Телекоммуникацияда бошқарув тизимларининг аппарат ва дастурий таъминоти” кафедраси

E-TOM prinsiplari va ularni telekomunikatsiya tarmoqlari boshqaruvi va xizmatlariga qo’llash.

Mazkur modelning TMNda reglamentlangan umumiy yondashuvidan asosiy farqi, quyidagilardan iborat:

• 
  TOM-model, provayderda bo’lib o’tadigan real jarayonlar bilan yaxshi munosabatda bo’ladigan jarayonlar to’plami sifatida, har bir bosqichda boshqaruvchi taqdim etgan holda, faqatgina funksiya yoki funksional to’plamni e’lon qilmagan holda, boshqaruvga jarayonli yondashuvni namoyish qiladi;
  
• 
  TOMni ishlab chiqishda, TMNdan farqli o’laroq, “tepadan-pastga” yo’li ishlatiladi (ya’ni, tarmoq boshqaruvi texnologik tarkibiga operatorning biznes extiyojlaridan). TMNda esa, boshqaruvni ko’rib chiqishi, “pastdan-tepaga” prinsipi bo’yicha olib boriladi, ya’ni avval tarmoq elementlari bosqichida boshqarib funksiyalari va texnologiyalari reglamentlanadi, so’ng tarmoq bosqichida va hokazo;
  
• 
  TOM-modelida alohida bosqich sifatida, telekommunikatsion provayderning zamonaviy ish spetsifikasini ko’rsatuvchi abonentlar (mijozlar) bilan birgalikda ishlash bosqichi ajratilgan;
  
• 
  Model o’zining ko’rgazmaliligi, oddiy va katta detalizatsiyasi bilan tahsinga loyiq, bu esa, uni TMN taqdim etishi usullaridan ancha farqliligini ko’rsatadi.
  

TOMning ramkali modeli, aniq tashkilot, texnologiya yoki xizmatlar mazmuniga bog’liq emas. Shuningdek, u nafaqat joriy sharoitlarni, balki keyingi sharoitlarni ta’riflanishi uchun ishlatilishi mumkin. Tarmoqdagi operatsiyalar boshqaruvi, qiyin ko’p o’lchovli bo’shliqni hosil qiladi. Gb 910-hujjati, o’z jarayonlarini ishlab chiquvchi va joriy qiluvchi aniq servis provayder sifatida, to’ldirilishi kerak bo’lgan, faqat umumiy rama modelini belgilovchi hujjatdir. Har bir xizmatlar provayderi o’z biznes va strategiyalari maqsadiga muvofiq, o’z jarayonlarini belgilaydi va o’zgartirishadi.
TOM-biznes-jarayon tuzilmasi joyini aniqlaydi va biznes-jarayon boshqalarini qo’llovchi obektlarni identifikatsiyalaydi. Har bir xizmatlar provayderi, TOM-model aniqlovchi jarayonlar tuzilmasini tahlil qilish va ular tomonidan ishlatiladigan biznes-qoida va siyosatini kiritgan holda, har bir jarayonni qanday shakllantirishni ichidan(xizmatlar provayderining o’zi) tushunib yetishi zarur.
TOM-modelining asosiy qo’llanishi shundan iboratki, telekommunikatsiya doirasida xizmatlar ko’rsatish jarayonlarining oraliq integratsiya va avtomatizatsiyasini amalga oshirish uchun umumiy tuzilmani taqdim etish yetadi. Bu xizmatlar provayderi tomonidan ichki maqsadlarda va tashqi harakatda ishlatilishi mumkin. U yetkazib beruvchilar tomonidan mahsulot ishlab chiqaruvchilarni identifikatsiyalash uchun ishlatilishi mumkin. TOM-o’z protsessor arxitekturasini ko’rish va avtomatizatsiya talablari va ularning interfeyslarini aniqlashni o’z ichiga olgan, o’z jarayonlarini loyixalashtirish va yoki qayta loyihalashtirish imkoniyatini beruvchi, xizmatlar provayderi uchun boshlang’ich nuqtadir.
Hozirgi vaqtda ba’zi Rossiyalik aloqa operatorlari, biznes-jarayonlar avtomatizatsiyasi masalalalarining qanchalik muhim va aktualligini aniqlagan holda jarayon harakatlanishi shakllanishiga yordam beradigan, biznes yuritishning mavjud modellarini ko’rishga, (injiniringini amalga oshirishga BPR) yordam beradigan texnologik kartalarni ishlab chiqishni boshlamoqdalar. BPR kompaniyalarga eski fikrlash usullaridan voz kechish (jarayonlar, biznes qoidalar, ish, texnologiya va boshqalarni qo’llashda) va funksional, hamda tashkiliy cheklovlar chegarasidan chiqish imkonini beradi. Texnologik kartalarni ishlab chiqish- bu boshqaruvning avtomatlashgan tizimining qurilishi va joriy etilishiga qaratilgan birinchi etapdir.



1-rasm. Telekommunikatsiya sohasi uchun biznes-jarayonlarning ramkali TOM modeli.

Tizimli yondashuv nuqtai nazaridan, mijozlarga xizmat ko’rsatishda zarur bo’lgan barcha jarayonlarni avtomatlashtirish va reinjiriningini amalga oshirish to’g’riroq bo’lar edi, lekin provayder va operatorlar ASU dasturiy mahsulotining to’liq tayyor variantlarini sotib olishga tayor emaslar. Shuning ushun TOM model ramkasida ko’rsatilgan barcha jarayonlar avtomatizatsiyaning bir xil prioritetiga ega emas. shubhasiz, avtomatizatsiyaning ba’zi bosqichi barcha jarayonlarda zarurdir, ammo ushbu jarayonlarning bir qismi bozorda raqobatbardoshlik ta’minoti uchun tanqidiy hisoblanadi. Shuning uchun avtomatizatsiya quyidagi doirada mavjud:

• 
  Asosiy jarayonlarda tez-tez qaytarish kuzatilganda;
  
• 
  Reaksiya tezligiga yuqori talablar mavjudligida;
  
• 
  Yuqori sifat talab qilinganda (aniqlik va to’liqlik).
  

Summada TOM xizmat ko’rsatish provayderlaridan foydalanishning asosiy yo’nalishlari quyidagilarga taqaladi:

• 
  Ichki va tashqi diskussiyalarni to’g’rilash;
  
• 
  Biznes jarayonalarni boshqarish uchun ishlab chiqish va reinjiniring;
  
• 
  Ehtiyojlar identifikatsiyasi, talablarni ishlab chiqish;
  
• 
  Interfeys va information modellar talablarini ishlab chiqish;
  
• 
  Interfeyslarni avtomatizatsiyalash haqida sheriklar bilan kelishuvlar yuritish;
  
• 
  TOM –model tizimida yetkazib beruvchilar o’rnini aniqlash.
  

Faqat TOM-yo’nalishlarning ba’zi kalit provayderlari ishlatilgan va ba’zilari quyidagi maqsadlarda ishlatiladi:

• 
  Xizmatlar provayderi mijozlar ehtiyojlariga muvofiq keladigan mahsulot va yechimlar yetkazishni, hamda ishlab chiqishni amalga oshirayotganlarini yaxshiroq tushunish;
  
• 
  Interfeyslar identifikatsiyasi;
  
• 
  Mijozlar muvofiqligi belgilarini aniqlash;
  
• 
  Bir tilda mijozlar bilan muloqot qilish.