Teleskoplar mavzusini o’qitish usuli. I. Mambetova


-rasm. Galileo Galiley teleskopi



Download 3,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/66
Sana30.12.2021
Hajmi3,93 Mb.
#93026
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   66
Bog'liq
yangi pedagogik va axborot texnologiyalar negizida teleskoplar mavzusini oqitish usuli

1-rasm. Galileo Galiley teleskopi. 

 

Linza A obyektga qaratilgan bo’lib obyektiv deyiladi.  

Linza  B    esa,  kuzatuvchi  ko’zini  qo’ygan  holda  unga  okulyar  deyiladi. 

Agar linza chetlariga qaraganda o’rtasi qalinroq bo’lsa uni  yig’uvchi yoki musbat 




 

deyiladi,  aksincha  bo’lsa  yoyuvchi  yoki  manfiy  deyiladi.  Galiley  teleskopida 



obyektivda  yarim  yassi  do’ngalak  linza  ishlatilgan,  okulyarida  esa  yassi  ichiga 

kirgan  linza  ishlatilgan.  Yasalishi  bo’yicha  Galileyning  teleskopi  teatral  ikki 

tomonlama  do’ngalak  va  botiq  binoklning    ko’rinishiga  o’xshagan.  Keplerning 

teleskopida  esa  okulyarda  ham  obyektivda  ham  ikki  tomonlama  musbat  linzalar 

bo’lgan.  

        Ko’zimiz oldiga ikki tomonlama qavariq , sferik sirtli, bir xil burilishga ega 

bo’lgan  linzalarni  keltiramiz.    Bu  yuzalarni  bog’lovchi  to’g’ri  chiziq  linzaning 

optik o’qi deb ataladi.  Agar bu optik to’g’ri chiziqqa parallel bo’lib nurlar tushsa 

ular linzada sinadi va optik o’q nuqtasida to’planadi, bu nuqta linzaning  Fokusi 

deb  ataladi.    Linza  markazidan  fokusigacha  bo’lgan  masofa  fokus  masofasi 

deyiladi.  Yig’uvchi  linzaning  qiyshiqligi  qanchalik  ko’p  bo’lsa  fokus  masofa 

shunchalik  qisqa  bo’ladi.  Bunaqa  linzaning  fokusida  har  doim  predmetning 

haqiqiy ko’rinishi hosil bo’ladi. 

       Yoyuvchi  manfiy  linzalar  o’zini  boshqacha  tutadi.    Ularning  optik    o’qiga 

parallel  tushadigan  nur  birikmasi  yoyiladi  va  ularning  fokusida  nurlarning  o’zi 

emas,  ularning  davomi  tarqaladi.  Shuning  uchun  ham  bunaqangi  linzalar  Yoyiq 

fokusga  ega  va      yoyiq    ko’rinish  beradi.    Galiley  teleskopidagi  nurlar  harakati 

ko’rsatilgan.  Samon  yulduzlari  haqiqatdan  aytganda,  “cheksizlikda”    bo’lgani 

uchun  ularning    ko’rinishi  fokal  kenglikda  bo’ladi,  yani  F  fokus  va 

perpendikulyar  optik    o’q  orasidagi  kenglikda.    Fokus  va  obyektiv  orasiga, 

Galiley    yoyuvchi  linza  qo’ydi    va  u  yoyiq,  to’g’ri  va kattalashtirilgan  ko’rinish 

berardi.  Galiley  teleskopining  asosiy    kamchiligi  juda  kichik  ko’rish  maydoni 

(teleskopga  ko’rinadigan  burchak  osti  aylanasi)  bo’lgani.  Shuning  uchun 

teleskopni  samoga  qaratish  va  kuzatish  juda  qiyin  edi.    Shu  sababdan  Galiley 

teleskoplari o’zining yaratuvchisi o’limidan keyin astronomiyada ishlatilmagan. 


Download 3,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish