Tema: informatika ba ǵ darinda ǵi pánlerdi oqitiwda didaktikaliq principler

Ilimiylik. 
Ilimiylik úyrenilip atır
ǵ
an máselelerge jeńil qaraw yaki o
ǵ
an 
baylanıslı ma
ǵ
lıwmatlar sanı menen emes, bálki máseleniń mánisine tereń kirip 
barıw menen belgilenedi. Oqıwshılar
ǵ
a jetkizilip atır
ǵ
an barlıq bilimler, 
ma
ǵ
lıwmatlar durıs bolıp, zamanagóy pán teoriyasına muwapıq keliwi lazım. 
Informatika 
–
tez rawajlanıp baratır
ǵ
an pán. Keyingi jigirma jıl ishinde 
informatikada júdá kóp jańa túsinikler, jańa teoriyalar payda boldı, jańa EEMlar 
hám olardıń qurılmaları jaratıldı. Sonıń ushın oqıw kursınıń mazmunı hám 
dúziliwi barlıq waqıt jańalanıp turıwı kerek. Informatika kursı qanshelli elementar 
bolmasın, ol hár dayım ilimiy bolıwı lazım. 
Progressiv didaktikalıq sistemalar ámeliyatı ilimiylik principin ámelge 
asırıwdıń bir qatar qa
ǵ
ıydaların islep shıqtı: 
• 
oqıwshılardı informatikada
ǵ
ı jańalıqlar menen sistemalı ráwishte xabardar 
etip barıw; 

---

• 
zamanagóy ilimiy atamalardı qollanıw; 
• 
oqıwshılardı kibernetika hám informatika tarawında
ǵ
ı ilimpazlardıń 
ómirbayanı, olardıń pán rawajlanıwına qosqan
úlesleri menen tanıstırıw 
imkaniyatlarınan keń paydalanıw (N.Viner, A.Lebedev, P.Ershev, V.Qobulov 
hám basqalar.) 
Tariyxıy materiallar jaqsı eslep qalınadı. Demek, onıń járdeminde 
informatikanıń rawajlanıw tariyxı, onıń tiykar
ǵ
ı ideya hám usılların jaratıw 
processleri eslep qalınadı. Nátiyjede informatika oqıwshılar kóz aldında qatıp 
qal
ǵ
an hám jaratılıp bol
ǵ
an pán sıpatında emes, bálki dinamikada dóretiwshi 
jaratıwshańlıq processinde kórinedi. Pán tariyxı onıń háreketleniwshi kúshin 
kóriw, ilimiy bilim hám insannıń ámeliy iskerligi bir
-
birine baylanıslı
ǵ
ı hám ózara 
hárekette baqlaw imkaniyatın beredi. Bul oqıwshılarda dialektika hám 
materialistlik dúnya qarastı hám ilimiy oylawdı payda etiwge járdem beredi.
Informatika shını
ǵ
ıwlarında tariyxıy materiallardan paydalanıwdıń bir neshe 
túrlerin keltirip ótemiz: 
-akademikler V.Qabulov, F.Abutaliev, M.Komilov, professor M.Ziyoxujaev, 
M.Aripov, M.Begalov hám A.Abduqodirovlar mısalında Watanımızda
ǵ
ı 
kibernetika hám informatika tarawına úlken xızmet etken alımlardıń ómiri hám 
dóretiwshiligi haqqında ma
ǵ
lıwmatlar berip barıw. 
-
belgili dáwirlerde alın
ǵ
an, oylap tabıl
ǵ
an tariyxıy shı
ǵ
ısı (kompyuterlerdiń 
jańa túriniń payda bolıwı, ol yaki bul programmalastırıw atamasınıń payda bolıwı 
hám basqalar). Mısalı, qanday da bir programmalastırıw tilin úyreniwde birinshi 
programmist Ada Lavleys haqqında aytıp beriw múmkin. 
-
belgili bir tariyxıy temanı úyreniw. Mısalı, sanaq sistemalarınıń tariyxın 
úyreniw (áyyemgi bobilliklerden EEM larına shekem). 
-
ullı alımlar hám oyshıllardıń (danalardıń) kibernetika, informatika hám 
programmalastırıw haqqında
ǵ
ı pikirleri, aytqan sózleri. Oqıwshılarda watan 
súyiwshilik tuy
ǵ
ıların rawajlandırıw maqsetinde oqıwshılardı áyyemgi Shı
ǵ
ısta
ǵ
ı 
al-
Xorezmiy, Beruniy sıyaqlı ullı alımlar ilimiy nátiyjeleri haqqında materiallar 
menen tanıstırıp barıw júdá paydalı bolıp tabıladı.