Tema; big data joba; Big Data ha’m onin’ prinsipleri

TEMA; BIG DATA

Joba;

1.Big Data ha’m onin’ prinsipleri

2.Big Data qalay toplananiwi ha’m saqlaniwi haqqinda

3.Data Mining

4.Big Datanin’ artiqshiliqlari ha’m kemshilikleri

• Big Data bul bir kompyuterde ha’m Excelde qayta islenbeytug’in har qanday tu’rdegi mag’liwmatlar.
• Mag’liwmatlari 100 GB tan artiq bolsa(500 Gb, 1Tb) Big Data boladi.
• Big data termini anglichan tilinen alingan. “Big Data” tu’sinigi 2008-jilda payda boliwinan aldimda ushrasqan. Misal ushin;Vimpel Comnin biznes analizshiler 2005jilda Big data menen islegen degen basqariw axbarat bolimi basligi Viktor Bulgakov.

• -Landshaft ken’eytiriliwi- mag’liwmatlar dizbekleri ku’ta’u’lken boliwi mumkin ja’ne bul u’lken magliwmatlardi qayta islew sistemasin dinamikaliq turde ken’eyip bariwi kerekligi an’latadi.
• Qa’telerge shidamliliq –u’skenenin ayrim elementleri shiqsada putkil Sistema islewi kerek.
• Mag’liwmatlardin jaylasiwi; U’lken bo’listirilgen sistemada mag’liwmatlar a’detde juda ko’p sanli mashinlarda tarqatiladi. Biraq ilaji bolgansha hame resurslardi tejew maqsetinde mag’liwmatlar kobinese sol serverde saqlanadi.
• Usi 3 prinsiptin’ turaqli islewi ham sogan uqsas tu’rde u’lken magliwmatlarda saqlaw ham qayta islewdin joqari na’tiyjeliligi ushin misali, blockchain siyaqli jan’a ulken texnologiyalar kerek.

• Big Data qalay toplanadi ham saqlanadi?
• Derekleri –Internet social tarmaqlari ham g’alaba xabar qurallari
• Korparativ mag’liwmatlar:jurnallar, tranzakciyalar,arxivler;
• Aqilli dinamikler siyaqli mag’liwmatlar toplaytin basqa qurallar.
• Ko’binese shiyki mag’liwmatlar Data Lake (magliwmatlar ko’li) saqlanadi. Usinin’ menen birge ,olar tu’rli formalarda ham du’ziliw darejesinde saqlanadi.

• Data Mining (magliwmatlardi tabiw) –qanday da bir nizamliqti tabiw ushin mag’liwmalardi intelektual analiz qiliwga aytiladi.Texnologiya ha’m mag’liwmatlardi jiynaw prossesi DATA MINING dep ataladi.
• Izrayilliq matematik Grigoriy Pyatetskiy-Shapiro 1989-jilda bul atamani pange kiritken.
• Jiynaq o’tkeriletugin xizmetler ,misali;vertica,Tableau,Power Bi, Qlik. Jiynalg’an mag’liwmatlar tu’rli formalarda boliwi mu’mkin; tekst,Excel kesteleri h.t.b.
• Data Mining metodlari magliwmatlar zaxirasi, statistika ham jasalma intellect tutasqan noqatta jaylasadi.

• Du’nyada ele Big data toplaw ushin jeterli a’melyati joq .Magliwmatlar tarqar eken geyde isenimsiz bolip,bul biznes ma’selelerin na’tiyjeli sheshiwge tosqinliq etedi.
• U’lken magliwmatlar sanaatta jedel rawajlanip atir biraq, qa’negeler jetispey atir .sebebi Data Engineer ka’sibi joq.

keleshegi

• Big Data rawajalanip atir ;banktegi jalatayliqlardi aniqlaw ,reklema kompaniyalarinin’ natiyjeligin esaplaw, filmdi usinis etiw ham ha’tte jiynalgan analiz tiykarinda nawqasqa kesellikti mumkinshilik beredi.
• Bankler texnologik islep shigariw ham professional xizmetler sanaai kopaniyalari Big Dataga en kop sarmoya kirite aladi.