Tema; «Ájiniyaz» operasının qisqasha mazmuni Joba; Ájiniyaz «Jayında eller barmeken»

Tema; «Ájiniyaz» operasının qisqasha mazmuni
Joba;

1. 
   Ájiniyaz «Jayında eller barmeken» ariyası menen tuwilgan jerine muhabbatın hám sagınıshin bildiriwi.
   
2. 
   Ájinyazdiń zindanǵa tuskendegi oy pikirleri
   
3. 
   Pirimbiy basqargan xalıq qozgalańshilari jeniske erisiwi hám azat bolip áz maqsetlerine jetiwi.
   

BIRINSHI AKT Birinshi kartina
Bozatawda erte báhár. Tallıq dáryası tolip-tasıp aqpaqta. Awildın arqa tárepinde qız hám jigitler Nawrız bayramının keliwin kutip aliwga seyilge shiqqan. Xiywadagi medreseni agla pitkerip, tuwilgan awilina qaytıp kiyatırgan qadirli Ajiniyaz shayırın jaslar qızgın kútip almaqta.
Ájiniyaz «Jayında eller barmeken» ariyası menen tuwilgan jerine muhabbatın hám sagınıshin bildiredi.

Xaliq shayırdın ariyasın zawıqlamp tanlaydı. Qızlar menen jigitler Ajiniyazdı orap alıp, omn dawısın tinlaydı. Shayırdıń kozleri awıl qızlarının arasınan ózinin ashigi Xanzadanı izlemekte. Biraq ol joq. Ózinin jaqinları menen Panaxannın qızı Aybórek jaqinlasadı, ol balalıqtan Ájiniyazga atastırılgan. Ol shayırga erkelenedi.

Onın talabi menen jerge nagishli tekiymet tóseledi. Jaslardin tamashası dawam etedi. Pirim biy basqargan aqsaqallar keledi. Olar shayırdı qutlıqlaydı. Pirim biy xalıqtın tágdiri haqqında aytadı («Qirgrydın palapani»). Xalıq batırının dawisi menen shayırdın hawazı únlesip ketedi. Xalıq olardı qollaydı.

Kesh, Xanzada jalgız. Uwayımli. Shayırga sheksiz muhabbati haqqında aytadi. Dáryanın argi jaginan jana ay tuwadı. Xanzada ayga ózinin ishki sırın - Ajiniyazga degen ishqisin isenip aytadi.

Ekinshi kartina
Panaxannın Qońırattagı sarayı. Taxt zalı. Xan ózinin saraybanları menen. Panaxandi táriplewshi maqtaw qosiq jańlaydi.
Pirim biydiń basshiliginda diyxanlardıń, ónermenishilerdiń, basqa da miynetkesh xalıq wákilleri kiredi. Olar quwanishli xabardı - Rossiyanın kemesinin járdemge kelip Qonirat jagasina kóshki taslaganın xabarlaydı. Berdi ingliz Panaxandı Angliyadan járdem aliwga shaqiradi. Hámme tanlanıp xanga qaraydı, ol taxtınan áste kóterilip, Pirim biyge misqıllı kúlki menen jaqinlasıp, «Pirimbiy, sen nege keshiwin bilmesten suwga túspekshiscń. Hár qıyli kemeler biziń úlkenin jagasına kelip, ketip atırgan joqpa!» deydi.
«Qonirat úlkesinin húkimdarı, Ulli Mártebeli xan! Xaliqtin mápin gózlep Rossiyadan kómek soragan?» - dep juwap beredi

Pirim biy.

Panaxan: «Xanlardın elshilik siyasat: Ámiwdáryanın degishindey ózgermeli, keshe arjaqtan aqsa, búgin mina tamannan agadi».

Bugan Pirim biy: «Siziń turaqsız peylinizdey ...» dep juwap beredi. Pirim biy xannın satqınlıgına ashiwlanadı hám tárepdarları menen qorshap alıp: «Angliyalı sarı shaytanga júgine ber, al bizler elimizdiń haqiyqiy perzenti, puqarası bolamız!». Xalıq batırı pikirlesleri menen ketiwge qolaylasadı. Usi waqitta Ájiniyaz kelip, Pirim biydi sál eglenip, ozi tınlawdi ótinedi. Ajiniyaz xan hám xalıq ortasındağı kelispewshilikten qapa bolgan. Ol alawızlıq úlken baxıtsızlıqlarga alıp keliwi mumkinshiligin aytip hámmeni awızbirshilikke shaqiradı. Panaxan tákabbirlanıp, Ájiniyazdın keńesinen bas tartadi. Xan ózinin jaqınlari menen jiraqlasadi. Pirim biy de ketedi. Ájiniyaz xalqının tágdirin oylap qayğıda.

Aybórek kórinedi. Menmenlik penen nazlanıp, óziniń sezimlerin bildiredi. Ajiniyaz onin muhabbatın biykarlaydı. Aybórek gázepli, jerge urilgan sezimleri ushin shayırdan osh alıwdi oylastıradı.

Úshinshi kartina

Pirim biydin qorgani. Dáryanın boyında Ájiniyaz ashigm
kútpekte. Xanzada kórinedi. Olar baxıtlı. Tosattan atispa dawisi shigadi. Qorgandi órt qaplaydı. Atlardın dúbirlisi esitiledi. Ájiniyaz benen Xanzada qorganga qaray juwiradi. Dushpan Bozatawga topilgan. Teńsiz sawashta Bozatawdın ardaqit ulları nabit bolmaqta. Xalıqtı qulliqqa aydap baratır. Olardın arasında Pirim biy, Xanzadada, Aybórek bar. Ajiniyaz jaradar hám jalgiz, ol «Bozataw» tolganıw qosigin dóretedi.