Tema: Fibroblastlardin’ jaraqat pitiwi ha’m tirtiq payda boliwindag’i ro’li Reje: Fibroblastlardin’ du’zilisi. Fibroblastlardin’ rawajlaniwi. Fibroblastlardin’ jaraqat pitiwdegi orni

Tema: Fibroblastlardin’ jaraqat pitiwi ha’m tirtiq payda boliwindag’i ro’li Reje: 1. Fibroblastlardin’ du’zilisi. 2. Fibroblastlardin’ rawajlaniwi. 3.Fibroblastlardin’ jaraqat pitiwdegi orni.

Fibroblastlar (lat. Fibra – talshiq, grek . bu’rtik ) biriktiriwshi toqimanin’ tiykarg’I kletka elementlerinen biri esaplanadi . Fibroblast iri qiysiq formadag’I kletka bolip , qabig’I bit talay uzin o’simteler payda qiladi.

Citoplazma shegarasi tek elekrton mikroskop arqali aniq ko’rinedi. Fibroblast citoplazmasinda eki bo’lim : sirtqi- ektoplazma ha’m ishki – endolazma pariq qiladi . Ektoplazma tek gialoplazmadan ibarat bolip, ashiqlaw ren’de boyaladi . Endoplazma bolsa yadro a’trapndag’I kletka orgenellalari ha’m kiritpeleri jaylasqan qoyiwlaw boyalg’an bo’limi esaplanadi.

Fibroblastlar citoplazmasinda, tiykarinda, jalg’an ayaqlarda (psevdopodiyalar) diametri 6-7 nm mikrofibrillalar yaki qisqariwshi jipsheler jaylasadi.Kletka citoplazmasinda mikronayshalar da bolip, plardin’ diametri 20-25 nmge ten’. Mikronayshalar kletka ju’zesinin’ turg’inlig’inlig’in saqlaydi.

Fibrobast citoplazasinda to’mendegi du’zilmeler ushirap turadi: 1. Lipid denesheler. 2. Multivezikulyar denesheler. 3. Miyelin du’zilmeler.

Biriktiriiwshi toqimada tu’rli da’rejede jetilgen fibroblast kletkalari ushirawi mumkin. Olar kem differenciyalang’an jas fibroblastlar, jetik fibroblastlar ha’m fibrocitlerdi o’z ishine aladi. Jas fibroblastlar mitoz joli menen ko’biyiw qa’biliyetine iye bolip , olarda belok sintezi to’men da’rejede boladi. Funkcional ta’repten en’ aktiv kletkalar bolip , jetik fibroblastlar esaplanadi. Olar biriktiriwshi toqimanin’ kletka araliq zatin islep shig’ariwshi tiykarg’I kletkalar.

Ba’zi shararayatlarda fibroblastlar tegis bulshiq et kletkalarina uqsas bolg’an miofibroblastlarg’a aylaniwi mu’mkin. Miofibroblastlar tegis bulshiq et kletkalarinan ju’da jaqsi rawajlang’an endoplazmatik tor tutiwi menen pariqlanadi.

.

Fibroblast kletkalari embrionda mezenxima kletkalarinan, er jetken organizmde bolsa o’zek kletkalardan payda boladi. Da’slep fibroblastlardin’ baslang’ish kletkalari differenciyalanip , olardan jas fibroblastlar , kiyin bolsa jetik fibroblastlar payda boladi.

Fibroblastlardin’ baslang’ish kletkalari eki tu’rli boliwi mu’mkin dep esaplanadi . Olardin’ birinshi tu’rinen qisqa mu’det jasawshi ha’m qorg’aw- trofik toqimalarda ushirawshi fibroblastlar, ekinshiden bolsa uzaq jasawshi ha’m tayanish toqimalarda jaylasiwshi fibroblastlar quramalasadi

Sturukturaliq komponentler sipatinda ken’ tarqalg’an ro’linen tisqari , fibroblastlar toqimalardin’ zaqimlaniwg’a qarsi immunitet reakciyasinda a’himiyetli ro’l oynaydi. Olar basqinshi mikroorganizmler barlig’ida zaqimlaniwdi baslawdin’ da’slepki oyinshilari esaplanadi.

Terminler: 1. Fibroblast – 2. Fibrocit- 3. Jas fibroblast- 4. Jetik fibroblast- 5.Miofibrblast-

Paydalanilg’an a’debiyatlar: 1. Zufarov K.A “Gistologiya” 2005 jil. 2. Salohiddinov B.M , Shukurov H.J, Muhammedov T.M “Gistologiya ha’m gistologiyaliq tekseriw usillari”.