykatdanam isleýän zadyna birmeňzeş baha berip bilmeýärler. Çaganyň öz içki durmuşy bar, beýlekiler üçin elýeterli däl. ] bolup biljek uzak möhletli netijeler we ş.m.
Şeýlelik bilen, çaganyň özüni alyp barşy impulsly bolmagyny bes edýär we töwellaçylyk edýär we özbaşdak bolýar. Başlangyç mekdep ýaşyndaka çaga gaty höwesli bolsa-da, özüni alyp barşyna gözegçilik etmek ukybyna eýe.
Çaganyň tutuş akyl durmuşy hem özbaşdaklyk aýratynlyklaryna eýe bolýar. Mundan öň, mekdebe çenli çagalyk döwründe diňe oýnamakda ýa-da ulularyň kömegi bilen has köp meýletin hereket edip bilýän bolsa, 6-7 ýaşynda bu ukyp çaganyň içki emlägine öwrülýär we durmuşyň dürli ugurlaryna ýaýraýar.
Munuň bilen birlikde, emosional we höweslendiriji ugurda düýpli üýtgeşmeler bolýar. Ilkinji gezek tejribeleriň umumylaşdyrylmagy bar. Çaganyň her gezek islendik ýagdaýda başdan geçirýän üstünlikleri ýa-da şowsuzlyklary (okuw, öndürijilikli işler, aragatnaşyk) peslik duýgusynyň durnukly täsirli toplumlarynyň döremegine, buýsanç duýgusyna ýa-da tersine, özüňi duýmaklyga sebäp bolýar. - ähmiýet, ussatlyk, başarnyk.
7 ýyllyk krizis döwri, çaganyň ösüşiniň sosial ýagdaýynyň düýpgöter üýtgemegi bilen baglanyşykly. Ilkinji gezek adam gatnaşyklary ulgamyndaky ornuna düşünýär. L.I. Bojowiç, 7 ýyllyk krizis, sosial "men" -iň dörän döwri.
Çaganyň akyl taýdan ösüşiniň ähli ugry, mekdebe çenli we başlangyç mekdep ýaşyna ýetende çagalaryň durmuşda täze, has uly orny eýelemäge aýratyn isleginiň - sosial ulgamda täze orny almak isleginiň döremegine sebäp bolýar. gatnaşyklar we diňe bir olar üçin däl, eýsem beýlekiler üçinem möhüm bolan täze bir işi ýerine ýetirmek, jemgyýetçilik ähmiýetli çäreleri durmuşa geçirmek üçin zerurlykdyr.
Öz-özüňi ösdürmegiň bu täze derejesi içerki pozisiýanyň döremegi bilen baglanyşyklydyr. Bu, çaganyň gatnaşyklarynyň tutuş ulgamyny kesgitlemäge başlaýan merkezi şahsyýetiň emele gelmegidir: özüne, beýleki adamlara, umuman dünýä. Universalhliumumy okuw şertlerinde, bularyň hemmesi okuwçynyň jemgyýetçilik ornuna ymtylmakda we bu wezipäniň ýerine ýetirilmegini üpjün edýän çäreleri - okatmakda amala aşyrylýar.
7 ýyllyk krizis, islendik ýaş krizisi ýaly, anyk kesgitlenen çäkleri kesgitlemedi we çaganyň degişli pasport ýaşyna ýetmegi bilen baglanyşykly däl. Psihologiki gözlegler häzirki zaman çagalarynda krizisiň iň ýokary çäginiň 6 ýyla geçýändigini görkezýär, şonuň üçin 6-7 ýyllyk krizis hakda gürleşmegiň kanunydygyny görkezýär (D.B. Elkonin). [30] Şol bir wagtyň özünde deň-duşlary bolan çagalarda krizis döwri wagtynda gabat gelmezligi mümkin.
Bu, çaganyň umumy akyl we psihofiziki ösüşiniň aýratynlyklary, jemgyýetçilik gurşawynyň tebigaty, bilim aýratynlyklary we ş.m. sebäpli bolup biler. Şonuň üçin şol bir ýaşdaky çagalar psihologiki taýdan dürli ýaş toparlarynda bolup bilerler: 6-7 ýyl krizisini başdan geçirmedik çagalar aslynda mekdebe çenli çagalar; ähli ýitgileri we gazançlary bilen krizisi ýeňip geçen çagalar täze döwür basgançagyna taýyn. Bu, esasan, çagalaryň mekdebe psihologiki taýynlygy meselesiniň özenidir.
Mekdebe taýynlyk meselesi pedagogiki we psihologiki taraplary öz içine alýar. Bu nukdaýnazardan, mekdebe pedagogiki we psihologiki taýýarlyk aýratyn bellendi.
Mekdebe pedagogiki taýynlyk, mekdepde okamak üçin zerur bolan ýörite bilimlere, başarnyklara we başarnyklara eýe bolmak derejesi bilen kesgitlenýär. Bular öňe we yza sanamak, başlangyç matematiki amallary ýerine ýetirmek, çap edilen harplary tanamak ýa-da okamak, harplary göçürmek, tekstleriň mazmunyny täzeden ýazmak, goşgy okamak we ş.m.
Elbetde, bu başarnyklaryň we başarnyklaryň hemmesine eýe bolmak, çaganyň okuw meýilnamasyny özleşdirip, okuwyň birinji basgançagyny aňsatlaşdyryp biler. Şeýle-de bolsa, diňe pedagogiki taýýarlygyň ýokary derejesi çaganyň mekdep durmuşyna ýeterlik derejede üstünlikli goşulmagyny üpjün edip bilmez.
Köplenç mekdebe kabul edilenden soň pedagogiki taýýarlygyň gowy derejesini görkezen çagalaryň derrew okuw prosesine goşulyp bilmeýändikleri, hakyky mekdep okuwçylary ýaly duýulmaýandyklary: mugallymyň iň ýönekeý düzgün-nyzam talaplaryny ýerine ýetirmäge taýyn däldikleri, şeýle edýärler Berlen modele görä nädip işlemelidigini bilenoklar, synpda işiň umumy tizliginden çykýarlar, synpdaşlary bilen gatnaşyk gurup bilmeýärler we şol bir wagtyň özünde beýle ýokary deslapky görkezmedik çagalar öwrenmek, ýöne zerur psihologiki kämillik derejesine eýe bolmak, mekdebiň talaplaryna aňsatlyk bilen çemeleşmek we okuw meýilnamasyny üstünlikli özleşdirmek.
Mekdebe okamaga psihologiki taýynlyk meselesi içerki we daşary ýurtly psihologlaryň eserlerinde giňden ösýär (L.I.Bojowiç, D.B. Elkonin, A.L.Wenger, N.I. Gutkina, E. Krawtsowa, N.G. Salmina, J. Jirasek, G. Witzlak we beýlekiler).
Mekdebe psihologiki taýynlyk, biri-biri bilen baglanyşykly häsiýetleriň aýrylmaz ulgamy bolan çylşyrymly emele gelişdir: höweslendiriş aýratynlyklary, hereketleri özbaşdak düzgünleşdirmegiň mehanizmleri, aň-düşünjäniň, intellektual we sözleýişiň ýeterlik derejesi, ulular we deň-duşlar bilen gatnaşyklaryň belli bir görnüşi, we ş.m.
Mekdep okuw meýilnamasynyň ösüşini üpjün etmäge ukyply, belli bir derejä çenli bu häsiýetleriň ösmegi, mekdebe psihologiki taýýarlygyň mazmunydyr.
Mekdep okuwyna psihologiki taýynlygyň esasy bölekleri hökmünde aşakdakylar tapawutlanýar: şahsy taýýarlyk, özbaşdak sferanyň ösüşi (meýletin taýýarlyk) we intellektual taýýarlyk.
Okuw üçin şahsy taýýarlyk. Mekdep biliminiň üstünligi, esasan, çaganyň näçeräk öwrenmek, okuwçy bolmak, mekdebe gitmek isleýändigi bilen kesgitlenýär. Öň bellenip geçilişi ýaly, çaganyň mekdep okuwçysy bolmak, täze, sosial taýdan möhüm bir işi ýerine ýetirmek islegi bilen baglanyşykly bu täze zerurlyklar ulgamy, iň möhüm bölegi bolan mekdep okuwçysynyň içki ýagdaýyny (LI Bozowiç) emele getirýär. mekdebe şahsy taýýarlyk. [2]
Ilkibaşda bu ýagdaý elmydama çaganyň öwrenmek, bilim almak islegi bilen baglanyşykly däl. Köp çagalar, esasan, mekdep durmuşynyň daşarky häsiýetleri bilen gyzyklanýar: täze gurşaw, ýagty portfeller, depderler, ruçkalar we ş.m., bellik almak islegi. Diňe soňrak okamak, mekdepde täze bir zat öwrenmek islegi bolup biler.
Mugallym çaga resmi däl-de, mekdep durmuşynyň manyly taraplaryny saýlamaga kömek edýär. Şeýle-de bolsa, mugallymyň bu wezipäni ýerine ýetirmegi üçin çaga mugallym bilen täze gatnaşyk gurmaga taýyn bolmaly. Çaga bilen ulularyň arasyndaky gatnaşyklaryň bu görnüşine goşmaça ýagdaý-şahsy aragatnaşyk diýilýär (M.I. Lisina). [19]
Aragatnaşygyň bu görnüşine eýe bolan çaga ululary jedelsiz ygtyýar, görelde hökmünde kabul edýär. Onuň talaplary takyk we şübhesiz ýerine ýetirilýär, onuň aýdanlaryndan göwnüne degenoklar, tersine, ulularyň tankydy sözlerine has köp üns berýärler, bu ýalňyşlyklara iş görnüşinde reaksiýa bildirýärler, gysga wagtda düzetmäge synanyşýarlar esere zerur üýtgeşmeler girizmek bilen.
Mugallymlara şeýle garaýyş bilen çagalar synpda özlerini mekdep talaplaryna laýyklykda alyp barmagy başarýarlar: ünsüňizi sowmazlyk, mugallym bilen daşarky temalarda gürleşmezlige, emosional tejribelerini taşlamazlyk we ş.m. Şahsy taýýarlygyň deň derejede möhüm tarapy, çaganyň beýleki çagalar bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak ukybydyr. Deň-duşlary bilen üstünlikli aragatnaşyk saklamak, bilelikdäki okuw çärelerini ýerine ýetirmek ukyby esasan köpçülikleýin bolan doly hukukly okuw işleriniň ösmegi üçin möhüm ähmiýete eýe.
Şahsy taýýarlyk, özüne belli bir garaýşy hem aňladýar. Okuw çärelerini özleşdirmek üçin çaganyň işiniň netijesi bilen ýeterlik derejede baglanyşmagy, özüni alyp barşyna baha bermegi möhümdir. Çaganyň özüne bolan hormatyna aşa baha berilmese we mekdebe çenli çagalar üçin häsiýetli bolsa (özüniň “iň gowudygyna”, suratlarynyň, senetleriniň we ş.m. “iň gowudygyna” ynanýar), bu hakda gürlemek ýalňyş; mekdebe şahsy taýýarlyk.
Esassyz sferany ösdürmek.
Mekdep durmuşy çagadan köp sanly düzgüni berjaý etmegini talap edýär. Olar synp otagynda okuwçylaryň özüni alyp barşyna sezewar bolýarlar (ses çykaryp bilmersiňiz, goňşyňyz bilen gürleşip bilmersiňiz, başga zatlar edip bilersiňiz, bir zat sorajak bolsaňyz eliňizi ýokary galdyrmaly we ş.m.), olar guramak üçin hyzmat edýärler okuwçylaryň terbiýeçilik işi (depderleri we okuw kitaplaryny tertipli saklaň, bellikleri belli bir derejede alyň we ş.m.), okuwçylaryň biri-biri we mugallym bilen gatnaşygyny sazlaň. Uly adamyň düzgünlerine we talaplaryna boýun bolmak ukyby, modele görä işlemek ukyby meýletin hereketleriň döremeginiň esasy görkezijileridir. Ösüşi D.B. Elkonin mekdebe taýynlygyň iň möhüm bölegi hasaplandy. [otuz]
Okuw üçin intellektual taýýarlyk. Çaga mekdebe kabul edilmegi bilen ylymlary yzygiderli öwrenmäge başlaýar. Bilim taýdan ösüşiň belli bir derejesini talap edýär. Çaganyň dünýä baradaky pikirlerine gabat gelmeýän dünýä hakda obýektiw bilim almak üçin çaga öz pikirinden tapawutly bir pikiri alyp bilmeli.
Derslere esaslanýan okuwlara geçmegiň aýrylmaz şerti bolan aýratyn taraplaryny tapawutlandyrmagy başarmaly.
Munuň üçin çaga akyl işjeňliginiň käbir serişdelerini (duýgur ülňüler, çäreler ulgamy) özleşdirmeli, esasy akyl amallaryny ýerine ýetirmeli (obýektleri deňeşdirip, umumylaşdyryp, toparlara bölüp, möhüm aýratynlyklaryny görkezip, netije çykarmaly, we ş.m.).
Intellektual taýynlyk, şeýle hem çaganyň akyl işjeňliginiň, has giň akyl gyzyklanmalarynyň we täze bir zat öwrenmek isleginiň bardygyny aňladýar.

Psihofiziologiki aýratynlyklar.

Sevenedi ýaşyna çenli beýniniň gurluşy we funksiýalary ýeterlik derejede emele gelýär, ulularyň beýnisine birnäçe görkezijilere ýakyn. Şeýlelik bilen, bu döwürde çagalaryň beýnisiniň agramy ulularyň beýnisiniň agramynyň 90 göterimine deňdir. Beýniniň şeýle ýetişmegi, töwerekdäki çylşyrymly gatnaşyklary assimilýasiýa etmek mümkinçiligini üpjün edýär, intellektual meseleleriň çözülmegine goşant goşýar.
Mekdep okuwynyň başynda beýni ýarym şarlary, esasanam frontal loblar ýeterlik derejede ösýär, sözleýişiň ösmegine jogapkär ikinji signal ulgamynyň işjeňligi bilen baglanyşykly. Bu proses çagalaryň çykyşynda öz beýanyny tapdy. Umumylaşdyrýan sözleriň sanyny ep-esli artdyrýar. Dört ýa-da bäş ýaşly çagalardan bir sözde armut, erik, alma we erik adyny nädip atlandyrmalydygyny soraýan bolsaňyz, käbir çagalara adatça beýle söz tapmagyň kyndygyny ýa-da gözlemek üçin köp wagt gerekdigini görüp bilersiňiz. Sevenedi ýaşly çaga dogry sözi aňsatlyk bilen tapyp biler ("miwe").
Sevenedi ýaşyna çenli çep we sag ýarym şarlaryň assimetriýasy gaty göze ilýär. Çaganyň beýnisi akyl işjeňliginde şöhlelenýän "çepe öwrülýär": yzygiderli, manyly we maksatly bolýar. Çagalaryň sözleýişinde has çylşyrymly gurluşyklar peýda bolýar, has mantykly, duýgysyz bolýar.
Okuw başlanda, çaga özüni alyp barşyna gözegçilik etmäge kömek edýän inhibitor reaksiýalary ýeterlik derejede ösdürdi. Uly adamyň sözi we öz tagallalary islenýän özüni alyp barşyny üpjün edip biler. Nerw prosesleri has deňagramly we ykjam bolýar.
Süňk-skelet ulgamy çeýe, süňklerde kıkırdak köp. Eliň kiçijik myşsalary, ýazuw endikleriniň emele gelmegini üpjün edýän ýuwaş-ýuwaşdan ösýär. Bilekleriň yrgyldama prosesi diňe on iki ýaşynda tamamlanýar. Alty ýaşly çagalarda el hereketlendirijilik ukyplary ýedi ýaşly çagalara garanyňda az ösýär, şonuň üçin ýedi ýaşly çagalar alty ýaşly çagalara garanyňda ýazgyny has gowy kabul edýärler.
Çagalar bu ýaşda hereketleriň ritmini we tizligini gowy bilýärler. Şeýle-de bolsa, çaganyň hereketleri ýeterlik derejede takyk däl, takyk we utgaşdyrylan däldir.
Nerw ulgamynyň fiziologiki proseslerindäki bu üýtgeşmeleriň hemmesi çaganyň mekdebe gatnaşmagyna mümkinçilik berýär. Çaganyň mundan beýläkki psihofiziologiki ösüşi anatomiki we fiziologiki enjamlaryň gowulaşmagy, fiziki aýratynlyklaryň (agram, beýiklik we ş.m.) ösmegi, motor sferasynyň gowulaşmagy, şertli refleksleriň ösmegi, prosesleriň gatnaşygy bilen baglanyşyklydyr. tolgunmak we gadagan etmek.

aň-bilim sferasy.

Alty ýa-da ýedi ýaşyna çenli beýniniň korteksiniň ähli analizatorlary birneme emele gelýär, olaryň esasynda dürli duýgurlyk ösýär.
Bu ýaşda görüş ýitiligi, reňk diskriminasiýasynyň takyklygy we inçeligi ýokarlanýar. Çaga esasy reňkleri we kölegelerini bilýär. Ses-beýiklikdäki diskriminasiýa duýgurlygy ýokarlanýar, çaga obýektleriň agyrlygyny has dogry tapawutlandyryp biler we yslary kesgitläniňde az ýalňyşlyk goýberýär.
Mekdep okuwynyň başynda çaga giňişlik gatnaşyklaryny emele getirdi. Obýektiň kosmosdaky ýagdaýyny dogry kesgitläp biler: aşakda - ýokarda, öňde - yzda, çepde - sagda, ýokarda - aşakda. Öwrenmek iň kyn, giňişlik gatnaşyklary "çep - saga".
Çagalar obýektleriň arasynda uly tapawutlar ýüze çykan halatynda meseleleri göz bilen gowy çözýärler, "has giň - dar", "has az - az", "gysga - uzyn" ýaly gatnaşyklary görkezip bilerler. Mekdebe çenli çagalar taýajyklaryny uzynlygyna ünsi jemläp: iň uzyn, iň gysga tapyň, taýaklaryň uzynlygy ýa-da azalmagy bilen tertipläň.
Olderaşuly mekdebe çenli çaganyň wagty kabul etmegi ulularyňkydan düýpgöter tapawutlanýar. Çagalar wagtyň saklanmagyna, yzyna gaýtarylmagyna, tizlenmegine ýa-da haýallaşdyrylyp bilinmejekdigine, adamyň islegine we islegine bagly däldigine düşünýärler. Wagtlaýyn giňişlikde, mekdebe çenli ýaşdaky çaganyň häzirki "şu wagt we şu wagt" ünsi jemleýär. Geljekdäki ösüş geçmişe we geljege bolan gyzyklanma bilen baglanyşykly. Sevenedi ýa-da sekiz ýaşyndaka çagalar ene-atalarynyň taryhynda "öňündäki" zatlar bilen gyzyklanyp başlaýarlar. Sekiz ýa-da dokuz ýaşynda gelejek üçin "meýilnama düzýärler" ("Men lukman bolaryn", "Öýlenerin" we ş.m.).
Düşünmek, duýulýan obýektiň mazmuny bilen berk baglanyşyklydyr. Çaga tanyş bir zady (obýekt, hadysa, şekil) bitewi, nätanyş bir zady jikme-jikliklerden ybarat hökmünde kabul edýär. Alty ýa-da ýedi ýaşly çagalar gyzykly, başarnykly, gülkünç keşpler bilen suratlary halaýarlar, degişmäni, gülkünçligi, suratda görkezilen sýu plotete estetiki baha bermegi we keýpini kesgitlemegi başarýarlar.
Jisimleriň görnüşine düşünip, çaga garşy çykmaga synanyşýar. Mysal üçin, ýumurtga seredip, onuň sagat, hyýar, tabak we ş.m. bolup biljekdigini aýdyp biler. Çaga ilki reňkine, soň bolsa şekiline ünsi jemleýär. Çaga şekillendirmek meselesi berilse: üçburçluklar, gönüburçluklar, kwadratlar, ýumurtgalar, dürli reňkli tegelekler, şonuň üçin olary reňk esasynda birleşdirer (mysal üçin üçburçluk we ýaşyl tegelek bir topara girer). Figuresöne sanlar garşy çykylsa, mysal üçin suratlarda görkezilen stol, oturgyç, alma, hyýar bermek, reňkine garamazdan çaga suratlary görnüşe görä toparlara jemlär. Coloragny, reňkine garamazdan (gyzyl, sary, ýaşyl) ähli hyýarlar bir toparda bolar.
Mekdebe çenli mekdebe duýgur ösüş aşakdakylary öz içine alýar:
- duýgy organlarynyň ösüşi;
- duýgur ülňüleriň ussatlygy (reňk, şekil, ululyk, gurluş),
- obýektleri barlamagyň usullaryny özleşdirmek (obýekti tutuşlygyna kabul etmek, esasy bölekleri, ownuk jikme-jiklikleri we olaryň arasyndaky gatnaşyklary görkezmek, tapawutly aýratynlyklary tapmak).
Mekdep okuwynyň başynda çaganyň meýletin ýady ýeterlik derejede ösýär. Memoryadyň bu görnüşiniň gowulaşmagy, bir zady ýatda saklamak we ýatda saklamak usullaryny ulanmak maksadyny kesgitlemek ukybynyň ösmegi bilen baglanyşyklydyr.
Uly mekdebe çenli we başlangyç mekdep döwründe motor we emosional ýat, şeýle hem ýatda saklamak gowy ösýär. Alty-ýedi ýaşly çaga ulularyň 4-8 sany meşhur sözleri we 1-2 sany nätanyş sözlerini aýdandan soň köpelýär.
Alty ýa-da ýedi ýaşyndaka, çaganyň gaty uly söz düzümi bar - takmynan 14,000 söz. Çaganyň çykyşy hereket we işjeňlik bilen baglanyşykly sözleriň ulanylmagy bilen tapawutlanýar. Çagalaryň sözleýişinde sypatlar gaty az. Alty ýa-da ýedi ýylda umumylaşdyrýan sözleriň sany köpelýär.
Sevenedi ýaşyndaka, ýagdaý sözleri çaga tarapyndan az ulanylýar. Çaganyň häzirki wagtda synlamaýan ýagdaýlary we hadysalary baradaky habar bilen baglanyşykly kontekstli çykyş peýda bolýar. Kem-kemden çaganyň çykyşy diňleýjä sazlaşykly, jikme-jik, logiki, düşnükli bolýar.
Sevenedi ýaşyna çenli belli bir wagt düzgüne ýa-da görkezmä laýyklykda bir zady ýerine ýetirmek ukybynda ýüze çykýan meýletin üns kem-kemden ösýär. Sevenedi ýaşly çagalar 10-15 minutlap şol bir zady öndürijilikli edip bilerler. Dogry, paýlamak (birbada birnäçe möhüm obýektlere ünsi jemlemek) we kommutasiýa (başga bir obýekte ýa-da meselä çalt üns bermek ukyby) ýaly üns aýratynlyklary entek ýeterlik derejede ösdürilmedi. Mekdep okuwynyň başynda çaganyň dünýägaraýşy ösdi. Daşarky dünýä bilen baglanyşykly köp pikirleri bar. Singleeke-täk düşünjelerden, möhüm we möhüm däl aýratynlyklary görkezip, has umumy düşünjelere geçýär. Iki ýaşly çaga bir çemçe nämedigini soranlarynda: "Bir çemçe şu ýerde!" - we belli bir çemçe görkeziň, şonda uly ýaşly mekdebe çenli çaga çemçe ýa-da porsy bilen iýilýän zat, ýagny obýektiň işini görkezer diýer. Sistematiki okuw çaganyň abstrakt düşünjeleri kem-kemden özleşdirmegine, jisimleriň görnüşleriň arasyndaky assimilýasiýa sebäp bolýar. Şeýle-de bolsa, käbir mekdebe çenli çagalar, şol bir çemçe barada aýdylanda, bu obýektiň (ýa-da aşhana gap-gaçlarynyň), ýagny düşünjäniň umumy alamatyny görkezip biljekdigini aýdyp bilerler. Funksiýa maksatly (iýmit üçin) ýaly möhüm aýratynlyklardan başga-da, köne mekdebe çenli çagalar zerur däl zatlary hem kesgitläp bilerler (gyzyl, aýy kubik nagşy, tegelek, uly we ş.m.).
Çaga mekdebe çenli we başlangyç mekdepde okamagyň başlangyç döwründe subutnamanyň esasy görnüşi hökmünde mysal ulanýar. Bir zady düşündirmekde hemme zat tanyş, aýratyn, belli zatlara düşýär.
Mekdebe çenli çaganyň pikirinde aşakdaky aýratynlyklary tapawutlandyryp bolýar. Ilki bilen çagalar animizm (jansyz tebigatyň animasiýasy, asman jisimleri, mifiki jandarlar) bilen häsiýetlendirilýär. Ikinjiden, sinkretizm (gapma-garşylyklara duýgurlyk, hemme zady hemme zat bilen baglanyşdyrmak, sebäbini we netijesini aýryp bilmezlik). Üçünjiden, egosentrizm (daşardan özüňe seredip bilmezlik). Dördünjiden, hadysalar (zatlaryň hakyky gatnaşyklaryny däl-de, eýsem görünýän gatnaşyklaryna bil baglamak meýli). Bu meseläni öwrenmek, esasan, Şweýsariýaly psiholog Pian Pýagetiň ady bilen baglanyşyklydyr [22, s.93]. 20-nji ýyllardan başlap 20-nji asyr 50 ýyllap çagalaryň akyl-paýhasynyň nazary we amaly meseleleri bilen meşgullandy.
Çagalaryň pikirlenişiniň aýratynlygy - tebigaty ruhy taýdan güýçlendirmek, jansyz zatlara pikirlenmek, duýmak, ýerine ýetirmek ukybyny Pian Piaget animizm diýip atlandyrdy (latyn animusyndan - jan). Mekdebe çenli çaganyň pikirlenmeginiň bu ajaýyp häsiýeti nireden gelýär - ulularyň nukdaýnazaryndan ýaşap bolmajak ýaşaýyş ýerlerini görmek üçin? Köpler çagalaryň animizminiň sebäbini çaganyň mekdebe çenli ýaşyna çenli ösýän dünýäni görmekde tapdylar.
Uly adam üçin tutuş dünýä sargyt edilýär. Uly adamyň aňynda janly we janly däl, işjeň we passiw zatlaryň arasynda anyk çyzyk bar. Çaga üçin beýle berk çäkler ýok. Çaga janly-jandaryň hemme zatdygyna göz ýetirýär. Derýa hereket edýändigi üçin diridir we bulutlar şol bir sebäbe görä diridir. Dag durşy ýaly jansyz.
Mekdebe çenli çagalar dünýä inen pursatyndan başlap, ulularyň özüne gönükdirilen, animistik gurluşlar bilen baglanyşykly çykyşyny eşitdi: "Gurjak iýmek isleýär", "Aýy ýatdy" we ş.m. Mundan başga-da, sözleri eşidýär. "Ainingagyş ýagýar", "Gün dogdy". Çykyşymyzyň metafora mazmuny çagadan gizlenýär - şonuň üçin mekdebe çenli çaganyň pikiriniň animasiýasy.
Specialörite, animasiýa dünýäsinde mekdebe çenli çagalar, hadysalaryň baglanyşygyny aňsat we ýönekeý özleşdirýär, köp bilim alýar. Hatda bir daşyň dem alýan we gürleýän oýun we erteki dünýäni özleşdirmegiň aýratyn usuly bolup, mekdebe çenli çaganyň özüne düşýän maglumatlaryň akymyny özleşdirmegine, düşünmegine we tertipleşdirilmegine mümkinçilik berýär.
Çagalaryň pikirlenişiniň indiki aýratynlygy, dünýäde bolup geçýän wakalaryň ýa-da sinkretizmiň arasynda tebigy sebäpleriň döremegi bilen baglanyşyklydyr. Sinkretizm, obýektiw sebäpler gatnaşyklaryny duýmakda bar bolan subýektiw gatnaşyklar bilen çalyşmakdyr. J.Piaget tejribelerinde çagalara daş-töweregindäki sebäplere baglylyk barada soraglar berdi. "Näme üçin gün düşmeýär? Aý näme üçin düşmeýär?" Çagalar beren jogaplarynda obýektiň dürli häsiýetlerini görkezdiler: ululygy, ýerleşýän ýeri, funksiýalary we ş.m"Uly bolany üçin Gün düşmeýär. Aý ýyldyzlar sebäpli Aý ýykylmaýar. Gün şöhle saçýanlygy üçin Gün düşmeýär. Agaçlaryň süýşmegi sebäpli ýel." Alty ýaşly çaganyň hekaýasynda sinkretizmiň mysalyny getireliň. “Kiçijik gyzyl kapot tokaýyň içinden geçip barýar, bir tilki onuň bilen duşuşýar:“ Näme üçin aglaýarsyň, kiçijik gyzyl kapot? ”Ol jogap berýär:“ Nädip aglap bilemok ?! Möjek meni iýdi! "
Çagalaryň pikirlenişiniň indiki aýratynlygy, çaganyň bir jisime başga biriniň ýagdaýyndan seredip bilmezligi we egosentrizm diýilýär. Egosentrizm pikirlenmegiň merkezi aýratynlygy, gizlin akyl ýagdaýydyr. Çagalaryň logikasynyň özboluşlylygy, çagalaryň çykyşy, çagalaryň dünýä baradaky pikirleri diňe bu egosentrik akyl ýagdaýynyň netijesidir.
Çaga öz şöhlelenmesine girmeýär (özüni daşardan görmeýär), nukdaýnazaryndan ýapylýar.
Çagalaryň pikirlenişiniň ajaýyplygy, çagalaryň hakykatdanam nämedigine däl-de, özlerine görünýän zatlaryň gatnaşyklaryna bil baglamagy bilen ýüze çykýar.
Şeýlelik bilen, mekdebe çenli ýaşdaky mekdebe çenli çaga uzyn we dar aýnada süýdüň köpdügine meňzeýär, eger pes, ýöne giň stakana guýulsa, az bolýar. Onda maddanyň mukdaryny tygşytlamak düşünjesi ýok, ýagny gäminiň görnüşiniň üýtgemegine garamazdan süýdüň mukdary şol bir derejede galýar. Mekdep döwründe we sanamagy özleşdirensoň, daşarky dünýädäki zatlaryň arasynda ýeke-täk hat alyşmak ukybyny ösdürensoň, çaga belli bir üýtgeşmäniň obýektleriň esasy häsiýetlerini üýtgetmejekdigine düşünip başlaýar.
Mekdebe psihologiki taýynlyk, doly ýaşan mekdebe çenli çagalyk döwrüniň netijesi bolan çylşyrymly, çylşyrymly bilimdir. Psihologiki taýýarlygyň haýsydyr bir ýa-da birnäçe parametriniň ösüşiniň ýeterlik däldigi, çaganyň öňki ýaşdaky ösüşindäki kemçilikleri görkezýär.
1. 3 Origami kömegi bilen çaganyň intellektual ukyplaryny ösdürmek.
Gadymy Hytaýda, miladydan öňki 105-nji ýylda origaminiň döremeginiň ilkinji şertleri ýüze çykypdyr - inedördül kagyzdan islendik şekilleri gaýçy we ýelim ulanmazdan bukmak sungaty. Timeöne wagtyň geçmegi bilen Hytaýyň monahlary Japanaponiýa syýahat edip başlanda, bu ýurduň käbir syrlary olar bilen syýahat edip başlady. Wagtyň geçmegi bilen origami (we bu termin diňe 1880-nji ýylda ýüze çykýar) köp ýapon maşgalasynda hökmany kär bolýar.
Japaneseapon dilinde "Origami" - "ori" - kagyz, "kami" - bukulmak.
Häzirki wagtda “origami” ýene bir gyzyklanma tolkunyny başdan geçirýär. Bütin dünýäde diýen ýaly bu sungat halkyň däp-dessurlaryna laýyklykda ösýär. “Origami” -niň täze ugurlary we ulanylýan ýerleri peýda boldy. “Origami” mugallymlary çagalaryň intellektual ukyplarynyň ösmegi, ähli akyl prosesleriniň özbaşdaklygynyň ösmegi we aýdyň emosional özüňe esaslanýan okuwyň netijeliligini ýokarlandyrmak bilen gönüden-göni baglanyşykly çaganyň ajaýyp hereketlendirijilik ukyplaryny ösdürmek üçin ajaýyp mümkinçiliklere eýe. - aňlatma. Elleri dolandyrmak ukybynyň adamzadyň ewolýusiýasynda akyl ösüşiniň başlangyç nokatlarynyň biri bolandygyny ýatladasym gelýär. Elleriň proýeksiýasy, beýniniň korteksiniň hereketlendirijisinde we duýgur ýerlerinde giňden görkezilýär, meselem, arka we aýaklaryň proýeksiýalaryna garanyňda, proýeksiýa meýdany degişli myşsalary dolandyrmagyň kynlygyna proporsionaldyr. Lukmanlar, origami sapaklarynyň çaganyň akyl ýagdaýyna çuňňur täsir edýändigini we sagdyn deňagramlylyga getirýändigini aýdýarlar.
Bu çäre çagalar üçin gyzykly we olara uly lezzet berýär. “Origami” sungaty gyzykly bir syr bolup, adaty bir kagyz kwadratynyň ajaýyp üýtgemegi bilen her bir çagany özüne çekýär. Bu hatda hile däl, gudrat! Köp suratlar bir ýaprakda gizlenýär: gaýyk, uçar, jaý, şlýapa we geň aagdarhalar, guşlar, haýwanlar we beýleki gyzykly zatlar. Çaganyň elinde kagyz janlanýar: kran ganatlaryny kakýar, kiçijik bir adam depeden aşak düşýär, uçar beýiklige çykýar, gurbaga bökýär, garga gygyrýar. Nähili şatlyk, nähili lezzet!
Origami-de ýeke-täk iş materialy kagyzdyr. Kagyz döredijilik üçin iň amatly we iň arzan materialdyr. Çaga kagyz bilen beýleki materiallara garanyňda has ir tanyşýar. Tanyş, islendik üýtgeşmä aňsatlyk bilen amatly. “Origami” çagalaryň aň-bilim ukyplaryny, el bilen işlemek endiklerini, iş medeniýetini ösdürýär. Origöne origami häsiýeti öwredýär we düzedýär, güýçli erk-islegleri güýçlendirýär. “Origami” sapaklary oňyn, durmuşy tassyklaýan dünýägaraýyşa sazlanmaga kömek edýär.
Çagalar ýaşlykdan gözleg arkaly daş-töweregindäki dünýäni öwrenmäge uly gyzyklanma bildirýärler: hemme zada degmek, ezmek we ýyrtmak isleýärler. Ikinjisi, esasanam kagyz ýaly materiallara degişlidir. Ulular çaganyň bu tebigy islegine nähili garaýarlar? Esasan gadaganlyklar bilen: kagyzy ýyrtyp bilmersiňiz, kitaplary zaýalap bilmersiňiz ... Amal we teoriýa gapma-garşy. Her kim çaganyň ösmegini isleýär, ýöne has gowusy "gurban we weýran etmezden".
Bu kagyzy ýyrtmak ýa-da iň gowusy, döwülen kagyzy çagalarda uzak wagtlap görüp gelýär. Näme üçin çagalaryň bu tebigy özüne çekijiligini bilim maksatly kagyzlara ulanmaly däl? Mundan başga-da, kagyz arzan we arzan materialdyr.
Köp alymlar, mugallymlar, psihologlar elleriň hereketlendirijilik ukyplaryny ösdürmegiň ähmiýetine çynlakaý üns berdiler. Aristotel: "El ähli gurallaryň guralydyr", munuň bilen eliň arasyndaky gatnaşygy aňladýar
pikirlenmek ukyby. Eliň ösüşiniň ähmiýetini Kant belläp geçdi: "El daşky beýniniň bir görnüşidir." Bu gözegçilikler mugallymlary barmaklaryň inçe hereketlendirijilik ukyplaryny ösdürmäge has çynlakaý üns bermäge mejbur edýär. “Origami” çagalar üçin gyzykly we hereketleriň takyklygyny we utgaşdyrylmagyny we intellektual ösüşe täsir edýän çäreleriň biridir.
V.M. Bekterew eliň hereketiniň söz we ösüş bilen ýakyndan baglanyşyklydygyny ýazdy. W.A.Gilýarowskiý "sözleýişiň gijikdirilen ösüşi, köplenç motor ukyplarynyň umumy ösmezliginiň bölekleýin görnüşini görkezýär" -diýdi. Diňe teoretiki çaklamalar däl, eýsem amaly gözlegler hem hereketlendirijiniň başarnyklaryny ösdürmegiň üstünde işlemegiň ähmiýetini tassyklaýar. M.M. Sözleýişiň halka derejesi inçe barmak hereketleriniň emele geliş derejesine gönüden-göni baglydyr.
Çaganyň ösüşi üçin origaminiň gymmaty:
- Çagalara bukulmak, köp gatlamak, kesmek, ýelimlemek ýaly dürli kagyz işlemegiň usullaryny öwredýär.
- Çagalarda eli bilen işlemek ukybyny ösdürýär, barmaklaryň takyk hereketlerini öwredýär, elleriň hereketlendirijilik ukyplaryny ösdürýär, göz ösýär.
- Ünsüň jemlenmegini öwredýär, sebäbi senetçilik işine üns bermäge mejbur edýär, dilden görkezmeleri ýerine ýetirmegi öwredýär.
- Hünär ýasamak üçin, çagalykda ýadyň ösmegini höweslendirýär, önümçiligiň yzygiderliligini, bukulmagyň usullaryny we usullaryny ýada salmalydyr.
- Çagalaryň söz düzümini aýratyn sözler bilen baýlaşdyrmak bilen, çagalary esasy geometrik düşünjeler bilen tanyşdyrýar: tegelek, kwadrat, üçburçluk, burç, gapdal, sözbaşy we ş.m.
- giňişlikdäki hyýalylygy ösdürýär - çyzgylary okamagy öwredýär, şoňa görä sanlaryň bukulyp, önümleriň göwrümine wekilçilik edilmegi, çyzuw endiklerini ösdürmäge kömek edýär, sebäbi halaýan önümleriň shemalary depderçä çyzylmalydyr.
- Çagalaryň çeper tagamyny we döredijiligini ösdürýär, hyýallaryny we hyýallaryny işjeňleşdirýär.
- Oýun ýagdaýlarynyň döremegine goşant goşýar, çagalaryň aragatnaşyk endiklerini giňeldýär.
- Zähmet endiklerini ýokarlandyrýar, iş medeniýetini emele getirýär, takyklygy, materialy seresaplylyk we tygşytly ulanmak, iş ýerini tertipli saklamak öwredýär.
Çagalara origami öwretmegiň maksady:
Mekdebe çenli çagalaryň intellektual we estetiki ösüşi, bilimiň netijeliligini ýokarlandyrmak.
Wezipeler:
Çagalara kagyz bilen işlemegiň dürli usullaryny, dilden görkezmeleri ýerine ýetirmek we giňişlik aýratynlyklaryny aňladýan düşünjeler bilen işlemek öwretmek.
Elleriň we gözüň ajaýyp hereketlendirijilik ukyplaryny, çeper tagamyny we döredijiligini ösdüriň. Iş medeniýeti, çagalaryň aragatnaşyk endikleri öwretmek.
“Origami” çagalary bilen meşgullanmak, şeýle meseleleri çözmäge mümkinçilik berýär:
Birinji mesele, çaganyň mekdebe taýynlygy.
Mekdepde çaganyň ajaýyp motor ukyplaryny ösdürmäge az üns berilýär. Mugallym üçin esasy zat, ýazmagy öwretmek, zerur mukdarda material bermek, käwagt ullakan. Taýýarlanmadyk çaganyň zerur materiallary öwrenmegi kyn, sapagyň tizligini dowam etdirmeýär. Çagalar bagynyň esasy wezipesi, çaganyň mekdebe hemmetaraplaýyn taýýarlanmagydyr.
Maksatlar:
a) Duýgy, üns, ýat, logiki pikirlenmek ýaly aň-bilim prosesleriniň ösüşi
b) umumy intellektual ösüşe we üstünlikli okuwda peýdaly täsir edýän el hereketlendirijilik ukyplaryny we inçe barmak hereketlerini ösdürmek
ç) Çaganyň zähmet ukyplaryny ýokarlandyrýar, iş medeniýetini emele getirýär.
d) Çagada bilelikdäki işleriň dowamynda kollektiwizm ýörelgeleriniň emele gelmegi, adama mahsus häsiýetleriň şol bir wagtyň özünde ösmegi - garaşsyzlyk, öz-özüňi ösdürmek, öz ykbalyňy kesgitlemek;
Ikinji mesele, oýun işjeňliginiň bolmazlygy.
Mekdebe çenli ýaşda öňdebaryjy oýun, biz maglumatlaryň mukdaryny köpeltmäge synanyşýarys we ilkinji nobatda okuw çärelerini goýýarys. Çagalaryň özbaşdak oýnap bilýän wagtlary diýen ýaly ýok.
Maksat:
Çagalar bagynda çagalaryň durmuşyny oýun bilen doldurýan şertleri döretmek.
Üçünji mesele, origami tehnikasyny özleşdirmegiň kämilligi arkaly çaganyň çeper we estetiki ösüşinde döredijilik işjeňligi we garaşsyzlyk.
“Origami” adamyň güýçli we başarnyklaryna bolan ynamy ösdürmäge kömek edýär - pes derejeli adamlar ýok. Döredijiligi, hyýalylygy, çeper tagamy ösdürýär.

Maksatlar:

a) “origami” tehnikasyny mekdebe çenli çagalar tarapyndan özleşdirmek.
b) garaşsyz döredijilik işjeňligini ösdürmek.
ç) estetiki tagamyň ösüşi
Dördünji mesele, çagalaryň garaşsyz oýunlarynda çagalaryň işjeňliginiň önümlerini ulanmak. Köplenç çagalaryň ýasaýan senetlerini nirä goýmalydygyny bilemzok. Olara öý bersek, olar çalt ulanylmaýar we zyňylmalydyr. Bir toparda ölen agramy saklamak hem gowy däl.
Maksat:
Origami teatry döretmek
Bäşinji mesele, sýu plotet-tematiki kompozisiýalary döretmek.
Kompozisiýanyň özboluşlylygy, şekilleriň ýelmeşen fonynyň, appliqué tehnikasynyň kömegi bilen goşmaça jikme-jiklikler bilen bezelendigi bilen gazanylýar.
Kompozisiýanyň aýdyňlygy üçin reňk dizaýny uly ähmiýete eýe. Reňkiň kömegi bilen adamyň ýa-da tebigatyň belli bir keýpi ýa-da ýagdaýy görkezilýär.
Maksat:
a) Edebi eserler üçin illýustrasiýa döretmek
b) Kompozisiýa barada başlangyç bilim bermek: merkez duýgusynyň emele gelmegi, simmetriýa, kagyz ýüzüniň çuňlugynyň pikiri;
ç) Dürli çeper materiallary we usullary ulanmagyň mümkinçiligi: kolla ,, surat, grafika
Alty mesele - çagalaryň aragatnaşyk endiklerini ösdürmek
Adamyň ahlak häsiýetleri ýakyn gatnaşykda emele gelýär we ýüze çykýar. Kollektiw panelde işiňiz üçin ýer saýlamak, birek-birege päsgel bermezden işlemek, dostuňyza kömek etmek zerurdyr. “Origami” şekillerini ýygnap, çaga ähli gowy niýetlerini we isleglerini akyl taýdan goýýar.
Maksat:
a) Kollektiw panelleri döretmek
b) Öz eliňiz bilen özboluşly sowgat ýasamak
ç) otkrytkalaryň, çakylyklaryň, dynç alyş üçin jaýlaryň dizaýny
Sevenedinji mesele - origaminiň beýleki işler bilen gatnaşygy
Kiçijikden taýynlyk toparyna çenli origami meýilnamalaşdyrmagyň ýekeje çeşmesi ýok.
Maksat:
ähli ýaş toparlarynda tematiki meýilnamalaşdyrmak

1.4 Maksatnamanyň derňewi

Çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmek baradaky materialyň mazmuny üçin M.A.Wasilýewa tarapyndan redaktirlenen "Çagalyk", "Ösüşiň sazlaşygy", "Çagalar bagynda bilim we okuw programmalary" programmalarynyň dizaýn blokyny seljereliň.
M.A.Wasilýewa tarapyndan redaktirlenen çagalar bagynda bilim we okuw maksatnamasynda V.W. Gerbowa, T.S. Komarowa, mekdebe çenli ýaşdaky çagalara el zähmet sapaklarynda kagyzdan dizaýn etmegi öwretmek işinde mugallymlara aşakdaky meseleler berilýär: Kagyz bilen işlemek ukybyny ýokarlandyrmak: sahypany dört gezek dürli tarapa egmek; gönüburçly, inedördül, tegelek şekilli kagyzlary dürli tarapa (buddenowka, gapak) nädip ýygnamalydygyny, dürli dokumalaryň kagyzlaryny ulanmagy öwretmegi dowam etdiriň; Oýnawaçlar öndürilende kagyzdaky şablona laýyklykda bellik ediň. Gyzykly oýunjaklar dörediň (ýeňil atletika, kokerel we ş.m.); reňkli kagyz zolaklaryndan (mat, yz, bellik) obýektleri nädip döretmelidigini, oýunjaklar, ýadygärlik sowgatlary, geýim jikme-jiklikleri we dynç alyş günleri bezeg işlerinde reňkleri we kölegeleri saýlamagy öwrenmek. Çyzgyny nusga hökmünde ulanmak ukybyny döretmek; taýýar nagyşda (şlýapa, gaýyk, jaý, gapjyk) işlemegi öwreniň; gaýçy dogry ulanyň; kagyzdan üç ölçegli şekilleri dörediň: inedördül sahypany birnäçe deň bölege bölüň, epleri tekizläň, epleriň üstünden kesiň (jaý, sebet, kub); çagalara göwrümli origami oýunjaklaryny döretmegi öwretmek; döredijilik hyýalyny, çeper tagamyny ösdürmek; takyklygy ösdürmek; ulanylýan we taýýar önümlere ideg etmegi öwreniň; estetiki baha bermegi emele getirýär.
Şol bir wagtyň özünde intellektual ukyplary ösdürmek meseleleri çözülýär:
hyýaly pikirlenmäni ösdürmeli. Bu ýaşda çagalar bir kagyzdan goşmaça goşmaça görnüşleri özleşdirip bilerler we özleri düzüp bilerler, ýöne bu meselede ýörite taýýarlyk görmeli. Işiň bu görnüşi diňe çagalar üçin elýeterli däl - giňişlikdäki wekilçiliklerini çuňlaşdyrmak möhümdir.
D.I.Worobýewanyň mekdebe çenli çaganyň intellektual, çeper we döredijilik ösüşiniň "Ösüş sazlaşygy" toplumlaýyn programmasy alternatiw maksatnama. Mekdebe çenli çaganyň şahsyýetiniň sazlaşykly ösmegine gönükdirilendir we oňa mekdepde okamaga ýokary derejede taýýarlyk berýär.
Programmanyň mazmuny bäş topara bölünýär:
1 blok Dünýäniň hakyky zatlary (janly - jansyz tebigat - adam, haýwanlar, ösümlikler, binalar, ulag).
2 blok Ikinji tebigat (çeper şekiller - surat, grafika, heýkeltaraşlyk, binagärlik, sungat we senetçilik).
3 blok Ses sungaty (aýdym-saz, poeziýa, proza, halk döredijiligi).
4 blok Sport-motor, plastmassa we teatr oýunlary (pantomime, sport we didaktiki oýunlar, drama).
5 blok Aslynda öndürijilikli wizual işjeňlik (çyzgy, amaly, modellemek, dizaýn). [6].
Kagyz dizaýnynda aşakdaky meseleler goýulýar: planar we göwrümli şekilleri (inedördül, gönüburçluk, silindr, kub) oýnamak maksady bilen senetlere erkin öwürmegi öwrenmek: ädimme-ädim kartoçkalary (çigildem, ýyldyz we ş.m.) netijeli ulanmak. ); Operasiýa kartasyndan obýektiň şekilini ýygnamagyň yzygiderliligini we usullaryny "oka". (Operasiýa kartasy, çaganyň garaşsyzlyk derejesi bilen şekil almak meselesini belli bir derejede çözüp bilýän" okamak "görnüşi bilen görkezilen yzygiderlilikdir); inedördül, gönüburçluk (kesilen görnüşler); hyýaly - üç ölçegli görnüşleri dörediň, buklanda simmetriýanyň we ritmiň kanunlaryny ulanýar. Çagalara kagyzdan dizaýn etmegi öwretmek prosesinde çagalaryň intellektual ösüşiniň wezipeleri goýulýar: meýilleşdiriş pikirlenişini, deňeşdirmek ukybyny, ünsüni, ýadyny ösdürmek.
"Çagalyk" çagalar bagynda çagalaryň ösüşi we terbiýesi üçin maksatnama.
"Çagalyk" programmasynyň şygary: "Duýuň - öwreniň - dörediň." [12]. Bu sözler, programmanyň ähli bölümlerine aralaşýan, bitewiligi we ýeke-täk ugry berýän çaganyň ösüşiniň üç baglanyşykly setirini kesgitleýär. Duýgularyň çyzygy, mekdebe çenli çaganyň emosional ösüşiniň ugruny kesgitleýär we ulular we deň-duşlar bilen aragatnaşyk toparlarynda çaganyň emosional ýagdaýyny, obýektiw dünýä bilen sazlaşygy üpjün edýär. Bu maksatnama, çagalaryň emosional duýgurlygyny, duýgudaşlyk ukybyny we dürli okuw mazmuny esasynda çagalaryň işlerinde, özüni alyp barşynda we hereketlerinde adamkärçilikli garaýyş görkezmäge taýýarlygy ösdürýär.
Maksatnamanyň maksady, aň-bilim işjeňliginiň, bilesigelijiligiň, garaşsyz bilim we pikirlenmek isleginiň, akyl ukyplarynyň we sözleýişiň ösmegine ýardam bermekdir. Mekdebe çenli çaganyň bilim işjeňliginiň aýratynlyklaryna laýyklykda bu maksatnama, dünýäni tanamagyň göçme görnüşleriniň - wizual-şekilli pikirlenişiň we hyýalyň ösmegini üpjün edýär. Mekdebe çenli çagalara mahsus bilesigelijiligiň we aň-bilim işjeňliginiň ösmegi, programmanyň aň-bilim meselelerine doýmagy we bilim obýektleriniň (adamlar we olaryň gatnaşyklary, obýektler dünýäsi we zähmet işjeňligi, tebigat, sungat,) giňelmegi sebäpli höweslendirilýär. we ş.m.).
Maksatnamanyň maksady çagalaryň döredijilik işjeňligini oýarmak, hyýallary, döredijilik işlerine gatnaşmak islegini oýarmak. Maksatnama oýunlarda, el zähmetinde, dizaýnda, wizual we aýdym-saz çärelerinde çagalaryň döredijiliginiň dürli görnüşlerine ünsi jemleýär we matematiki, tebigy taryhda we sözleýiş ugurlarynda çagalaryň döredijiligini hem öz içine alýar. Maksatnamanyň awtorlary, häzirki zaman çagalar bagynyň atmosferasyny çagalary döredijilikli bolmaga, hyýallaryny beýan etmäge höweslendirýän dürli ýagdaýlar bilen doldurmaly diýip hasaplaýarlar, şonuň üçin her bir çaga öz isleglerine we gyzyklanmalaryna laýyklykda tejribe alar. üstünlikli döredijilik işi. Kagyz dizaýn bölüminde çagalara öwretmegiň wezipeleri goýulýar: suw, ýel bilen oýnamak, dynç alyş günlerinde otaglary bezemek, drama oýunlary, sport ýaryşlary, teatr çykyşlary we ş.m. üçin gyzykly oýunjaklar döretmek; umumylaşdyrylan dizaýn usullaryny özleşdiriň. Origami görnüşli dizaýn: burçlary we garşy taraplary birleşdirip, belli bir şekilli kagyzy (gönüburçluk, inedördül, üçburçluk) ýarym edip egreliň: inedördül - diagonally, üçburç şekilli - burçlary ters tarapyň ortasyna egmek; ; özbaşdak bir görnüşde dürli oýunjaklary özbaşdak dörediň; zolaklary öwrüp, konusda tegelek (gödek konus), ýarym tegelek konusa (ýiti), gönüburçlugy silindre öwrüp şekilleri dörediň. (Her usul dürli gyzykly oýunjaklary döretmäge mümkinçilik berýär); taýýar reamerlerden üç ölçegli gurluş ýasamak, nyşanlary okaň we takyk ýerine ýetiriň; Dürli materiallaryň zolaklaryny birleşdirip, papier-máche tehnikasyny ulanyp, obýekt ýasamagyň usullaryny özleşdiriň.
Birinji bapda netijeler.
Gözleg meselesi boýunça psihologiki we pedagogiki edebiýatyň seljermesiniň netijesinde şeýle netijä gelip bileris: Akyl, akyl prosesini amala aşyrmak we meseleleri netijeli çözmek ukyby hökmünde kesgitlenip bilner. Zehin, başarnyk hökmünde beýleki ukyplaryň kömegi bilen amala aşyrylýar - meselem: tanamak, öwrenmek, logiki pikirlenmek, maglumatlary seljermek arkaly ulgamlaşdyrmak, ulanylyşyny kesgitlemek (klassifikasiýa), baglanyşyklary, nagyşlary we tapawutlary tapmak, birleşmek meňzeş we ş.m. bilen .d. Akyl, şahsyýetiň ähli aň-bilim ukyplaryny birleşdirýär: duýgy, duýgy, ýat, wekilçilik, pikirlenmek, hyýal.
Psihologlar çaganyň şahsyýetiniň çagalykdan emele gelip başlaýandygyny subut etdiler. Mekdebe çenli bilimiň häzirki zaman bilim programmalary hemmetaraplaýyn ösen şahsyýetiň kemala gelmegine gönükdirilendir, bu programmalar öndürijilikli işler arkaly çaganyň ösüşine aýratyn oňyn täsir edýär. Hakykatdanam, çagalaryň öndürijilikli döredijilik işi çaganyň şahsy häsiýetleriniň ösmegine, intellektual ukyplarynyň ösmegine gönükdirilendir. Mekdebe çenli ýaşdaky çagalar çaganyň ömrüniň indiki, iň möhüm tapgyryna - mekdebe geçmeginden derrew öňe geçýärler.
Çaganyň mekdebe intellektual taýýarlygy üçin intellektual ukyplaryň ösmegi zerurdyr.
“Origami” sungaty köp pedagogiki meseleleri çözmegiň serişdesidir, esasanam ajaýyp motor ukyplaryny ösdürmegiň serişdesidir. Barmaklaryň we elleriň hereketlerini gowulandyrmak we utgaşdyrmak bilen, origami çaganyň umumy intellektual ösüşine, şol sanda sözleýiş ösüşine täsir edýär. Şeýle hem, “origami” konstruktiw pikirlenmäni, birleşdirmek ukybyny, giňişlikdäki pikirlenmäni, görnüş duýgusyny, döredijilik hyýalyny, çeper tagamyny ösdürýär. “Origami” ýadyň ösmegine hem itergi berýär, sebäbi çaga bir senet ýasamak üçin önümçiligiň yzygiderliligini, bukulmagyň usullaryny we usullaryny ýada salmalydyr. “Origami”, islenýän netijäni almak üçin önümçilik prosesine üns bermäge mejbur edýändigi sebäpli konsentrasiýany ösdürýär. “Origami” çagalary esasy geometrik düşünjeler (burç, gapdal, kwadrat, üçburçluk we ş.m.) bilen tanyşdyrýar. “Origami” duýgur pikiri, düşünjäni we duýgurlygy ösdürýär.
Bu, origaminiň jadyly sungatynyň ähli artykmaçlyklary däl. Çaga bilen yzygiderli origami sapaklary, onuň hemme taraplaýyn ösmeginiň, üstünlikli okuwynyň kepili bolup durýar. “Origami” sapaklary amaly durmuş tejribesi, töweregimizdäki dünýäni ösdürmek we düşünmek, gözellik we sazlaşyk sapaklarydyr.

2-nji bap. Sevenedi çagada intellektual ukyplaryň ösüşini anyklamak

origami bilen ýyllar
2.1 Kesgitleýji synag geçirmegiň usulyýeti
Mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmek üçin didaktiki oýunlary ulanmagyň netijeliligini pedagogiki synag wagtynda synap bolýar.
Synag pedagogiki gözlegiň usulydyr, biliş usulydyr, onuň kömegi bilen pedagogiki hadysalar tebigy ýa-da emeli usulda döredilen, gözegçilik edilýän we dolandyrylýan şertlerde öwrenilýär, pedagogiki meseläni çözmegiň täze, has täsirli usuly, wezipe. gözledi. Synag, ýerine ýetirilmegi üçin ähli zerur talaplary we şertleri göz öňünde tutup, berlen soraga jogap tapmaga mümkinçilik berýär.
Kesgitleme synagy, käwagt dilimleriň usuly diýlip hem atlandyrylýar, başlangyç parametrleri anyklamak üçin öwrenilýän obýektiň hakyky ýagdaýyny kesgitlemäge gönükdirilendir. Esasy maksat, synagyň başynda mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplarynyň ýagdaýyny kesgitlemek. Munuň üçin synag gerekdi. Kesgitleýji synag, umumy ösüş görnüşindäki MDOU 5-nji çagalar bagyna taýýarlyk görýän alty ýaşdan ýedi ýaşa çenli çagalar bilen geçirildi. Kesgitleýji synag geçirmek üçin, mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplarynyň derejesini kesgitlemäge mümkinçilik berýän psihodiagnostiki usullary ulandyk.
Gözlegde aşakdaky usullar ulanyldy:
1. Goodenough-Harris synagy "Adam çek";
2. "Logiki klassifikasiýa" - üýtgedilen usul (Luriýa A.R. - Karpowa S.N. obýektleriň we jisimleriň baglanyşygyny kesgitlemek ukybyny kesgitlemek, wagtynda ölçegini görmek).
3. Umumy we dilden däl intellektiň ösüş derejesine baha bermegiň usulyýeti - J.Rawennanyň "Ösüş reňk matrisalary" standartlaşdyrylan usulyýeti.
Allhli usullar ortaça 20-40 minut dowam eden 3 basgançakda geçirildi.
Ulanylan usullaryň mazmuny aşakdaky ýalydy:
“Goodenough” tehnikasynyň başlangyç standartlaşdyrylmagy 1926-njy ýylda geçirildi. Şondan 1963-nji ýyla çenli synag düýpli üýtgeşmeler bolmazdan ulanyldy we bu döwürde giň meşhurlyk gazandy Synag kadalaryny täzelemek üçin okuwçy F.Gudenof D. Harris bu usulyň täze standartlaşdyrylyşyny amala aşyrdy. Şol günden bäri "Adamy çek" synagy Goodenough-Harris synagy diýlip atlandyrylýar. Synagyň esasy maksady çeper wizual serişdelere däl-de, çyzuwyň takyklygyna we jikme-jikliklerine gönükdirilendir. Çaganyň akyl taýdan ösüş derejesiniň esasy görkezijisi bolan şekiliň jikme-jigi. Bu çemeleşme, tanyş obýektiň çyzylmagy, çaganyň degişli obýektleriň synpy hökmünde kesgitlän aýratyn, möhüm aýratynlyklaryny açyp görkezýär diýen çaklama esaslanýar. Çyzgy, grafiki görnüşde aňladylan obýekt hakda çaganyň düşünjesi (wekilçiligi) hasaplanýar. Çaganyň ulalmagy bilen döredilen şekilleriň çylşyrymlylygy, konseptual pikirlenmäniň ösüşiniň görkezijisi hökmünde kabul edilýär. Synagyň esasyndaky bu çaklamanyň haýsydyr bir berk teoretiki gurluşlara esaslanmandygyny bellemelidiris. Çaganyň çyzgysynyň aýratynlyklary bilen çaganyň umumy akyl ösüşiniň arasyndaky empirik synlanan gatnaşygy aňladýar. Köp sanly gözlegleriň netijesinde, mekdebe çenli çagalar üçin “Goodenough-Harris” synagynyň maglumatlarynyň arifmetiki synaglaryň maglumatlary, şeýle hem amaly intellektiň ösüş derejesini açýan käbir meseleler bilen ýokary arabaglanyşygy ýüze çykaryldy. Bu usul çagany hemmetaraplaýyn gözden geçirmegiň bölegi hökmünde giňden ulanylýar. Synagyň ýokary ygtybarlylygyny birnäçe gezek tassyklanandygyna garamazdan, hünärmenleriň köpüsiniň synagyň garaşsyz anyklaýyş ähmiýetiniň ýokdugyna ynanýandygyny bellemek möhümdir. Çyzgy synagy, çaganyň ösüş derejesi barada ilkinji düşünje almak üçin ulanylýar. Mekdebe çenli çagalaryň köpüsiniň çyzmagy gowy görýändigi sebäpli, bu synag çaga bilen aragatnaşygy ýola goýmaga we has çylşyrymly anyklaýyş usullaryny ulanyp synag geçirmek üçin zerur hyzmatdaşlygy ýola goýmaga kömek edip biler.
Synag görkezmeleri.
Çaga adaty ölçegdäki ak kagyz we bir ýönekeý galam berilýär. Çagadan adamy mümkin boldugyça "çekmek" haýyş edilýär ("adam", "daýy"). Surat çekilende teswirlere rugsat berilmeýär. Çaga doly ulalanda adamyň suratyny tamamlamasa, oňa täze surat çekmegi teklip edilýär. Çyzgy tamamlanandan soň, çaga bilen goşmaça söhbetdeşlik geçirilýär, onda şekiliň düşnüksiz jikme-jiklikleri we aýratynlyklary aýdyňlaşdyrylýar. Synag diňe aýratynlykda geçirildi.
Baha bermegiň ölçegleri.
Çyzgyny bahalandyrmak üçin aýratynlyklaryň masştabynda 73 bal bar. Her elementiň ýerine ýetirilmegi üçin 1 bal, berjaý edilmedikligi üçin - 0 bal berilýär.
"Logiki klassifikasiýa" - bu psihologiki diagnostika obýektleriň we jisimleriň baglanyşygyny kesgitlemek ukybyny kesgitlemäge gönükdirilendir. Pikir prosesleriniň akymynyň derejesini, umumylaşdyrmak we abstrakt etmek, logiki pikirlenmäniň ösüşiniň möhüm alamatlaryny görkezmek üçin ulanylýar. Tehnikanyň grafiki wersiýasy 7 dürli topardan, her bir suratda many taýdan aşa köp sanly suratlardan ybaratdyr. Synagçy topardan suratlaryň toplumyny görkezýär (zerur bolsa iki gezek), soň bolsa çagadan "goşmaça" adyny soraýar.
Netijeleri gaýtadan işlemek
Çykyşyň üstünligi nokat ulgamynda bahalandyrylýar, her dogry jogap üçin 1 bal berilýär, mümkin bolan iň köp bal 7. Düşünmedik materiallary erkin işletmek, konstruktiw meseleleri çözmek we ösüş balansyny deňeşdirmäge mümkinçilik berýän akyl däl sözleriň we söz däl ukyplaryň ösüşine baha bermek üçin “Progressive Reňk Matrices” synagy kabul edildi. dürli akyl görnüşleriniň derejeleri. Raven synagy, beýleki aňtaw synaglaryndan tapawutlylykda diňe bir dilden däl häsiýetleri ölçemek bilen çäklenmän, Wechsler tereziniň dilden we dilden däl bölekleri bilen ep-esli baglanyşýar, bu onuň bir bölegine beýlekisine has köp bagly däldigini aňladýar. Raweniň matrisalary, ünsüň aýratynlyklary, görüş ýady, deňeşdirme proseduralary, umumylaşdyrma, derňew aýratynlyklary bilen kesgitlenýän akylyň söz däl häsiýetlerine baha berýär.
Synag iki sany matrisadan ybarat - A we B, olaryň hersinde 12 sany kartoçka bar. Çaga reňkli ýa-da gara we ak haly we 6 sany ýama şekillendirilen kartoçka berildi. Çaga halynyň nagşyny, soňra bolsa ähli ýamalaryň nagyşlaryny üns bilen gözden geçirdi we haly bilen gabat gelýän ýamany saýlady. Saýlanan matrisanyň sany teswirnamada hasaba alyndy.
Netijeleri gaýtadan işlemek
Bir meseläniň dogry jogaby üçin 1 bal berilýär. Şoňa görä-de, ähli meseleleriň dogry çözülmegi üçin alynjak ballaryň iň köp sany 36-dyr. Soňra jemi ballar hasaplanýar: her seriýa üçin jemi we aýratynlykda, soň çagalaryň umumy sanyndan dogry jogaplaryň göterimi hasaplanýar.
Synag wagtynda 5-nji MDOU-nyň taýýarlyk mekdebine gatnaýan 5 çaga gözden geçirildi.
MDOU M.A.Wasilýewa, W.W Gerbowa, T.S. Komarowa tarapyndan redaktirlenen "Çagalar bagynda bilim we bilim" programmasy boýunça işleýär.
Aboveokardaky usullar, okuwymyzyň talaplaryna laýyk gelýän mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplarynyň ösüş derejesini çalt kesgitlemäge mümkinçilik berýär.
Gözlegiň iň möhüm nokady, netijelere baha bermegiň ölçeglerini saýlamakdyr. Soňky ýyllarda synaglaryň netijelerine baha bermek usuly, netijeler belli bir standartlaşdyrylan kadalar bilen deňeşdirilýär. Her dersiň netijeleri kadalar bilen deňeşdirilýär we orta, ýokary, pes derejelere bölünýär. Bu, belli bir predmetiň kadalaşdyryjy ýa-da standartlaşdyryş nusgasyna bolan ornuny kesgitlemäge mümkinçilik berýär.
Akyl derejesini kesgitlemek synag netijelerini düşündirmekde görkezilen usullara laýyklykda geçirildi.
Mekdebe çenli çagalaryň akyl derejesi, umumy balyna baglylykda kesgitlenildi. Intelligenceokary derejeli akyl bilen jemi 26 bal alan çagalar hasaplandy; 16-18 bal alan çagalar ortaça hasaplandy; pes - 7-8 bal.
Gudenof-Harrisiň "Adamy çek" usulyna görä akyl derejesine baha bermegiň aýratynlyklary 1-nji tablisada getirilýär. 1-nji tablisa.
Goodenough-Harris usulyna görä akyl derejesine baha bermek
"Adam çyz"
Dereje görkezijisi
logiki pikirlenmäni ösdürmek
adam
%
Uzyn boýly
2
40
Orta
2
40
Gysga
1
20



1-nji surat, Goodenough-Harris usulyna görä akyl derejesine baha bermek
"Adam çyz"
"Logiki klassifikasiýa" synagyndan peýdalanyp, sözleýiş ukyplarynyň derejesine baha bermek 1-nji goşundyda görkezilýär we şöhlelendirilýär
2-nji tablisada.
Alnan maglumatlar, synag meseleleriniň çagalaryň 60% -iniň kadaly aralykda ýerine ýetirilendigini görkezýär. Şeýlelik bilen, gözlegiň netijeleri, ähli toparlaryň çagalarynyň obýektleriň we jisimleriň baglanyşygyny kesgitlemek, wagtyň geçmegi bilen üýtgemegini görmek ukybynyň takmynan deň derejede ösenligini görkezýär.

2-nji tablisa.

Usul boýunça sözleýiş ukyplarynyň derejesine baha bermek
"Logiki klassifikasiýa"
Ösüş görkezijisi
logiki pikirlenmek

adam
%

Uzyn boýly
2
40
Orta
3
60
Gysga
0
0


2-nji surat Metodologiýa laýyklykda sözleýiş ukyplarynyň derejesine baha bermek
"Logiki klassifikasiýa"
Logikanyň kanunlaryna boýun bolmak, nagyşlary we ösüş tendensiýalaryny kesgitlemek, gipotezalary döretmek we bu jaýlardan netijeleri almak ukybyna baha bermek J.Raweniň progressiw matrisalary arkaly geçirildi. Bu görkezijileriň ortaça derejesi 3-nji tablisada görkezilýär.
3-nji tablisa
Metodologiýa laýyklykda dilden däl intellektiň ösüşine baha bermek
"Ösüş reňk matrisalary"
Ösüş görkezijisi
logiki pikirlenmek
adam
%
Uzyn boýly
1
20
Orta
3
60
Gysga
1
20

3-nji surat Metodologiýa laýyklykda dilden däl intellektiň ösüşine baha bermek
"Ösüş reňk matrisalary"
Alnan maglumatlar synag synagynyň ortaça bahasynyň 60% -e laýykdygyny görkezýär. Intellektual ösüş kadalaryny ulanyp, alnan görkezijini umumy we dilden däl intellektiň ortaça ösüş derejesi hökmünde düşündirip bolar. Şeýle-de bolsa, biz tarapyndan barlanan toparyň çagalarynyň hemmesiniň ortaça gymmatlyklaryň çäginde intellektual ösüş görkezijileri ýok. Umumy we dilden däl intellektiň görkezijilerine görä çagalaryň köpüsiniň, ýagny 60% -iniň ýaş kadasyna laýyk gelýän intellektual ösüş gymmaty bar.
2-nji bap Netijeler
Mekdebe çenli çagalaryň akyl-paýhasyna baha bermek üçin Goodenough-Harris "Adam çyz" synagyndan peýdalandyk.
Jisimleriň we jisimleriň baglanyşygyny kesgitlemek ukybyny kesgitlemek, ölçeglerini wagtynda görmek üçin Luria-Karpowyň "Logiki klassifikasiýa" usulyny ulandyk.
Umumy we dilden däl intellektiň ösüş derejesine baha bermek üçin J.Raweniň “Ösüş reňk matrisalary” usulyny ulandyk.
Gözlegde alnan möhüm netijelere baha bermegiň ölçeglerini saýlamak möhüm ähmiýete eýe boldy. Alnan netijelere baha bermek synag netijelerini düşündirmek boýunça görkezmelere laýyklykda geçirildi. Köp çagalarda ýokary akyl ýok. Şonuň üçin çagalarda intellektual ukyplary ösdürmek üçin sapaklary we maşklary geçirmek zerurdyr.

Netije
Işiň dowamynda berlen mesele boýunça psihologiki we pedagogiki edebiýat seljerildi, origami sapaklarynyň çagalaryň akyl prosessleriniň ösmegindäki ähmiýeti ýüze çykaryldy we 7 ýaşly çagalaryň akyl-paýhasy anyklandy.

Netijede, çagalaryň psihologiki saglygyny goramak we goramak çagalaryň bilim we bilim edaralarynyň iň möhüm meselelerinden biri diýen netijä geldik. Mekdebe çenli çagalara bilim bermek üçin iň amatly programmanyň gurulmagy we intellektual ösüşiň emele gelmegi hem onuň çözgüdine baglydyr. Mekdebe çenli çagalaryň intellektual ösüşi, aňy ösdürmek üçin ösýän adama yzygiderli we maksatly pedagogiki täsir edýär. Intellektual ösüş, ösýän adamyň ähli ýüze çykyşlarynda: bilim, akyl prosessleri, başarnyklar we ş.m .; çaganyň durmuşyň we daşky gurşawyň ýagdaýyna edýän täsiri netijesinde amala aşyrylýar. Goýumlaryň miras gaznasy hem möhümdir.
Çagalar 7 ýaşyndaka, akyl taýdan ösüşiň ýokary derejesi bilen tapawutlanýar, bölünen duýgy, semantik ýatda saklamak, hyýal etmek, umumylaşdyrylan pikirleniş kadalary intensiw ösýär.
“Origami” sapaklary mekdebe çenli çagalaryň intellektual ukyplaryny ösdürmekde uly ähmiýete eýe.

Ulanylan edebiýatyň sanawy

1. Ananiýew B.G. Saýlanan psihologiki eserler: 2 tomdan II tom. - M.: Maglumat, 1980 - 370-nji ýyllar.

2. Bozowiç L.I. Şahsyýet we onuň çagalykda emele gelmegi. -M, 1968.
3. Bleýker V.M., Burlaçuk L.F. Akyl we şahsyýetiň psihologiki diagnostikasy. - Kiýew: Wişça mekdebi, 1984. - 142 s.

4. Bruşlinskiý A.W., Temnowa L.V. Şahsyň intellektual potensialy we ahlak meseleleriniň çözgüdi // Jemgyýetçilik üýtgemeleriniň şertlerinde şahsyýetiň psihologiýasy. - M.: Maglumat, 1993. - 342 s.

5. Burlaçuk L.F. Akyl öwrenmek üçin psihodiagnostiki usullar. - Kiýew: Rada, 1985. - 282-nji ýyllar.

6. Worob'ewa D.I. Ösüşiň sazlaşygy: Mekdebe çenli çaganyň intellektual, çeper we döredijilik taýdan ösmegi üçin toplumlaýyn maksatnama. - Sankt-Peterburg: "ÇAGA-PRESS". 2006.- 144p.

7. Wygotskiý L.S. Higherokarky akyl funksiýalarynyň ösüşiniň taryhy // ectedygnalan eserler. 6 tomdan T.3.- M., 1983

8. Wigotskiý L.S. Çagalykda hyýal we döredijilik. - Sankt-Peterburg: SOYUZ, 1997. - 96p.

9. Wygotskiý L.S. Başarnyklary ösdürmek meselesi. // Psihologiýa soraglary. - 1996. - No. 5. - 331c.

10.Wigotskiý L.S. Çagalaryň häsiýetiniň dinamikasy meselesine Sobr. op. 6 jiltde T. 5. - M .: Pedagogika, 1983. - 412c.

11. Galperin P. Ya. Pikir psihologiýasy we akyl hereketleriniň tapgyrlaýyn emele gelmegi taglymaty. - M.: Maglumat, 1966. - 243 s.

12. Çagalyk: Çagalar bagynda çagalaryň ösüşi we bilim almagy üçin maksatnama. Içinde we. Loginowa, N.A. Notkin we beýlekiler. T.I. Babaýewa we beýlekiler, 3-nji neşir, gaýtadan seredilen Sankt-Peterburg, "Çagalyk metbugaty" 2004

13.Isledowaniýa Sowet psihologiýasynda pikirlenýär. P / r E.V. Şorohowa. - M: Aňlatma, 1966. - 243 s.

14. Gelip çykyşy: Çaganyň ösüşi üçin esasy maksatnama - mekdebe çenli çagalar. Alieva T.I. Ylmy redaktor: L.A. Paramonowa we beýlekiler - M.: Karapuz, 1997. - 288 s.

15. Gysga psihologiki sözlük / Ed. Ed. A.W.Petrowskiý we M.G. osarosewskiý - Don-Rostow: "PHOENIX" neşirýat 1998. - 512p.

16. Krol, V.M. Psihologiýa we pedagogika: Uç. tehnologiýa üçin kömek. uniwersitetler / V.M.Krol - M .: Higherokary mekdep, 2001. - 319s.

17.Loniýew A.N. Başarnyklaryň kemala gelmegi barada // Psihologiýa soraglary. - 1999.- No. 6. - P.58.

18.Loniýew A.N. Psihikanyň ösmegi bilen baglanyşykly meseleler. - M.: Ösüş, 1981. - 398-nji ýyllar.

19. Lisina M.I. Çaganyň aragatnaşyk, şahsyýeti we psihikasy. - M.; Woronezh, 1997.

20. Nemow R.S. Psihologiýa: okuw kitaby. at üçin. has ýokary ped. okuw kitaby edaralary: 3 kitapda / R.S. Nemow. - 5-nji neşir - M.: Gumanitar. Ed. Merkez VLADOS, 2004.- 1-nji kitap. Psihologiýanyň umumy esaslary. - 687s.

21. Ostrowskiý, E.W., Çernişowa, L.I. Psihologiýa we pedagogika: Okuw kitaby / Ed. Ostrowskiý E.V. / E.V. Ostrowskiý, L. Çernişowa - M.: Wuzowskiý okuw kitaby, 2005. - 384 s.

22. Piaget J. Akyl psihologiýasy // Saýlanan psihologiki eserler. - M.: Maglumat, 1969. - 381 s.

23. Piaget J. Akyl psihologiýasy. - Sankt-Peterburg: Piter, 2003. - 192 s.

24. Çagalar bagynda bilim we okuw meýilnamasy / Wasilýewa M.A., Gerbowa W.W., Komarowa T.S. - M.: Maglumat, 1985.

25. Psihologiýa we pedagogika. Uç. kömek / red. A. Bodalewa, V.I. ukukow, L.P.Laptewa, V.A. Slastenina. - M.: Psihoterapiýa institutynyň neşirýat öýi, 2002. - 585s.

26. blemgoşar: Çagalar bagynda 5-6 ýaşly çagalary terbiýelemek, ösdürmek we terbiýelemek üçin maksatnama we usulyýet gollanmasy. / T.N. Dronowa, V.V. Gerbowa, T.I. Grizik we beýlekiler - M.: Bilim, 1996.- 271 s.

27. Rubinşteýn S. L. Umumy psihologiýanyň esaslary. red. 4. - Sankt-Peterburg: Pitr, 2007. - 720 s.

28. Slastenin, V.A., Kaşirin, V.P. Psihologiýa we pedagogika: Uç. okuwçylara berilýän kömek. uniwersitetler./ V.A.Slastenin, V.P.Kaşirin. - M.: Akademiýa, 2001. - 480-nji ýyllar.

29. Stolyarenko L.D., Samygin S.I. Soraglarda we jogaplarda psihologiýa we pedagogika. - Rostow-on-Don: "Feniks", 2000 - 576-njy ýyllar.

30. Elkonin D.B. Çaga psihologiýasy.- M., 1960

31. http://nsportal.ru/blog/detskiy-sad/konspekt-zanyatiya-po-origami-skazochnaya-strana

32. http://nsportal.ru/detskii-sad/konstruirovanie-ruchnoi-trud/origami-tsvety

33. Musienko S.I., Butylkina G.V. Çagalar bagynda “Origami” / S.I. Musienko, G.V. Butylkin. - Moskwa: Hoop, 2010.- 96 s.
34. Sokolowa S.V. Mekdebe çenli çagalar üçin Origami./ S.V. Sokolowa.- Sankt-Peterburg: Detstvo-metbugat, 2005.- 60 s.

Goýmalar
1-nji goşundy

Taýýarlyk toparyndaky dizaýn sapagynyň gysgaça mazmuny
"Täze ýyl agajy".
Programmanyň mazmuny: origaminiň "esasy görnüşini" - goşa üçburçlygy ýygnamagy öwreniň; dürli ölçegdäki üç inedördül agaç ýasap, olary aşak tertipde ýerleşdiriň. Dildar görkezmelere we görkezmelere görä işlemegi öwreniň. Çagalary eplenýän çyzyklary tekizläp, dürli tarapa bukulýan kagyzda maşk ediň. Umumy meýilnama laýyklykda toparlaýyn işlemek endiklerini ösdüriň. Takyklygy, ýokary hilli senetçilik islegini ösdüriň.
Düzediş meselesi: Gowy hereketlendirijilik ukyplaryny, iki eliňizi utgaşdyrmak, konstruktiw pikirlenmek.
Enjamlar we materiallar: Her bir çaga üçin ýaşyl we ululykdaky (5x5 sm, 7x7 sm, 9x9 sm) üç dürli kwadratdan boş ýerler. "Esasy forma" yzygiderli bukulmagyň nusgasy, iş üçin stend. Garly oýunjak, origami Ro Christmasdestwo agajy, emeli Ro Christmasdestwo agajy.
Deslapky iş Agaçlaryň aňyrsynda gezelenç, sosna we arçanyň gurluşyny deňeşdirmek; Täze ýyl baýramçylygy baradaky suratlara seretmek, oýnawaç Rojdestwo agajyny gözden geçirmek; goşgy okamak, tapmalary çaklamak, didaktiki oýun "Täze ýyl agajyny buk".
Sözlük: Ro Christmasdestwo agajy, Ro Christmasdestwo agajy, iňňeler, ýaşyl, tüýdükli, ýaprakly, eplenýän, derejeli, boş.
Sapagyň ösüşi:
Oýun höwesi. Ysigitler, serediň, bize kim geldi! Hawa, bu Täze ýyl agajy bilen haýwanlara howlukmaç garly egegorka! Agajyna serediň. (Çagalaryň jogaplary: ýaşyl, ýaprakly, şahaly, tüýdükli iňňeler ...). Agajyň näçe derejesi bar? Aşaky gatlak iň ulusy we agaç ýokarky tarapa. Agaç näçe gatlak bolsa, şonça-da beýikdir. Ro Christmasdestwo agajy gözellik, ýöne egegorka kynçylyk çekýär, onuň diňe bir kaustiki bar! Bu ýerde gar adamy, her bir tokaý çagasynyň öýünde Täze ýyl agajyny bezemek islemeginden gorkýar. Oňa nädip kömek edip bileris? (Haýwanlar üçin Ro Christmasdestwo agaçlaryny ýasaň).
Görkez we düşündir. Soň bolsa wagt ýitirip, işe başlalyň.
Üns bilen serediň we Täze ýyl agajyny nädip ýasaýandygymyzy ýadyňyzdan çykarmaň.
Iň uly meýdany alýarys - bu Täze ýyl agajynyň aşaky derejesi bolar. Meýdany stoluň üstünde özümize burç bilen goýýarys (nusgadaky ekrana ýoldaş).
Meýdanyň ters taraplarynyň burçlary we taraplary takyk gabat geler ýaly, diagonally görnüşde ýarym özümizden egrelýäris.
Eplenjini eliňiz bilen tutup, ortadan gyralaryna bir tarapdan, beýleki tarapdan demirleýäris.
Kwadraty giňeldiň we başga burç bilen aýlaň we şol bir zady gaýtalaň. Sahypany açýarys we iki tarapy we iki tarapy birleşdirip, iki tarapa bölýäris.
Iş bölegini eplenç bilen öwürýäris we burçy eplenýän çyzyklar boýunça içerde doldurýarys. Beýleki burç bilen hem edil şonuň ýaly edýäris.
Alnan üçburçlugy birneme düzedip, stoluň üstünde goýýarys. Ro Christmasdestwo agajymyzyň aşaky derejesini aldyk.
Orta we iň kiçi kwadrat bilen hem edil şonuň ýaly edýäris. Agajyň beýikligi agajyň näçe gatlagyna baglydyr.
Hemme zady üns bilen diňlediň, indi bolsa halynyň üstüne çykalyň, Ro Christmasdestwo agajynyň töwereginde durup, azajyk oýnalyň.
Fizminutka "Herringbone" (barmak gimnastikasy)
Biziň öňümizde Ro Christmasdestwo agajy bar: (Barmaklar biri-birine bagly, başam barmaklardan - "Ro Christmasdestwo agajynyň" konuslar, iňňeler. (Istsumruklar; görkeziji barmaklar uzaldyldy).
Toplar, çyralar, (Barmaklardan ýokary, aşak) “Toplar”.
Bunnies we şemler, (indeksden we orta barmaklardan "Gulaklar"; iki eliňiz bukulýar, barmaklar gysylýar)
Arsyldyzlar, adamlar. (Eller bukulýar, barmaklar düzelýär; orta we görkeziji barmaklar stoluň üstünde ýa-da aşak seredilýär).
Tizara ony baýramçylyga geýdireris.
Indi bolsa stollara gaýdyp geleliň we nähili işlejekdigimizi ýene bir gezek ýada salalyň. (Çagalar nobatlara esaslanyp, iş tapgyrlaryny çagyrýarlar we işe girýärler).
Sapagyň dowamynda kynçylyk çekýän çagalara kömek edýärin, ýatlatmalar edýärin.
Netije: Indi dürli ýaşyl gözelliklere eýe bolandygymyzy görüň we indi tokaý ýaşaýjylarynyň hemmesine Täze ýyl bellemek üçin ýeterlik!

2-nji goşundy

Uly toparda sapagyň gysgaça mazmuny.
Origami. "Güller" mowzugy
Maksat:
- çagalara origami usuly bilen gül ýasamagy öwretmek;
- gözüň, elleriň ajaýyp motor ukyplaryny, çagalaryň gürleýiş ukybyny ösdürmek;
- işiň soňuna çykmak islegini öwretmek;
güllere bolan söýgi we hormat.
Material: çigildem gülleriniň suratlary, her bir çaga üçin 34,35,36 kartoçka, 4 kagyz kwadrat (6x6 sm): ak, gyzyl, gara we gülgüne; bir ýaşyl kwadrat (10x10 sm); ýelim, kagyzyň uly tegelegi - "gül düşegi", ýelim, çotgalar, salfetkalar, "jadyly taýajyk"
Sapagyň ösüşi
"Gül saýlasam ..." goşgusyny okama
Gül saýlasam
Gül saýlasaň
Eger sen we men bile bolsak
Gül saýlasak
Thehli gözenekler boş bolar,
Gözellik bolmaz!
Terbiýeçi: ysigitler, näme pikir edýärsiňiz, gülüňize gül saýlamak mümkinmi?
Çagalar: ýok
Mugallym: Näme üçin?
Çagalar: agyrdýarlar; bu mümkin däl, sebäbi olar gurar, soň bolsa her niçigem bolsa zyňarys ......
Terbiýeçi: Çagalar, haýsy gülleri bilýärsiňiz?
Çagalar: romaşka, gül, marigolds, çigildem ...
Terbiýeçi: ysigitler, bu gün gül ýasarys, sebäbi owadan gül düşegi kagyzdan ýasalyp bilner.
“Origami” ussalary kagyz güllerini bukmagyň köp usullaryny oýlap tapdylar. Senem meniň ussatlarym, hemme zady edip bilersiň. Geliň, şu gün edeliň ... (çigildemleriň suratyny görkezmek)
çagalar: çigildem
Çigildemler haýsy reňkde?
Çagalar: gyzyl, mämişi, ak ...
Çigildem nädip ýasamalydygyny mugallym görkezýär. Sapak “uçaryň” esasy görnüşinden ýasalýar (çagalar bilen bilelikde sapak taýýarlamagyň yzygiderliligini aýyrmak üçin ädimme-ädim kartany ulanyň).
Mugallym: ("jadyly taýajyk alýar") Indi bolsa, sizi güllere öwrerin. Näçe, owadan güller.
Gül uklap ýatyrdy we birden oýandy
Indi ýatasym gelenokdy.
Göçürildi, uzaldyldy
Uçup, uçdy.
Gün diňe irden turar
Kebelegiň tegelekleri we egrileri. (tekste görä hereketler)
1,2,3 gülden çaga öwrülýär!
Terbiýeçi: Çigildem ýasamagy maslahat berýärin, hökman üstünlik gazanjakdygyňyzy bilýärin.
Çigildemleriňiz nähili reňkde bolar? (çagalar çigildem üçin halaýan kwadrat kagyzy saýlaýarlar).
Çagalar: (çagalaryň jogaplary)
Çagalaryň işi.
Mugallym ýene ýolda çagalara çigildem ýasamagy düşündirýär.
- Islän reňkiňiziň kwadratyny alyň. Iki bölege bölüň. Soň bolsa gözüňiz bilen emele gelen üçburçlugyň uzyn tarapynyň ortasyny tapyň we ondan burçlary ýokaryk we birneme gapdala egip, birini beýlekisiniň üstünde goýuň. Çigildem aldym. Indi baldak ýasalyň.
Mugallym: Gowy! Biz nähili üýtgeşik we owadan gül aldyk! Siz origaminiň hakyky ussatlarysyňyz! Indi bolsa çigildemlerimizi gül düşegine ekeris!
Çagalar güllerini ortada ýeňil kagyz bilen (tegelek krowat) ýelmeýärler.
Çagalaryň işiniň derňewi. Gülüň hakda gürrüň ber.
Deňi-taýy bolmadyk gözelligiň güllerini ekdik,
Flowershli güller üýtgeşik: ak we gyzyl,
Sary we gök - gülleriň hemmesi owadan
Her reňk nähili owadan
Bizden has gowy gül oty ýok.

Goşundy 3

Sözleýişiň we dizaýnyň ösüşi barada giňişleýin sapak
"Bir wagtlar uçar bardy"
Maksady: Çagalarda goşgy okamagyň şatlygyny oýarmak, mugallym tarapyndan okaýarka çagalara goşgy sözlerini aýtmagy öwretmek. Ajaýyp motor ukyplaryny ösdüriň, takyklygy ösdüriň. Origami senetlerini ýasamagy öwreniň. Çagalary kagyzyň häsiýetleri bilen tanyşdyryň. Her bir çaga islenýän netijäni gazanmaga kömek ediň.
Deslapky iş: Uçar hakda surata seretmek, uçar hakda goşgy okamak, ädim ädim kartasy bilen kagyzyň häsiýetleri bilen tanyşmak.

Material: Her bir çaga üçin 15x15 ak kagyz kwadrat. Uçar oýunjak, origami uçary.

Sapagyň ösüşi

Mugallymyň stolunda oýunjak uçary ýa-da uçaryň suraty bar.
Mugallym: Uçar hakda biraz aýdaryn, uçaryň howada uçýandygyny we şonuň üçin howa gatnawyny aňladýandygyny. Uçar uçup, "P" sesini çykaranda, uçaryň howa menzilindedigini we pilotynyň uçýandygyny görkezýär.
Guysigitleri ýada salyň, men we uçar hakda goşgy okaýarys. Haýsyňyz aýdyp bilersiňiz.
Swetlana:
Uçary özümiz gurarys
Geliň, tokaýlaryň üstünden çykalyň
Geliň, tokaýlaryň üstünden çykalyň
Soň bolsa ejemiň ýanyna gaýdarys "-diýdi.
Mugallym: Alyoşa, siz A. Bartonyň "Uçar" atly bu goşgusyny hem aýdýarsyňyz.
Bedenterbiýe minudy.
Mugallym: Indi bolsa "Uçarlar" oýunyny oýnarys
Hereketi, uçaryň nähili uçýandygyny we nähili eşidilýändigini görkezeris.
Uçar howa menziline uçýar we gonýar.
Guysigitler, hemmäňiziň gyzyl we gök reňkli iki tegelek bar, uçaryň reňkine düşýän "Reňkiňizi tap" oýny.
Gowy iş - her kim gaty gowy iş etdi. Oýun etdik, indi bolsa oturgyçlarymyzda otyrys.
Indi bolsa kagyzdan uçar ýasarys, ýogsam stoluň üstünde bir uçar bar we onuň üçin uçar dostlary ederis.
Seret, hemmäňiziň stoluň üstünde ak kwadrat kwadrat bar, geliň ony diagonally ýarym egreliň, soňundan açyň we meýdanyň iki ýanaşyk tarapyny diagonaly egreliň, ýene diagonally egreliň, soňra uçaryň ganatlaryny egeliň. Andreýiň, henenýanyň, Olýanyň nähili gowy görendigine serediň. Indi bolsa senetçiligimiz bilen oýnarys. Geliň "Kimiň uçary has uzakda uçar" oýnalyň. Gowy iş edenleriň hemmesi gaty gowy iş etdi. Sapagyň gysgaça mazmuny: Bu gün sapak üçin geçen goşgyny ýada saldyk, uçaryň howa transportyna degişlidigini ýadymyzdan çykardyk, "P" çekimli harpy bilen tanyşdyk.

Goşundy 4

Origami sapaklarynyň gysgaça mazmuny (garrylyk)
Mowzuk: Periland.
Programmanyň mazmuny:
Children Çagalarda erteki gahrymanlara gowy garaýyş we olara kömek etmek islegini oýarmak.
Children Çagalara esasy görnüşi dürli senetlere öwürmegi öwretmek.
Takyk, arassa bukulma endiklerini ösdüriň.
Basic Esasy görnüşleriň ýerine ýetirilişini ýerine ýetiriň: “ýönekeý üçburçluk”, “uçar”, “kitap”.
Children Çagalara origami senetleri edilende diagrammalary nähili ulanmalydygyny öwretmek.
Collective Köpçülikleýin işlemegi, işleri öz aralarynda paýlamagy öwreniň.
Your Senetiňizi sazlaşykly ýerleşdirip, umumy kompozisiýa düzmegi öwreniň.
Children Çagalarda akyl, döredijilik, şekil döredilende dürli aňlatma serişdelerini ulanmak ukybyny ösdürmek.
Orig Origami bilen gyzyklanmany ösdüriň. Gözüň we elleriň ajaýyp hereketlendirijilik ukyplaryny ösdüriň.
Material:
Reňkli kagyzyň inedördül listleri 9 x 9 sm, gülgüne kwadratlar 4,5 x 4,5 sm; zolaklar 4 x 1,5 sm.
Salfetkalar gülgüne we ak (burun we sakgal üçin).
Gözleri, agzy we aýakgaplary bezemek üçin dürli jikme-jiklikler.
Öňki iş:
Origami stilindäki köpçülikleýin iş - "Jadyly tokaý".
Sapagyň ösüşi:
Ysigitler, ertekileri halaýarsyňyzmy? Erteki. Elmydama syrly, syrly, jadyly bir zat.
Ysigitler, ertekiniň nirededigini bilýärsiňizmi?
- Uzak bir ýerde, uzak bir patyşalykda, uzakda. Ol ýere gitmek isleýärsiňizmi? Soň bolsa sözleri menden soň gaýtala.
Hekaýalary gowy bilýäris.
Olary gaty gowy görýäris, okaýarys.
Ertekä girmek isleýäris:
"Bir, iki, üç, kara-ba-rim!"
Şeýdip, özümizi erteki tokaýda gördük. Peri tokaýynda kim ýaşaýar öýdýärsiňiz? - Baba agaaga, Goblin, pentylan Gorynyç we ş.m.
Tüweleý eşidýärsiňizmi?
Mugallym kitap tapýar. - ysigitler, bu "jadyly kitap", geliň, göreliň. Uly adam kitap açýar we şeýle diýýär: "Ine, käbir hat, geliň okalyň".
"Salam oglanlar! Bize kömek ediň, erbet jadygöý Zlyuka Klyuka 15 ýaşyndady, jadygöýleri çaklasaňyz, bizden aýrylar we haýsy ertekidigimizi bilip bilersiňiz.
Kitapda sanly käbir konwertler bar we konwertler ýönekeý däl, gysgyçlar adaty däl. Geliň, hersi bir konwert alyp, nobat açarys.
1. Çagalar konwertlerden zatlary çykarýarlar (ýaşyl sapakly iňňe, geometrik şekil - kiçijik üçburçluk, daşlar - kristallar, ýagty çyra, konus, 7 köp reňkli düwme we ak pagta ýüň). Siziň pikiriňizçe bu zatlar haýsy ertekiden gelýär?
Geliň hemmämiz bilelikde düşünmäge synanyşalyň.
D / assosiasiýa oýny, "Bu zatlaryň haýsy ertekidigini çaklaň."
- greenaşyl sapakly iňňe kirpi, ýabany gül, iňňe bilen Täze ýyl agajy, doňuz bolup biler. Kiçijik üçburçluk - jaýyň üçegi, şarf, baýdak, ýelkenli. Daşlar - kristallar gymmat bahaly daşlar, süýjüler, monjuklardyr. Çyra - ýagtylygy, ýoly yşyklandyryň. Konus käşir, raketa, gapak; 7 sany köp reňkli düwmeler, köp reňkli eşikli 7 sany kiçijik erkek adam. Ak pagta ýüň - gar, gar aýal, Gar ak.
Bu ýerde bu zatlary söndürdik, indi bolsa bu zatlar hakda gysga hekaýa taýýarlarys. “Gar ak we 7 derwüş tokaýdaky kiçijik bir öýde ýaşaýardy. Gymmat bahaly daşlary gazmak üçin çyrany ulanýan gnomlar.
2. Jedel - yşarat.
Tokaýda kiçijik adamlar ýaşaýar
Her gün ýolda ýöräp barýarlar
Hazyna jadyly gowakda tapylar,
We şatlykly aýdym aýdýarlar.
Dogry çaklanylýar. Bu Gar ak we erteki tokaýda ýaşaýan ýedi derwüş. Olar diňe bir işlemegi gowy görmän, eýsem maşk etmegi hem gowy görýärler.
Fizminutka
Gnomlar gezelenje çykdylar. (Bir-iki) Tekstdäki hereketleri ýerine ýetiriň.
Olar böküp başladylar. (Bir-iki)
egilmek, egilmek,
Bedenterbiýe bilen meşgullan.
Guysigitler, bu gülkünç gnomlary janlandyralyň, kagyzdan - meýdançalardan ýasalyň. Kagyz senetiniň ady näme? (Origami).
Gnome kostýum.
1. Kwadraty iki bölege bölüň - "kitabyň" esasy görnüşi we iş bölegini açyň.
2. Geliň, kagyz ýüzüne haç ýasalyň.
3. Iş böleginiň ýokarky iki burçuny egiň.
4. Aşaky ýarysyny keseligine iki bölege bölüň.
5. Meýdanyň burçlaryny içerde egiň.
6. Bölümi diagonally buklaň.
7. Iş bölegini öwüriň - bu gnome kostýum.

Barmak gimnastikasy

Barmaklarymyz ýalta däldi Çagalar ellerini gysyp, gaty gysýarlar
Heýkeljigiň üstünde işlediler. barmaklary düzeltmek.
Burçlar egildi, soň ýiti gysyldy we ýene düzeldi.
Biraz ýadadym.
Olary ýuwaşlyk bilen silkitýäris, elleriňizi silkläň.
Againene-de bukulyp başlalyň.
Gnome şlýapa.
1. Kwadraty diagonally buklaň.
2. Burçlary merkeze öwrüp, uçar görnüşini düzüň.
3. Üçburçluk ýasamak üçin meýdançanyň düýbüni epiň.
4. Iş böleginiň aşaky burçlaryny epiň we ony öwüriň.
5. Kepkany gapdala egiň.
Mugallym çagalary gülgüne meýdançalardan we zolaklardan gnomyň ýüzüni we ellerini, gülgüne we ak salfetkadan burun we sakgal ýasamaga çagyrýar. Her kimiň sakgalynyň uzynlygy we görnüşi bilen tapawutlanýandygyna üns beriň. Galan jikme-jikliklerden gözleri, agzy ýasap, gnomlaryň öýe barýan ýolunda taýýar panelde ýapyň.
Ahyrynda ulular çagalardan: “Gnomlary haýsy atlar bilen atlandyryp bolar?” Diýip soraýar. Professor, Gümürtik, Şadyýan, Utanjaň, Çihun, Sonýa, Ümsüm.
"Gar ak we ýedi derwüş" multfilminiň sazy ýaňlanýar.
Gnome ýigitlerimiz aljyradylar, şadyýan aýdymyny aýdýarlar.
Guysigitler synap gördüňiz
Hekaýanyň gaty begendigine ynanýaryn.
Heroluna gitmegiň wagty geldi
Guysigitler bilen hoşlaşyň.