O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKЕNT AXBOROT TЕXNOLOGIYALARI UNIVЕRSITЕTI QARSHI FILIALI
“ TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI ” FAKULTЕTI 4 - BOSQICH TT-11-18 GURUH TALABASI Nazarov Aktamning “ Optik aloqa asoslari“ fanidan
5-Mustaqil ishi Bajardi : A.Nazarov
Qabul qildi: M.Rustamova Qarshi-2021
Reja: 1 Optik aloqa tarmoqlari. To’liq optik aloqa tarmoqlarni qurilish xuxusiyatlari 2 Abonent optik tarmoqlar. Passiv optik aloqa tarmoq texnologiyalari va ularning xususiyatlari
3 Optik aloqa tizimlari va tarmoqlari sinxronizatsiyasi
4 Optik aloqa tizimining passiv kommonentalari: optik tarmoqlagichlar, Optik attenyuatorlar, optik izolyatorlar, difraksion panjaralar, optik sirkulyatorlar, optik filtrlar, ajraladigan va ajralmaydigan optik ulagichlar
Optik aloqa tarmoqlari. To’liq optik aloqa tarmoqlarni qurilish xuxusiyatlari
Optik tolali aloqa - simli telekommunikatsiya turi, optik (infraqizil) oralig'ida (infraqizil) rusumli elektrotexnika oralig'ida qo'llanma va ovoz tizimlari sifatida optik tolali kabel sifatida. Yuqori tashuvchi chastota va keng tarqalgan imkoniyatlar tufayli optik tolali liniyalarning o'tkazish qobiliyati boshqa barcha aloqa tizimlarining o'tkazish qobiliyatidan oshib ketadi va har bir soniyada Tertabita tomonidan o'lchash mumkin. Optik tolada yorug'likning kichik urishi kuchaytirgichlardan foydalanmasdan sezilarli darajada uzoq masofalarda ko'proq masofada foydalanishga imkon beradi. Optik tolali aloqa elektromagnit shovqinlardan xoli va ruxsatsiz foydalanishdan foydalanish qiyin - optik kabel orqali uzatiladigan signal texnik jihatdan juda qiyin.
Optik aloqa tarmoqlarida kommutatsiyaning ikkala turi: kanallar kommutatsiyasi va paketlar kommutatsiyasi foydalaniladi. Kanallar kommutatsiyasida kommutatsiya konfiguratsiyasining oldindan aniqlangani uchun kommutatsiyani nazorat qilish soddalashtirilishi mumkin va uni real vaqtda amalga oshirishning zarurati yo‘q. Mana shuning uchun ham kanallar kommutatsiyasi uzatish tezliklari yuqori boigan optik aloqada, asosan, afzalroqdir. Paketlar kommutatsiyasida uzatish tezliklarining ortishi bilin paketlar uzunligi kamayadi. Natijada, kommutatsiya konfigura- tsiyasini o‘zgartirish tezligiga talab ham qafiyroq bo‘la boshlaydi.
Masalan, kommutator katta bo'lganda, kommutatsiya tezligi ichki ishga sig‘imi bilin chegaralangan bo‘ladi. Blokirovkalar qilish ehtimolini pasaytirish uchun buferlash- tirishdan foydalanuvchi paketlar kommutatorlarining ko‘pgina konstruksiyalaridan foydalanish fotonli kommutatsiyada qiyinchilik tug‘diradi. Fotonlar elektronlar kabi «saqlanib» qololmaydi (chunki fotonlar tinchlik massasiga ega emas). Fotonlar buferlashtirilishini faqat tutib qolish chiziqlarini kiritish vositasida tashkil etish mumkin. Natijada blokirovka qilish ehtimolini pasaytirish uchun buferlash- tirishdan foydalanuvchi paketlar kom m utatorlarining ko‘pgina
konstruksiyalaridan foydalanish foton kommutatsiyasida qiyinchilik tug‘diradi. Fotonli kommutatsiya kanallarni fazoviy bo‘lish va vaqt bo'yicha bo‘lish (ajratish) bilan to ‘lqin uzunligi ham da qutblanish turi bo‘yicha amalga oshirilishi mumkin. Kommutatsiyaning bu barcha turlari va ularning kombinatsiyalari mantiqiy ekvivalent bo'lishi mumkin. Shunday qilib, bugungi kunga kelib mavjud bo'lgan optik kom- mutatorlarni yo‘qotishlar ko'rsatkichlari, yashovchanligi, axborot xavfsizligi va uzib-ulash tezligi bo‘yicha tayyorlash texnologiya- laridan fotonli kristallardagi kommutatorlar yetakchilik qilmoqda. Infokommunikatsion xizmatlarning qarab chiqilgan xususiyatlari istiqbolli
— optik aloqa tarmog‘iga quyidagi talablarni belgilaydi:
— multiservislik, bu xizmatlarni ko‘rsatish texnologiyalarining transport texnologiyalaridan bog'liq emasligi (mustaqilligi) tushuniladi;
— keng polosalilik, bunda xizmatlardan foydalanuvchining joriy ehtiyojlaridan bog'liq holda keng diapozonda axborotni uzatish tezligining qulay va dinamik o‘zgartirish imkoniyati tushuniladi;
— multimediallik, bunda telekommunikatsiya tarmog‘ining ko‘p komponentli axborotlarni (nutq, m a’lumotlar, video, audio) real vaqtda bu komponentlarni zarur sinxronlashtirish bilan va birikmalarning turli xil konfiguratsiyalardan foydalanib uzatish qobiliyati tushuniladi;
— intelektuallik, bunda xizmatlarni taqdim etish jarayonida bir nechta operatorning ishtirok etishi va ular masuliyatlarining faoliyat sohasiga muvofiq bo'linishi tushuniladi.
An’anaviy telekommunikatsiya tarmoqlari xalqaro, shaharlararo, hududiy, mahalliy (shahar va qishloq) hamda abonentlik kirishi tarmoqlariga bo‘linadi.
Mavjud kanallari kommutatsiyalangan umumiy foydalanishdagi telekommunikatsiya tarm oqlari hozirgi vaqtda yuqorida sanab o‘tilgan talablarga javob bermaydi. An’anaviy tarmoqlarning cheklangan imkoniyatlari yangi infokommunikatsion xizmatlarni joriy etish yo‘lida tutib turuvchi omil hisoblanadi.
Shu munosabat bilan an’anaviy telekommunikatsiya tarmoqlarining optik telekommunikatsiyalar tarmoqlarini yaratish yo‘nalishida infokommunikatsion xizmatlarni joriy etishni va bundan keyin rivojlantirishni hisobga olish zarur.
