Tektonik harakatlar va ularning oqibatlari

Seysmik mintaqalarda qurilish (seysmik mikrorayonlashtirish). Zilzila sodir bo'lgan hududlarda qurilish ishlarini olib borishda shuni yodda tutish kerakki, seysmik xaritalar ballari faqat hududning ba'zi o'rtacha tuproq sharoitlarini tavsiflaydi va shuning uchun ma'lum bir qurilish maydonchasining o'ziga xos geologik xususiyatlarini aks ettirmaydi. Ushbu ballar qurilish maydonchasining geologik va gidrogeologik sharoitlarini aniq o'rganish asosida aniqlanishi kerak (14-jadval). Bunga seysmik xaritadan olingan dastlabki ballarni boʻsh jinslardan, ayniqsa, nam jinslardan tashkil topgan hududlar uchun bir marta oshirish va kuchli jinslardan tashkil topgan hududlar uchun bir marta kamaytirish orqali erishiladi. II toifadagi jinslar seysmik xossalari boʻyicha oʻzlarining dastlabki intensivligini oʻzgarmagan holda saqlaydi.
Muhandislik-geologik va gidrogeologik ma’lumotlar asosida seysmik rayonlar ballarini tuzatish
Qurilish maydonchasi reytingini tuzatish asosan tekis yoki tepalikli joylar uchun amal qiladi. Tog'li hududlar uchun boshqa omillarni hisobga olish kerak. Relyefi yuqori boʻlgan hududlar, daryo qirgʻoqlari, jarliklar va daralar yonbagʻirlari, koʻchki va karst hududlari qurilish uchun xavfli hisoblanadi. Tektonik yoriqlar yaqinida joylashgan hududlar juda xavflidir. Yuqori er osti suvlari (1-3 m) bilan qurish juda qiyin. Shuni yodda tutish kerakki, zilzilalar paytida eng katta vayronagarchilik botqoqli hududlarda, suv bosgan changlarda, seysmik silkinish paytida kuchli siqilgan, ularda qurilgan bino va inshootlarni buzadigan mustahkamlanmagan lyoss jinslarida sodir bo'ladi.
Seysmik hududlarda muhandislik-geologik tadqiqotlar o'tkazishda SNiP 11.02-96 va SP 11.105-97 ning tegishli bo'limi bilan tartibga solinadigan qo'shimcha ishlarni bajarish talab etiladi.
Zilzilalar magnitudasi 7 balldan oshmaydigan hududlarda bino va inshootlarning poydevori seysmikliksiz loyihalashtiriladi. Seysmik hududlarda, ya'ni taxminiy seysmikligi 7, 8 va 9 ball bo'lgan hududlarda poydevorlarni loyihalash maxsus SNiP ning seysmik hududlarda binolar va inshootlarni loyihalash bo'yicha bo'limiga muvofiq amalga oshiriladi.
Seysmik hududlarda suvga toʻyingan tuproqlarda (toshli, yarim toshli va dagʻal donli tuproqlardan tashqari) suv oʻtkazgichlarini, magistral liniyalarni va kanalizatsiya kollektorlarini yotqizish, ularning namligidan qatʼi nazar, quyma tuproqlarda ham tavsiya etilmaydi. tektonik buzilishlar sodir bo'lgan hududlarda bo'lgani kabi. Agar suv ta'minotining asosiy manbai yorilish va karst jinslarning er osti suvlari bo'lsa, u holda er usti suv ob'ektlari doimo qo'shimcha manba bo'lib xizmat qilishi kerak.
Insonning hayoti va ishlab chiqarish faoliyati uchun zilzila boshlanishi va uning kuchini bashorat qilish katta amaliy ahamiyatga ega. Bu ishda allaqachon sezilarli muvaffaqiyatlarga erishildi, lekin umuman olganda, zilzilalarni bashorat qilish muammosi hali rivojlanish bosqichida.