Tema : Kompyuter tarmaqlarınıń tiykarǵı protokolları. Joba

Tema : Kompyuter tarmaqlarınıń tiykarǵı protokolları.
Joba :
1. Kompyuter tarmaǵı protokolların qısqasha túsindiriw.
2. Internet protokolları.
3. Sımsız tarmaq protokolları.
4. Tarmaq protokollarınıń ámelge asırilish Principi.
Tarmaq protokolı tarmaq apparatları arasındaǵı baylanıs ushın qaǵıydalar hám qaǵıydalardı belgileydi. Tarmaq protokolları apparatlar bir-birleri menen baylanıs ornatıw hám olardı bólew ushın mexanizmlerdi, sonıń menen birge maǵlıwmatlardı jiberilgen hám qabıl etilgen xabarlarǵa qanday paketlanganligini kórsetiwshi formatlaw qaǵıydaların óz ishine aladı. Birpara protokollar isenimli hám / yamasa joqarı isleytuǵın tarmaq baylanısı ushın mólsherlengen xabarlardı tastıyıqlaw hám maǵlıwmatlardı qısıwdı qollap -quwatlaydı.
Kompyuter tarmaǵı ushın zamanagóy protokollar, ádetde, paketler formasında xabarlardı jıberiw hám qabıllaw ushın paketli kommutatsiya texnikasınan paydalanadı - tóplanǵan hám qayta ornatılatuǵın bólimlerge bólingen xabarlarǵa bólinetuǵın xabarlar. Hár biri bólek kompyuter ushın mólsherlengen hár bir júzlegen kompyuter protokolı islep shıǵılǵan. maqsetler hám ortalıqlar.
Tarmaq protokolı - belgilengen til menen baylanıs programma. maǵlıwmatlar uzatıw bir sımı arqalı bir az aǵımı háreketi esaplanadı. Bul maqset, kompyuter etdi hám maǵlıwmatlar formasında onı usınıs, sonday etip, bul qaǵıydalar málim bir kompleksin talap etedi. Yaǵnıy olar standart protokollar dizimge alınǵan. olar haqqında, ádetde, olar ishki bir dárejesine iye, dep búydew. Bul qanday túsiniw múmkin? Elektr shnurı ne bolar edi tariypler dizimi mısalı, fizikalıq qatlamı, onıń tamırlarında qalıńlıǵı hám basqa parametrler bar. Keliıń, bul jaqsı kabel esaplanadı aytaylik. Keyininen, maǵlıwmatlar paketlerdi oǵan jiberiledi. Lekin kompyuter birpara olardı qabıl etedi? Keyininen jumıs maǵlıwmatlar silteme qatlamın qosıladı, hám paketli header hár mashinanıń fizikalıq adresin belgileydi - ishine tikilgan arnawlı bir muǵdardaǵı tarmaq kartada. Bul MAC-mánzil dep ataladı.
Internet (latınsha : inter - arasında hám net - tarmaq ) - standart internet protokolı (IP) arqalı maǵlıwmat almasıwshı kompyuter tarmaqlarınıń pútkil dunya hám kópshilik ushın ashıq kompleksi bolıp tabıladı. Bul maǵlıwmatlardıń tiykarǵı tasıwshı protokolı TCP/IP bolıp tabıladı. TCP/IP óz-ara baylanıslı protokollar jıyındısı bolıp, internette maǵlıwmat tarqalıwında tiykarǵı orın iyeleydi. Internet tarmaǵın mińlaǵan akademikalıq, mámleket, kommerciya hám shańaraq tarmaqları quraydı. Internet elektron pochta, chat hám de óz-ara baylanısqan betler hám basqa Pútkil dunya órmekshi tóri servislerinen dúziledi.

Internet — úlken (global) hám kishi (lokal) kompyuter tarmaqların óz-ara baylaw pútkil dunya kompyuter sisteması. Ol jaǵdayda geografiyalıq ornı, zaman hám mákannan qaramastan, ayırım kompyuter hám mayda tarmaqlar óz-ara sheriklikte global informatsiya infratuzilmasini quraydı. Qaydnomalar sisteması menen basqarılatuǵın barlıq tuwındı tarmaqlar sheriklikte qarıydarlarǵa maǵlıwmattı saqlaw, járiyalaw, jıberiw, qabıllaw, izlew hám málim bolǵan barlıq variantlar (tekst, dawıs, videotasvir, fotosurat, grafika, muzıka formasında hám b. kórinisler) de informaciya almasınıwǵa múmkinshilik jaratadı.
Internet sisteması 20 -ásir. 60 -jıllarında payda boldı. Sol payıtlarda Amerika qorǵaw departamenti ǵayratı menen kompyuterler telefon tarmaqlarına baylanısa basladı. Daslep, bunday iskerlik rawajlanıwlastırılgan joybarlar agentligi (AKRA) izertlewleri sheńberinde alıp barıldı. Bul izertlewler suwıq urıs háwij alǵan dáwir tuwrı keldi. AQSH qorǵaw departamenti urıs bolıp qalǵan táǵdirde ápiwayı kommunikatsiya quralları isten shıǵatuǵın bolsa, ornına jańa qosımsha kommunikatsiya quralların izlew menen aktiv shuǵıllandı. 60 -jıllar aqırı hám 70-jıllarda Internet tarmaǵı onsha keń rawajlanmadi. Dáslepki on jıllıq xalıq aralıq tarmaq, tiykarınan, áskerler hám iri ilimpazlardıń jeke elektron liniyalari iskerligi sheńberi menen sheklendi. Internettiń kútá úlken rawajlanıw páti mámleket, tálim, akademikalıq jáne social strukturalardıń ayriqsha ulıwma finanslıq hám intellektuallıq úlesine baylanıslı boldı.
20 -ásir 70-jıllarında túrli tarmaq kompyuterler tarmaqları arasında informatsiyani uzatıw hám almasınıw qaǵıydaları sisteması islep shıǵıldı. Bular óz-ara sheriklikke tiyisli túsinikler - Internetworking protocols (IP) bolıp, global tarmaqtı jetilistiriw ushın qolay ortalıq jarattı. IP ornatǵan tártipke kóre, hár qanday bólek tarmaq informatsiyani kóp tarmaqlar arqalı " birinshi punktten tap aqırǵı punktgacha" jetip barıwın baqlawı kerek. Sol sebepli Internet negizin quraytuǵın túsindirmeler sisteması, atap aytqanda, Transmission Control Protocol (TCP), File Transfer Protocol (FTP) ishinde IP zárúrli túsindirmelerden biri esaplanadı.

Internet rawajlanıwınıń dáslepki basqıshında onı, tiykarınan, AQSH qorǵaw departamenti aqsha menen támiyinlegen. 70-jıllar aqırına kelip bolsa, tiykarınan, úsh támiyinlew dáregi ajralıp turdi: húkimet, un-tlar hám izertlew laboratoriyaları (sonday-aq ǵárezsizleri de).
80-jıllarda Internet ayriqsha tárzde universal kólemlerge deyin rawajlana basladı. Sol dáwirde Internet jardeminde uzatılatuǵın informatsiyanıń ósiwi " ayına 20 procentten kóbeytirip barıw" uranı astında bardı. Mac, AQSH dıń tiykarǵı tarmaǵı bir sekundta 165 mln. báyit informatsiyani qayta isleydi hám uzatadı. Bul pát bir sekundta " Brittanika" ensiklopediyasi" ni uzatıw ushın jetkilikli. 80-jıllar ortalarında Internetti jámiyetlik hám kommerciya tarmaqlarına jalǵaw nátiyjesinde Internet sisteması da kólem, de sapa tárepinen rawajlandi. 90 -jıllarda Internet sistemasın basqarıw boyınsha túpkilikli ózgerisler júz berdi.
Internet standartlar sisteması esaplanadı. Ol óz iskerliginde ózin ózi retleb turıw, ózin ózi basqarıw filosofiyasına ámel etip foliyat júrgizedi. Házirge shekem onı basqarib turatuǵın birden-bir shólkem joq. Onıń iskerligine tiyisli qaǵıydalar kirisiw kriteryaları retinde islep shıǵılǵan. Texnikalıq máseleler bolsa " Internet Engineering Forse (IETL) kompaniyasınıń aktiv qatnasında sheshiledi, barlıq standartlar " Internet Architecture Board" (IAB) kompaniyası tárepinen qabıl etiledi. 20 -ásirdiń aqırǵı on jıllıǵında Internet sisteması kútá úlken dárejede o'sdi. Eger 80-jıllar aqırında Internet sistemasına tiyisli 28000 den artıq tiykarǵı kompyuterler iskerlik kórsetken bolsa, 90 -jıllar aqırına kelip olardıń sanı onlarsha mln.ǵa jetti. Internet xızmetinen paydalanıwshılar sanı pútkil jer júzi boyınsha 160 mln. kisin quradı (1999 ).

Shveysariyadagi yadro izertlewleri oraylarınan biri multi-media sistemasınıń tarmaq kompyuterlerin birden-bir tarmaqqa " bólew" dıń talay jetilisken usılın islep shıqtı. Ol " World Wide Web" (" Jáhán órmekshi uyasi") sistemasında óz hákisin taptı. Bul sistema Internetti ayriqsha ǵalaba xabar quralına aylantırdı hám de ol informatsiya texnologiyaları, radio esittiriw hám telekommunikatsiya múmkinshiliklerine iye boldı. Endi Internet tek tekstti emes, bálki suwretti, pátni, súwretlerdi, dawıs hám videotasvirlarni da uzatıwǵa, waqıya júz berip atırǵan orından tuwrıdanto'g'ri alıp beriwge de ılayıq.
Internet barlıq dástúriy informatsiya sistemaları - telekommunikatsiya, teleradioesittiriw, informatsiyalarni xalıq aralıq kólemde aktiv almastırıw hám h. k. dıń texnologiyalıq múmkinshiliklerdi uyqaslastırıǵ qollanǵanlıgı ushın ol bir neshe wazıypanı - informatsiya hám bilimler dáregi; ǵalaba xabar quralı, insaniyat iskerliginiń barlıq tarawları (sonday-aq, tálim-tar-biye, siyasiy, social, ekonomikalıq, materiallıq, sayaxatshılıq hám h. k.) ga taal-luqli informatsiya xızmetlerin sisteması ; perspektivalı bazar hám milliy kom-paniyalarning xalıq aralıq informatsiya maydanı hám jáhán bazarına eń qolaylı hám operativ usılda qosıw imko-nini beretuǵın qural wazıypasın oteydi.
Jámiyetlik hám kommerciya strukturaları ushın Internetten paydalanıw múmkinshiligi asqan tárepke provayderlar (Internet menen baylanıs ornatıwǵa xızmet kórsetetuǵın kompaniyalar ), Internet informatsiyasi qarıydarları sanı da ko'paymoqda, informatsiya dáregi hám ǵalaba xabar quralı retinde Internet keń tarqalıp barmaqta. Bulardıń barlıǵı noshirlar, jurnalistlar, informatsiya agentlikleri, i. ch. xamda sawda kompaniyaları hám firmaları ortalıǵında básekiniń qáliplesiwine unamlı tásir etedi. Telefon sımlarınan tısqarı, optikalıq talshıqlı kabellar, radio tarmaǵı yamasa jasalma joldas arqalı Internetge shıǵıw múmkin boldı. Onıń ushın Internet menen baylanıs ornatıwǵa xızmet kórsetetuǵın kompaniyalar - provayderlar bolıwı kerek. Ózbekstanda Internetge jalǵawǵa tiyisli informatsiya xızmetlerin 1997 jıldan kórsetila basladı.

Link qatlamı Ethernet menen bir waqıtqa tuwrı keledi. Bul paketi óz túrin anıqlaw belgilengen parametrler kompleksin óz ishine aladı. Bul Bul túrdegi bir tuwrıdan-tuwrı wazıypası bar hám olardıń mazmun tarmaq qatlamı ańlatadı. Mac IP-mánziller aylandırıw ushın juwapker bolǵan apr, hám IP-protokol ózi: eki eń keń tarqalǵan protokollar bar. Bul dúzilisi IP-paketin alıp múmkin. qashannan berli járdeminde uzatıladı Barlıq maǵlıwmatlar málim bir tarmaq adresine jiberiledi.paketi protokolı túrin kórsetip, belgilengen formada bir qatar iye.
TCP, UDP hám: eń keń tarqalǵan eki túri bar. olar arasında kompleksi jo mudami onıń sorawı qabıl jiberedi, sebebi birinshi, isenimliligi maksimal dárejesine iye ekenligin tiykarınan ibarat arnawlı bir parq bar. Ekinshi tarmaq protokolı - Internet radio tıńlayotganda, mısalı, bir qolay qural esaplanadı. Bul olardıń qabıl tekseriw hesh qanday Tiykarınan halda paketlerdi jiberiw shama etiledi. Ol etkeninde, siz radio tıńlaw múmkin, hám eger bolmaydı - tekseriw hám monıtorıń hesh noqat bar.
Paketi jiberiledi, bir port nomerin, belgilew ushın isenim payda boladı. qóllaw qaray, informaciya qaratılǵan ushın - Ádetde, bul parametr programma dárejesinde protokolı túrine kóre belgilenedi. Siz standart bolmaǵan port hám xızmetlerinen paydalanıwıńız múmkin, hesh kim onı qadaǵan. Bul jaǵdayda eń jaqsı málim bolǵan tarmaq protokolları HTTP hám POP3 boladı. Ishki ótken paketler dizbesinen bosdi. Ethernet-paketi keyin IP, jáne de TCP yamasa UDP hám arnawlı qóllaw qaratılǵan maǵlıwmatlar, kómilgen.

Protokolı ayrıqsha bolıp esaplanıw Tarmaq protokolı, maǵlıwmat uzatıw, ásirese apparat baylanısqan emes. Olardıń ámelge asırılıwı programmalıq bolıp ótedi, sol sebepli ornatıw hám hár qanday waqıtta alıp taslaw múmkin.
IP hám TCP / IP
Bul tarmaq protokol tek bálki ishinde Internette isletiletuǵın emes operatsion sisteması. Ol transport hám tarmaq qatlamı esaplanadı, sol sebepli maǵlıwmatlar uzatıw dana dep. Júdá kóp jıllar ol tek UNIX-sıyaqlı tarmaqları isletilingen, házir internet júdá tez o'sdi, dep, IP tarmaq protokolı jergilikli kompyuter tarmaqları derlik hár bir túri de isletilingen. Usı waqıtta ol operatsion sistemalarında isleytuǵın xızmetler kópshilik ushın tiykarǵı protokolı retinde xızmet etedi.
Lokal hám jaǵılǵan tarmaqlar
Eski tarmaq protokolları arnawlı bir bilim talap, hám TCP / IP, hátte Nikning kórmedim bunday paydalanıwshılar tárepinen isletiledi. Sol protokol paydalanıw waqtında modem yamasa jergilikli tarmaq arqalı Internet Access támiyinlenedi. retlewdiń A procesi processinde isletiletuǵın aralas túrine tolıq baylanıslı. Bul tarmaq protokolları hámmeden parıq etedi, hám jergilikli tarmaq ushın yamasa modem arqalı ri, da, birpara nüansları bar, dep atap kórsetiw kerek. Dial-up baylanıs provayder tárepinen usınıs etiledi programması, avtomatlastırılgan tárzde ornatıw jaqsı bolıp tabıladı. Keri jaǵdayda, qolda zárúr barlıq parametrlerdi kirgiziw kerek. Siz tiykarǵı tarmaq protokolların tekseriwińiz múmkin.
Tiykarǵı tarmaq protokolları
IPX PROTOKOLI
Óz operatsion sistemasınıń NetWare ushın paydalanıw ushın kit, Novell tárepinen islep shıǵılǵan. IPX yaǵnıy, paketi protokollar birpara óz ishine aladı, TCP / IP ushın bólekan uqsas, lekin kompaniya avtorlıq huqıqı qorǵaw etdi. Biraq, Microsoft Windows shańaraǵınıń operatsion sistemaları ushın mólsherlengen sol menen uyqas bolǵan protokol jarattı. IPX funktsional IP boyınsha soǵan uqsas bolǵan tarmaq protokolı esaplanadı. SPX - bólek mashinalar ortasında paketi maǵlıwmatlardı almaslawdı támiyinlew ushın mólsherlengen transport qatlamı ushın qural.
Usı waqıtta, bul protokol tek server menen tarmaqlarda isletiledi qayda NetWare eski versiyası. Bul tez-tez tarmaq protokolları birpara basqa kompleksi menen birgelikte isletiledi. Endi kompaniya Nowell tolıq jańa universal TCP / IP protokolı ushın uzatıladı.

Tarmaq protokolı - tarmaqqa kiritilgen eki yamasa odan artıq apparatlar ortasında jalǵanıw hám maǵlıwmatlardı almaslaw imkaniyatın beretuǵın qaǵıydalar hám háreketler (háreketler izbe-izligi) kompleksi.
Hár qıylı protokollar kóbinese birdey túrdegi baylanıstıń tek túrli táreplerin xarakteristikalaydı. „Protokol“ hám „protokollar steki“ atları protokoldı ámelge asıratuǵın programmalıq támiynat qanday ekenligin kórsetedi.
Internet ushın jańa protokollar IETF tárepinen, basqa protokollar bolsa IEEE yamasa ISO tárepinen belgilenedi. ITU-T telekommunikatsiya protokolları hám formatları menen shuǵıllanadı.
Tarmaq protokolların klassifikaciyalawdıń eń keń tarqalǵan sisteması OSI modeli dep ataladı, oǵan muwapıq protokollar maqsetine kóre 7 dárejege bólinedi - fizikalıq (elektr yamasa basqa signallardı qáliplestiriw hám teńib alıw ) den ámeliyge shekem (qosımshalar tárepinen maǵlıwmatlardı uzatıw ushın qosımshalardı programmalastırıw interfeysi).
Tarmaq protokolları tarmaqqa jalǵanǵan kompyuterlerdiń islew qaǵıydaların belgileydi. Olar kóp dárejeli princip tiykarında qurılǵan. Hár bir dárejedegi protokol texnikalıq baylanıs qaǵıydalarınan birin belgileydi. Házirgi waqıtta tarmaq protokolları OSI (Open System Interconnection - ashıq sistemalardıń óz-ara baylanısı, OTA) tarmaq modelinen paydalanadı.
OSI modeli tarmaq islewiniń 7 dárejeli logikalıq modeli bolıp tabıladı. Ol bir neshe dárejelerde islengen protokollar hám baylanıs qaǵıydaları toparı tárepinen ámelge asıriladı :
fizikalıq dárejede baylanıs liniyalarining fizikalıq (mexanik, elektr, optikalıq ) qásiyetleri anıqlanadı ;
kanal dárejesinde tarmaq túyinleri boyınsha fizikalıq dárejeden paydalanıw qaǵıydaları anıqlanadı ;
tarmaq dárejesi xabarlardı mánzillew hám jetkiziw ushın juwapker bolıp tabıladı;
transport qatlamı xabar komponentlerin ótkeriw rejimin basqaradi;
seans dárejesi túrli jumıs stanciyalarında isleytuǵın eki ámeliy programma ortasındaǵı baylanıstı muwapıqlastıradı ;
usınıw dárejesi maǵlıwmatlardı kompyuterdiń ishki formatınan uzatıw formatına aylandırıw ushın isletiledi;
ámeliy dáreje - paydalanıwshınıń tarmaq programmaları ushın qolay baylanıs interfeysin támiyinleytuǵın ámeliy programma hám basqa qatlamlar arasındaǵı shegara esaplanadı.
Ulıwma klassifikaciyada protokollar tómen dárejeli protokollar, joqarı dárejeli protokollar hám orta dárejedegi protokollarǵa bólinedi. Aralıq dáreje baylanıs hám autentifikatsiya protokolların óz ishine aladı. Joqarı dáreje protokolları ámeliy, seanslı hám usınıw protokolları bolıp tabıladı. Fizikalıq, kanal, tarmaq hám transport protokolları tómen dárejedegi protokollar retinde klassifikaciyalanadı [1].
Basqa model - TCP / IP protokolı stegi - 4 dárejeni óz ishine aladı :
kanal dárejesi (link layer),
tarmaq dárejesi (Internet layer),
transport dárejesi (transport layer),
programma dárejesi (application layer).
Daslep Naytov (http://www. naytov. com), Uznet (http://www. uznet. net Arxivlandi 2013-02-16 Wayback Machine saytında.) yamasa Istlink (http://www. eastlink. uz Arxivlandi 2020 -06 -12 Wayback Machine saytında.) sıyaqlı provaydkompaniyalar iskerlik basladı (1999 ). Ózbekstanda jedel rawajlanıp atırǵan kompyuterlestiriw hám avtomatlastırıw tarawları Internet tarmaǵınıń baylanıs funksiyasınan keń paydalanıwǵa múmkinshilik beredi. Internetge jalǵanǵan abonent uydagi yamasa jumıstaǵı kompyuter arqalı, aytayıq, AQSH, Avstraliya yamasa Afrika daǵı kompyuterlerge kiritilgen túrme-túr tema daǵı maǵlıwmatlardı tekst, súwret yamasa videokórinis kórinisinde alıwı múmkin. Bul maǵlıwmatlar Internet sistemasına aldınan kiritiledi. Dúnyanıń túrli shetlerinde jaylasqan arnawlı qánigelesken kompaniyalar qıdırıwdı tezlestiriwge járdem beredi. Olar " qıdırıw dvigateli" dep ataladı, maǵlıwmatlardıń mazmunın málimleme (spravochnik) sıyaqlı saqlaydı hám sol maǵlıwmatlar jaylasqan " Internet adresi" ni abonentke beredi. Usı adres boyınsha maǵlıwmatlar " Internet betchalari" de saqlanadı. Abonent qandayda bir maǵlıwmattı, mas, " paxta" sózin qıdırıw dvigateli arqalı qıdırsa, sol sózge tiyisli maǵlıwmatlardı, paxta menen jumıs júrgizetuǵın kompaniyalar dizimin yamasa jáhán birjasında paxtanıń bahasın abonent kompyuterinde shıǵarıp beredi. Internet betlerin jeke hám rásmiy bolıwı múmkin. Jeke betsheler bólek shaxslar tárepinen dúziledi hám sol shaxslar haqqındaǵı maǵlıwmatlardı óz ishine aladı.

Rásmiy betsheler keńseler, shólkemler, kompaniyalarǵa tiyisli boladı, olarda húkimet keńselerine tiyisli maǵlıwmatlar saqlanadı. Internet arqalı sawda-satıq jumısları, kom-paniyalar xızmetlerin yamasa ónimlerdi reklama qılıwdı keń jolǵa qoyıw, Internet betlerinde pát menen berilgen ónimlerdi satıp alıw múmkin.
Hesh bir protokol joq, barlıq ayrıqshalıqlardı qollap -quwatlaytuǵın hár qanday kompyuter tarmaǵı kerek. Bir neshe tarmaq protokollarınıń hár qıylı túrleri jıllar dawamında oylap tabıw etildi, olardıń hár biri tarmaqtıń málim túrlerin qollap-quwatlawǵa urınıp kórdi. Bir túrdegi protokoldı basqasınan ajıratıp turatuǵın ush tiykarǵı ózgeshelik:
1. ápiwayı hám basqalar. Dupleks. Simplex baylanısı tek bir apparatqa tarmaq arqalı uzatıwdı támiyinleydi. Kerisinshe, dupleks tarmaq jalǵanıwları apparatlar birdey fizikalıq silteme arqalı maǵlıwmatlardı uzatıw hám qabıllaw imkaniyatın beredi.
2.jalǵanıwǵa jóneltirilgen yamasa jalǵanbaǵan. Jalǵanıwǵa jóneltirilgen tarmaq protokolı almasinuvi (óz-ara baylanısıw dep atalatuǵın processler) eki apparattıń óz-ara sáwbetlerinde ( sessiya dep ataladı ) bir-birleri menen baylanısde bolıwǵa múmkinshilik jaratıwshı informaciyanı adreske aylantıradı. Kerisinshe, baylanıs ornatılmaytuǵın protokollar aldınan yamasa keyin jiberilgen (hám xabarlar hátte tabıslı alınǵanlıǵın bilmasdan) soǵan uqsas xabarlardı esapqa almastan, jeke xabarlardı bir noqattan ekinshisine jetkezip beredi.
3. qatlam. Tarmaq protokolları ádetde gruppalar menen birgelikte isleydi (olar diapazonlar ádetde protokollardı bir-birleriniń ústki bólegine tóplanǵan qutilar retinde suwretlenedi, sebebi bul stacks dep ataladı ). Birpara protokollar tómengi qatlamlarda fizikalıq isleytuǵın sımsız yamasa tarmaq kabellarining hár qıylı túrlerine júdá jaqın baylanıslı. Basqaları joqarı qatlamlarda tarmaq qosımshaları qanday islewine baylanıslı hám geyparaları ortasında aralıq qatlamlarda isleydi.
Internet Protokolı Shańaraq
Ulıwma paydalanıw daǵı eń keń tarqalǵan tarmaq protokolı Internet protokolı (IP) shańaraǵına tiyisli. IP - Internet degi úy hám basqa jergilikli tarmaqlardı bir-biri menen ushırasıw imkaniyatın beretuǵın tiykarǵı protokollar bolıp tabıladı.
IP bir tarmaqtan basqasına jeke xabarlardı kóshiriw ushın jaqsı isleydi, biraq sáwbet konsepsiyasın qollap -quwatlamaydi (xabarlar aǵımı bir yamasa hár eki jóneliste háreket etiwi múmkin bolǵan jalǵanıw ). Etkazish Basqarıw Protokolı (TCP) IPni bul joqarı qatlamlı qábilet menen uzaytıradı hám Internet degi noqattan noqatqa jalǵanıwlar júdá zárúrli bolıp tabıladı, sebebi bul eki protokol derlik mudam birge TCP / IP retinde belgili.
Da TCP, da IP tarmaq protokolı stackining orta qatlamlarında isleydi. Internette kópshilikke arnalǵan qosımshalar geyde TCP / IP-dıń ústki bóleginde óz protokolların ámelge asırdı. HyperText uzatıw protokolı (HTTP) dúnya boylap veb-brauzerler hám serverler tárepinen isletiledi. TCP / IP, óz gezeginde, Ethernet sıyaqlı tómen dárejedegi tarmaq texnologiyalarınıń joqarı bóleginde isleydi. IP-shańaraqta basqa ataqlı tarmaq protokollarınan ARP, ICMP hám FTP ámeldegi.
Tarmaq protokolları paketlerdi qanday isletiw
Internet hám basqa maǵlıwmatlar tarmaqları maǵlıwmatlardı paketler dep atalǵan kishi bólimlerge ajıratıw arqalı isleydi. Baylanıs islewi hám isenimliligin jaqsılaw ushın eki tarmaq apparatları ortasında jiberilgen hár bir úlken xabar, kóbinese tiykarǵı apparat hám programmalıq támiynat arqalı kishilew paketlerge bólinedi. Bul paket almastırıw tarmaqları tarmaqlardı qollap -quwatlaytuǵın protokollarǵa tiykarınan paketlerdi arnawlı bir usılda shólkemlestiriwdi talap etedi. Bul jantasıw zamanagóy tarmaqlar texnologiyası menen jaqsı isleydi, sebebi bul maǵlıwmatlar bıytlar hám báyitler (cifrlı '1' hám '0 s') formasında maǵlıwmat beredi.
Hár bir tarmaq protokolı maǵlıwmatlar paketlerin shólkemlestiriw (formatlaw ) ushın qaǵıydalardı belgileydi. Internet protokolı sıyaqlı protokollar kóbinese qatlamlarda birgelikte isleytuǵınlıǵı sebepli, bir protokol ushın formatlanǵan paket ishinde jaylasqan birpara maǵlıwmatlar basqa tiyisli protokol formatında bolıwı múmkin ( inkapsulatsiya dep atalatuǵın usıl ).
Protokollar ádetde hár bir paketti úsh bólekke bólinedi - header, payload hám footer. (Birpara protokollar, IP sıyaqlı, tómengi bólimlerden paydalanmaydı ). Paket ústinleri hám altbilgileri, japsarlar uzatılatuǵın haqıyqıy maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan halda, tarmaqtı qollap-quwatlaw ushın zárúr bolǵan kontekstual maǵlıwmattı, atap aytqanda, jiberiwshi hám qabıl etiwshi apparatlardıń mánzillerin óz ishine aladı. Üstbilgiler yamasa altbilgiler, tez-tez, tarmaq qosımshalar isenimliligi hám jumıs iskerligin jaqsılawǵa járdem beriw ushın arnawlı maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, mısalı, xabarlar jıberiw rejimin gúzetip baratuǵın esaplaǵıshlar hám tarmaq qosımshaları maǵlıwmatlarınıń buzılıw yamasa ońlawdı anıqlawǵa járdem beredi.
Tarmaq apparatları protokollardı qanday isletedi
Tarmaq apparatlarınıń operatsion sistemaları birpara tómen dárejedegi tarmaq protokollarına ornatılǵan járdemdi óz ishine aladı. Barlıq zamanagóy stol kompyuter operatsion sistemaları, mısalı, Ethernet hám TCP / IP ni qollap -quwatlaydı, biraq kóplegen smartfonlar Bluetooth hám Wi-Fi-den alınǵan protokollardı qollap -quwatlaydı. Bul protokollar aqırında apparattıń fizikalıq tarmaq interfeyslerine, mısalı, Ethernet portları hám Wi-Fi yamasa Bluetooth radioslariga jalǵanadı.
Tarmaq qosımshaları, óz gezeginde, operatsion sistema menen soylesetuǵın joqarı dárejedegi protokollardı qollap -quwatlaydı. Mısal ushın, veb-brauzer HTTP paketlerine http: // / sıyaqlı mánzillerdi awdarmalawǵa ılayıq, sebebi ol veb-server qabıllawı múmkin bolǵan maǵlıwmatlardı óz ishine aladı hám óz gezeginde tuwrı veb -betti qaytarıp jiberedi. Qabıl etiwshi apparat jeke paketlerdi túp xabarǵa qayta jıynaw, ústinler hám altbilgilarni óshiriw hám paketlerdi bir-birine bólew ushın juwap beredi.
Adebiyatlar
1. Nigmatov X. Kompyuternыe seti i sistemы v IP telefonii. Shыmkent.2013. 240 str.
2. Abduganiev A.A. Internet asoslari.Toshkent. 2011.20 bet.
3. Abduganiev A.A. Internet muloqat vositasi. Toshkent. 2011. 21.bet.
4. Abduganiev A.A. Internetning texnik va texnologik ta’minoti. Toshkent. 2011. 23 bet.
5. Makarov N.V. «Informatika» Moskva: 2001. «Finansы i statistika» nashriyoti. 3-nashr