Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Kapillyarlar–mayda qan tamırları (lat. capillaris túk, qıl). Juqa qabatlarda mikroskop arqalı kórinetuǵın mayda qan tamırlar.
Kletka–(lat. cellula, grek kutis–kletka) kletka organizmniń eń kishkene bólimi, onıń forması, qabıǵı, yadrosı, protoplazması, organoidları bolıp, zat almasıw, kóbeyiw qásiyetine iye dene esaplanadı.
Kollaterial– hár qıylı arteriyanıń yamasa venanıń óz–ara birigiwi. Turaqlı jaǵdayda hár qıylı tamırlar menen támiynlengen bólimlerde mayda tamırlar bir–biri menen qosılıp, tiykarǵı tamırlardı aylanıp ótedi.
Kortiev organ–kortiev esitiw aǵzası A.M. Corti, ital. anatomı. (Ol–ishki qulaqta ornalasqan esitiw nervleri ushlarınıń shoǵırlanǵan ornı oǵada anıq esitetuǵın aǵza.)
Qan–(sangius) Q. Organizmniń ishki ortalıǵı, ol organizmde gazlardı tasıw, qorǵaw, jıllılıqtı retlew t.b. quramalı xızmetti atqaradı.
Labirint– ishki qulaqtıń bólimleri.
Langergans atawshası– (P. Langehans 1847–1888 fiziolog) 1869–jılı Langergans asqazan astı bezinen tapqan. Ol bez ishki sekretsiya jatadı, óytkeni ol insulin gormonın islep shıǵaradı.
Lixvor–miy–julın suyıqlıǵı (lignarcerebrospinalis). Miy ishindegi qaltashalarda, julın ózeginiń hám julın menen bas miydiń tor tárizli qabıǵınan astındaǵı bos jerlerinde lixvor suyıqlıǵı tolıp ornalasadı.
Limbikalıq sistema–miydiń ortańǵı bóliminde ornalasqan nervlik dóreme. Miydi dál ortadan kesip qaraǵanda onda: ortańǵı dize tárizli iyrek, Gippokamp iyregi, tisli qabıq, jaqlaw hám tik denege usaǵan yadrolar ornalasadı. Limbiya júyesi ishki aǵzalar menen sekretsiya bezleriniń xızmetin basqaradı. Sonday–aq vegetativlik nerv sistemasın, gipofiz beziniń gormonların retlewge, adam hám haywanlardıń kewil kúyine, minez–qulqına tásirin tiygizedi.
Limfa–limfa suyıqlıq. Ol limfa jollarına (tamırları) arqalı, kletka aralıq suyıqlıqtan keledi de, buǵaq astı venasına qosıladı.
Mediator– M. xabar beriwshi, tasıwshı degen mánisti bildiredi. Nerv ushları menen bulshıq et talshıqlarınıń birikken orınlarında (sinaps) payda bolatuǵın qozıwdı kúsheytip yaki tómenletip jiberetuǵın ximiyalıq qozdırıwshı suyıq zat.
Mielin– mielin ,jumsaq bıljır zat, nerv talshıǵın basıp qaplanıp jatadı.Onıń nerv talshıǵınıń boyındaǵı qozıwdı sırtqa ótkizbeytuǵın hám zat almasıwǵa, awqatlandırıwshılıq xızmetti iske asıradı.
Ontogenez – ontogenez organizmniń jeke rawajlanıwı, dáwiri perzenttiń ana qursaǵındaǵı hám tuwǵannan keyin ósip rawajlanıp, qartayıp, ólgenge deyingi dáwirdi óz ishine aladı. O. eki dáwirge bólinedi: urıqtıń rawajlanıwı (embrionallı) hám tuwılgannan keyingi (post emorionallı) dáwirler.
Organ – aǵza (grek. organon qural) organizmniń bir bólegi. Ol bir neshe toqımalardıń hám toqımalıq qásiyetke iye bolmaǵan zatlardan dúzilip, belgili bir xızmetke beyimlengen dene bólimi. Hár bir aǵza ózine tán bolǵan titirkendirgishti qabıllaydı.
Organizm – organizm (organismus) (grek, organen qural) organikalıq dúnyanıń óz betinshe sırtqı ortalıq penen tıǵız baylanısta tirishilik etetuǵın bir bólimshesi. O. ózin–ózi basqarıwshı, tásiyrlerdi qabıllawshı, qayta islewshi, saqlawshı, juwap qaytarıwshı quramalı biokibernetikalıq sistemalardıń toplamı esaplanadı. Organizmniń tirishilik xızmetine: ósiw, rawajlanıw zat almasıw, qozıw, awqatlıq jınısıy qızıǵıwshılıq, qorǵanıw hám násil qaldırıw t.b. xızmetleri jatadı.