Tema: Basqarıw dúzilisi hám onıń túrleri Jobası

Basqarıw principleri
“Menejment”, “basqarıw” hám “basshılıq” túsiniklerin parıqlaw zárúr.
Basqarıw - shólkem hám basqarıw maqsetlerin belgilew.
Basqarıwdıń tiykarǵı maqseti- rawajlanıw daǵı uyqaslıqtı, yaǵnıy shólkemdiń barlıq sırtqı hám ishki elementleriniń muwapıqlastırılgan hám nátiyjeli islewin támiyinlew.
Shólkemge salıstırǵanda uyqaslastırıw wazıypası ishki (endogen) hám sırtqı (ekzogen) táreplerge iye.
• shólkemniń rawajlanıw tendentsiyası ;
• ekonomikalıq rawajlanıwdıń ayriqsha milliy faktorları.
Menejmenttiń tiykarǵı taypalarınıń quramı :
• basqarıw ob'ektleri hám sub'ektleri;
• basqarıw funktsiyaları ;
• basqarıw túrleri;
• basqarıw usılları ;
• basqarıw principlerı.
Basqarıw sub'ektleri, menejerler- shólkemde turaqlı lawazımdı iyelegen hám shólkemdiń arnawlı bir tarawlarında qararlar qabıllaw salasında kepillik berilgen túrli dárejedegi basshılar.
" Menejer" qatlamı tómendegilerge tiyisli bolıp tabıladı:
• shólkem basshıları ;
• quramlıq bólimleri hám payda orayları basshıları ;
• turaqlı túrdegi islerdiń shólkemlestiriwshileri (administratorları ).
Basqarıw túrleri- basqarıw iskerliginiń anıq basqarıw wazıypaların sheshiw menen baylanıslı arnawlı baǵdarları.
Ulıwma yamasa ulıwma basqarıw pútkil shólkem yamasa onıń ǵárezsiz ekonomikalıq bólimleri (payda orayları ) iskerligin basqarıwdan ibarat.
Funktsional yamasa arnawlı basqarıw shólkemdiń arnawlı bir tarawların yamasa onıń buwınların basqarıwdan ibarat. Mısalı, innovatsiyalar, kadrlar, marketing, finans hám basqalar.
Quram tiykarında olar parıq etedi tártipke salıw, strategiyalıq hám operatsion basqarıw.
Normativ basqarıw shólkem filosofiyasın, onıń biznes siyasatın islep shıǵıw hám ámelge asırıwdı, shólkemdiń básekige shıdamlı bazar daǵı ornın anıqlawdı hám ulıwma strategiyalıq niyetlerdi qáliplestiriwdi támiyinleydi.
Strategiyalıq basqarıw strategiyalar kompleksin islep shıǵıw, olardı waqıt boyınsha bólistiriw, shólkemdiń tabıs potencialın qáliplestiriw hám olardı ámelge asırıw ústinen strategiyalıq qadaǵalawdı támiyinlewdi óz ishine aladı.
Operatsion basqarıw shólkemdi rawajlandırıw boyınsha qabıl etilgen strategiyalardı ámeliy ámelge asırıwǵa qaratılǵan taktik hám operativ ilajlardı islep shıǵıwdı támiyinleydi.
Basqarıw usılları shólkemdiń nátiyjeli rawajlanıwın támiyinlew maqsetinde túrli basqarıw máselelerin sheshiw qaǵıydaları hám tártipleri sisteması bolıp tabıladı.
Basqarıw principlerı- bul ulıwma nizamlıqlar hám turaqlı talaplar bolıp, olarǵa ámel etken halda shólkemdiń nátiyjeli rawajlanıwı támiyinlenedi.
Tómendegi principler nátiyjeli basqarıwdıń eń zárúrli principlerı qatarına kiredi:
• pútinlik;
• ierarxik tártiplew;
• maqsetke jóneltirilgen hám optimallıq ;
• oraylastırıw hám raylastırıwdıń kombinatsiyası ;
• demokratlastırıw.
Basqarıwǵa bir neshe jantasıwlar ámeldegi:
• processke jantasıwı : basqarıw process retinde qaraladı, mısalı, joybarlaw, shólkemlestiriw, motivatsiya, baqlaw ;
• sistemalı jantasıw : maqsetler, wazıypalar indikativ formada kórsetilgen. Maqsetler tereki qurıladı, bul erda sistema tómen sistemalarǵa bólinedi, mısalı, shólkem - bólimlerge (1. 2-súwret):