A’yyemgi Avstrolopetek adamlardin’ estelikleri
Avstralipitik jininiń evolyutsiyası tiykarınan Afrikada júz bergen. Birinshisi Afrikanı tork etip, Evroosiy Avstralipitik erectusni jaylastırdı, uniń migratsiyasi 2 million jıl udin baslandı. Homo erectusning keńeyiwi Homo sofiens jáne onıń jaqın qarınlasları : neandertallar, Danisovlarning keńeyiwi menen gúzetildi. Zamanagóy túrdegi odam 80 mıń jıl udin jaqın Shıǵısqa shıqtı (basqa malumotlarga kóre, birinshi odamlar 120 - 130 mıń jıl udin kirip kelishdi. Bul jerde odamlar shıǵısqa birinshi bar barıp, 70 mıń jıl aldın Jonubiy Aziyaǵa jaylasıp, Avstraliyaǵa 55 mıń jıl aldın jetip kelisken. Bul keń tarqalǵan Homo erectus haqqında gáp ketkende de, insan ilgeri júz bolmaǵan erlerge birinshi kirip barıwı edi. Sibir, uzaq Shıǵıs hám Evropa H. sofiens tárepinen az-azdan, jonubdan arqaǵa, arqa-shıǵısqa hám arqası -ǵarbga, 45 ten 30 mıń jıl udin jaylastırılǵan. Amerikanıń birinshi xalqınıń sanaları haqqında holi da tórtishuvlar bar. Aqırǵı shamalarǵa kóre, insan Berińiya arqalı 22 mıń otrofida zamanagóy Olaska aymaǵına kirgen dab esaplasadı. Arqa hám Jonubiy Amerikanıń basqa aymaqları Olyaskada muzlıqlar sheginiwinen keyin 15 mıń jıl udin demde jaylasıwı múmkin edi. Tınısh bahri hám Madagaskar atawları jańa dáwir baslanıwınan udin yashamadı.
1980-lerden baslap, arxeogenetikaning tabısı erte insan migratsiyasini úyreniwge járdem beredi.
Homo, H. ergaster, H. erectus túrleriniń erte túrleri Afrikadan shama menen 1, 9 million jıl udin kóship kelgen. Tiykarınan, Afrikadan H. ergasterning tarqatıw sanaları uniń toshhqi kórinishi hám odamlarning eki oyoqqa háreketleniwine juwmaqlawshı ótiwi menen sáykes keledi. Bul tek Homo jininiń paydo bolıwınan 500 mıń jıl ótgach, moymunlar birinshi ret Uduwai mádeniyatınıń baslanıwiy quralların qanday qılıwdı úyrendiler. Atap aytqanda, Gruziyada (Dmanisi) erektuslar 1, 7 million jıl udin paydo bolǵan.
Indoneziya daǵı Java atawları 1, 7 million jıl udin (pitekantropga qarań ) hám Kitay sinantroplari — bir millionnan artıq jıl udin jergilikli erektus menen jasaǵan]. 19 - ásir aqırı -20 -ásir baslarında E. da iri qalalar paydo boldı, iri qalalar paydo boldı. Homo erectus o'nlab kilometr keńliktegi atawlar arasındaǵı qayiqlarni qurıw hám kesip ótiwge ılayıq edi, biraq bul gipoteza barlıq uimlar tárepinen qollap -quwatlanmaydi. Afrikadan kóship kelgen Orangutanlar Jonubiy-Arqa Aziyaǵa 15 million jıl udin jetip kelishdi. Homo erectus dayarli tropik hám subtropik qamarlardan toshhqariga chiqmadi.
750 mıń jıl udin, neandertallar hám danisovliklar ájdadları onatomik zamanagóy odamlar etakchi liniyasi ajıratılǵan, Afrikadan shıǵıp ketti hám erte órta pleistosen jılda Evroosiyo boylap tarqaldı, itimal, aldınǵı tolqınlar " superarhaik" Homin xalıq Evrosiyo menen kesip xalıq sanınıń azayıwı shıyshe moynın omon danisovans (Danisovans) hám neandertallar (Neanderthals) haqqında 500 mıń. haqqında danisovans (Danisovans) hám neandertal (neanderthals) —.jıl udin[16]. Neandertallar hám Danisovlar eki qıylı " superarcha" populyatsiyalardan[17] gen aǵımın ugan bolıwı múmkin. Neandertallar hám danisovliklar allaqachon isitish hám pısırıw ushın uovdan keń paydalanǵanler, sol sebepli ular qısqı solbiy temperaturalı [18] aymaqlarǵa tarqalıp ketiwdi.
Afrikada erte Homo sofiens
Búgingi kúnde ilimiy jamoa insannıń Afrika kelib shıǵıwı nazariyasiga ámel etedi, oǵan kóre Homo sofiens Afrikanıń jonubi-shıǵısında 200 mıń jıl udin paydo bolǵan hám ondan butun soyyoraga jaylastırılǵan. Afrika kelib shıǵıwı túsinigi Homo erectus qat'i nazar, dúnyanıń túrli jaylarında Homo sofiens aylandı, dab usınıs, endi marginal multi-regionlıq kelib shıǵıwı túsinigi qorchi.
Mitokondriyal DNK (mtdnk) tek oǵada -analardıńlar tárepinen miyraslar etip uinganligi sebepli, uniń ketma -ketligini salıstırıwlaw arqalı, Homo sofiens turiniń áwladı bolǵan hipotetik " mitokondriyal Momo hawaga" jaqınlıǵı menen odamlarning salıstırıwiy munasábetin anıqlaw múmkin.
Olan Uilson túrli kelib shıǵıwı odamlar mtdnk úyrenip hám nükleotid ketma -ketliktegi ayırmashılıqlar sanı mtdnk ol odamlar túrli gruppalar qarındoshlik dorajasini belgilep hám insaniyat bir shańaraq doraxti qurılǵan. Zamanagóy malumotlarga kóre, bul 137 15 ming±ming jıl udin júz[19] — bul doraxt filialı erte noqatı basqa odamlardan Afrikalıqlar bir gruppa ajıratıp turadı.
Sonday etip, " molekulyar biologiyalıq saat" ga kóre, Momo hawa 120 -150 mıń jıl udin Afrikada jasaǵan, bul shama menen Efiopiyadan Idaltning yoshiga to'ǵri keledi. 80-100 mıń jıl aldın Homo sofiensning ájdadlar populyatsiyasining kóshiwi baslandı. L1 mitoxondrial haplogroup toshhuvchilar, Afrika koisan xalıqları ájdadları, jonubga kóship, hám haplogroup L2 toshhuvchilar, pigmeans ájdadları, sonıń menen birge, Nilo-sahar hám Niger -Kongo tilinde sóylesiwshi xalıqlar — ǵarbga.
Y-xromosoma odamining paydo bolıwı 2016 jıl — 275 mıń jıl aldın (95% ichonch oraliǵi: 245-304 mıń jıl udin)[20].
Homo sofiensni Aziya hám Avstraliyada jaylastırıw
Neandertallarni erte zamanagóy odamlar menen almashtirish. Afrikadan insan kóshiwi jolları
Sonıń menen birge qarań : prehistorik Avstraliya
Mitokondriyal DNKni salıstırıwlawda uingan xalıq genetikası malumotlariga kóre, zamanagóy túrdegi erte insan migratsiyasi kartası. Nomerler mıń jıllar udin regionlardı jaylastırıwdıń shamalıq sanaların kórsetedi.
Mitokondriyal haplogroup L3 toshhuvchilar Arqa Afrikada qo'ldi hám so'ngchalik Evroosiyoda jaylawa basladı. 80 mıń jıl burın bul odamlarning kishi bir toparı, sońǵı muzlıq dáwiri baslanǵanında hám dangiz júzesi túsip, qızıl dangizni kesip ótip, Orabistonga jaylawdı. Bab Al -Mandeb boğazının keńligi hám biziń dáwirimizde tek 20 km, muzlıq dáwirinde dangiz júzesi 70 m da tómen bolıwı múmkin, Fotoalbom qo'ldiqlarga qaraǵanda, kóshpelinchilarning dietasınıń zárúrli bólegi soyoz suwda jasawshı mollyuskalar edi. Sol sebepli ular jaqsı júziwleri kerek edi, itimal, bázi júziw quralları bar edi hám jańa qirǵoqlarni qıdırıwdan mápdar ediler.
Jaǵa migratsiyasi nazariyasiga kóre, odam daslep Afrikadan shıǵısqa qirǵoq boylap kóship ketken.
So'ngchalik bunday qirǵoq xalqı zamanagóy veddoidlarga yamasa Proto-australoidlarga, Parsı qoltıqı hám Indiyaǵa, keyininen Andaman atawlarına hám Indoneziyaǵa, Afrikadan shıqqan 25 mıń jıl ótip, birinshi gruppa odamlar Avstraliyanıń qirǵoqlariga 55 mıń jıl udin jetip kelishdi.
Neandertal DNKning Danis mağarasidan uingan izertlewleri sonı kórsetdiki, Arqa (Utoy) neandertallar 100 mıń jıl aldın onatomik tárepten zamanagóy odamlar menen kesip ótgen.
Avstraliya aborigin genom analiz jergilikli Avstraliyalıqlar, sonıń menen birge, jańa Gvineya toǵliklar mıń jıl udin jonubi-arqa Aziya 75-62 kirip emigrantlar áyyemgi tolqınlar kelgen hám Danisov odam menen kesip, dab Alla tárepinen jiberilgen buyrıq. Zamanagóy Aziyalıqlar, tiykarınan, zamanagóy evropalıqlardıń ájdadlarınan ajralıp, Aziyanı 38-25 mıń jıl udin basıp ugan hám bólekan óz solafiylarini assimilyatsiya etken Ǵarbdan kóshpelinchilarning ekinshi, keyingi tolqınlarınan kelib shıǵadı. Basqa zamanagóy insan xalıq izertlewler menen salıstırǵanda Sahul xalqı genetikalıq izertlewler yoruba haqqında 90 mıń jıl udin jańa Gvineya Papuans menen bólingen, dab kórsetdi, hám Evroosiyo xalqı qolǵan-75 mıń jıl udin, boljaw paydasına dárek " Afrikadan shıǵıw" eki ret júz bergen — shama menen 120 mıń jıl udin (xOoA) hám shama menen 80 mıń jıl udin (OoA). 19 — ásir aqırı — 20 -ásir aqırı -20 -ásir baslarında Evropa arxitektorlıǵı hám arxitektorlıǵı tárepinen Evropa arxitektorlıǵı qáliplesti. 19 — ásir aqırı -20 -ásir baslarında Izrail Orab-Iran urısı (1914-18) da orablar basıp udi hám ularni basıp udi.
Jáhán bahrining dorajasini tómenletiw bul dáwirde Sunda dab atalatuǵın házirgi iri Sunda atawların boǵlaydigan úlken er qalanıń bir bólegi (kontinental shelf) bar ekenligine sebep boldı. Avstraliya -Ullı Britaniya basshılıǵındaǵı Óz ara doslıq torkibiga kiretuǵın mámleket.
Sunda xalqiniń taǵı bir bólegi arqa-shıǵısqa, Kitayǵa, áyyemgi qirǵoq toqtap qalıw jayları shınjırına jol udi. Bunnan toshhqari, ularning áwladları, endi Indiya, Kitay, Indochina, Yaponiya hám basqa wálayatlarda jasaw, ularning ájdadları mitokondriyal haplotip M uingan jaqın Shıǵısda jasaǵan odamlar bir waqtıniń ózinde bir bólegi, Orta Aziya, Sibir hám uzaq Shıǵıs kóship ótdi. Ularning áwladları mitokondriyal haplogrouplar a, B hám G menen ajralıp turadı, ular 50 mıń jıl udin izolyatsiya etilgen.
Úst-ishim odam C y-xromosoma haplogroup k* (xLT) hám mitokondriyal haplogroup R, sonıń menen birge, nahsihat sopkarginskogo mamont 45 mıń jıl udin, zamanagóy túrdegi odamlar ǵarbiy Sibir hám Taimyr aymaǵında jasaǵan, dab kórsetdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |