«Telekommunikatsıya texnologiyaları» fakulteti «Informaciyaliq qáwipsizligi» baǵdari

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ

INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI
MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ

TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI NÓKIS FILIALÍ
«Telekommunikatsıya texnologiyaları» fakulteti

«Informaciyaliq qáwipsizligi» baǵdari

2-kurs 305-19 topar studenti

SAPAROV SALAMATTIN’

« Maǵlıwmatlar bazası »

páninen

1-LABORATORIYA JUMISI

Tema: Maǵlıwmatlar bazasın proektlestiriw, mazmun-baylanıs diagrammasın qurıw

Tayarlaǵan _________________ S.Saparov
Qabıllaǵan _________________ M.Pirnazarova
1-laboratoriya jumisi

Tema: MAǴLIWMATLAR BAZASIN PROEKTLESTIRIW

Jumistin’ maqseti:Qoyilg’an maselenin’ mag’liwmatlar bazasin proeklestiriw.Individual maselenin’ maqset ham wazipalarin aniqlaw.Predmet tarawdi payda etiwshi obektler ham olar arasinda baylanislar ornatiw. Infologiyaliq modeli ham datalogiyaliq modellerin islep shigiw

Maselin qoyiliwi: Baylanislar ornatiw, proeklestiriw

1. 
   Bul jerde maǵlıwmatlar bazasın qurıw tarawı retinde \ Taksi kompaniyasi mag'liwmatlar bazasin jaratiw \ alınǵan bolıp, maǵlıwmatlar tómendegi ob'ektlerde saqlanadı
   

1.1-keste

“TAKSI KOMPANIYASI” predmet tarawınıń obyektleri

№	Obyekt
1	Operatorlar
2	Minyu
3	Shopirlar
4	Sayt
5	Buyırtpalar
6	Yandeks Taksi

1.2-keste

Jumısshılar obyektiniń qásiyetleri

ID	F.I.Sh	Lavozimi	Telefon raqami	Manzili	Ish waqti	Aylıq
1	Artikova.G	Operator	99 654 7896	Qaraozek.APJ	24 saat	1
2	Dusenbayev.S	Shopir	93 6542536	Shomanay qalasi	24 saat	1.5
3	Qurbanov.A	Shopir	957772536	Amir temur koshesi	24 saat	1
4	Atamuratov.J	Shopir	913892536	Kunxoja	24 saat	1.2

1.3-keste

Minyu obyektiniń qásiyetleri

Minyu_ID	Nomeri	Atı	Narqı
1
2
3

1.4-keste Taksi kompaniyasinin’ avtomobil turleri

№	Avtomobil turleri
1	Matiz
2	Spark
3	Nexia
4	Coblt
5	Gentra
6	Arlando

1.5-keste

№	To'lem turleri	Baylanis nomerler	Web sayt	Brend ati
1	naq	1058	Caravan.taxsi.uz	Fovarit taksi
2	plastik	1068	Turan.taxsi.uz	Tezkor taksi
3	clik	93 503 30 03		Super taksi
4		91 303 30 03
5		97 963 30 03
6		33 303 30 03

1.6-keste

Buyırtpalar obyektiniń qásiyetleri

Buyırtpalar_ID	Atı	Mánzili
1
2
3
4

1.7-keste Jo’nelisler

№	Jo'nelisleri
1	Qala ishi
2	Rayonlar arasi
3	Wa'layatlar arasi
4	Ma'mleketler arasi
5	Siz qalegen ma'nzilge

Qadaǵalaw sorawlari

1. 
   Predmet tarawi túsinigine táriyp beriń?
   
2. 
   Mazmun-baylanis degende neni túsinesiz?
   
3. 
   Mazmun-baylanis modeli tiykarǵI elementleri túsinigin aniqlań?
   
4. 
   Mazmun-baylanis modeli maǵliwmat bazasi strukturasi qanday aniqlanadi?
   
5. 
   Mazmun-baylanis modeli diagrammasi qanday súwretlenedi?
   

Juwaplar:

1. 
   Predmet tarawı – izertlenetuǵın bazı bir obyektler jıyındısı.
   

2. 
   Mazmun – bul qálegen bir haqiqiy yaki qiyaldaǵI obyekt bolip, maǵlıwmatlar bazasında usı obyekt haqqında informacıya saqlanıwı zárúr.
   

Baylanıs – bul eki hám onnan artıq maǵlıwmatlardıń óz-ara birlesiwi bolıp tabıladi.

3. 
   Atribut – mazmun klassifikatsiyasınıń atı. Atribut strukturanıń elementar birligi, ol mazmun jaǵdayın anıqlaw, dizimge alıw, klassifikatsıyalaw, cifrlı klasifikatsıyalaw yáki ańlatıw ushın xızmet qıladı.
   

4. 
   MB proektlestiriw basqıshı eki basqıshta bolinedi; predmet tarawı maǵlıwmatlardıń informacıya-logıkalıq modelın islep shıǵıw hám MBnıń logıkalıq strukturasın anıqlaw.Informacıya-logıkalıq model predmet tarawınıń informacıya obyektleriniń kompleksı hám olar arasındaǵı strukturalıq baylanıslar kórinisinde sáwlelendiriwshi maǵlıwmatlar modelı.
   

5. 
   Mazmun-baylanıs modelı qurılısı bul model diagramma kórinisinde bolıp onda tómendegi belgiler qollanıladı.
   

			Obyektler belgilenedi
				Obyekt atributları belgilenedi. Olar obyektlar jónelissiz sızıqlar járdeminde baylanısadı.
				Obyektler arasındaǵı baylanıslardı belgileymiz.
				Bunda birge kóp baylanısqan A hám V arasında V ǵa qaratıp baǵdarlanǵan jónelisli sızıq menen kórsetiledi. Eger A hám V obyektler ortasında N:1 baylanıs bolsa strelka A ǵa qarap jóneltiriledi.
				A hám V arasında 1:1 baylanıs jónelissiz sızıq menen baylanıstıramız.
				A hám V obyektler ortasında M: N bolsa, olardı baylanıstırıwshı sızıq menen baylanıstıramız.

Jumısshılar

Minyu_ID

Jumısshılar_ID

F.I.O

Tuwılǵan

sáne

Mánzil

Telefon

Wazıypası

Aylıq

Saqlaw múddeti

Atı

Mánzili

Spark

Nexia

Gentra

waqittı

bahalar



Buyirtpalar_ID



Buyırtpalar_ID



Taksi

kompaniyasi

Atı

Narqı

Minyu



Buyırtpalar



Atı



Matiz

Buyımlar

Avtomobil turleri

manzil

Atı

Keltirilgen waqttı

waqttı

Sapali xizmet

Aksiyalar

Satıpalınatuǵın ónimler

ón



Mag’liwmatla


Juwmmaqlaw

Labaratoriyada biz maǵlıwmatlar bazasın qurıw sıpatında “Asxana” aldıq hám maǵlıwmatlar bazasın proektlestirdik . Bul maǵlıwmatlar bazasın proektlestiriwimizden maqset “Mazmun - baylanıs” modelin, infologiyalıq model hám datalogiyalıq modellerdi islep shıǵıw.