Tekshirdi: Mansurov Mansur reja

Ikkinchidan, klassik o’tish yo’lida aholining dunyoqarashi o’zgarib borishini taqozo qilgan bo’lsa, totalitarizm – ommaning ongini to’laligicha o’z manfaatlariga bo’ysundirgan jamiyat bo’lganligi uchun ham uni birdaniga demokratiyaga «moslashtirish» nihoyatda murakkab kechadi. Chunki ongni o’zgartirish qisqa vaqtda amalga oshadigan jarayon emas, u jamiyat hayotida bo’ladigan o’zgarishlarga mos ravishda sodir bo’ladi. Ayniqsa, bu jarayon sanoat ishlab chiqarishi kam taraqqiy qilgan, agrar sektor etakchilik qiladigan mamlakatlarda asta-sekinlik bilan amalga oshishi ham qonuniyatdir. Chunki bunday mamlakatlarda aholining siyosiy madaniyati keskin o’zgartirishlar ehtiyojlaridan orqada qolgan bo’ladi.

• 
  Ikkinchidan, klassik o’tish yo’lida aholining dunyoqarashi o’zgarib borishini taqozo qilgan bo’lsa, totalitarizm – ommaning ongini to’laligicha o’z manfaatlariga bo’ysundirgan jamiyat bo’lganligi uchun ham uni birdaniga demokratiyaga «moslashtirish» nihoyatda murakkab kechadi. Chunki ongni o’zgartirish qisqa vaqtda amalga oshadigan jarayon emas, u jamiyat hayotida bo’ladigan o’zgarishlarga mos ravishda sodir bo’ladi. Ayniqsa, bu jarayon sanoat ishlab chiqarishi kam taraqqiy qilgan, agrar sektor etakchilik qiladigan mamlakatlarda asta-sekinlik bilan amalga oshishi ham qonuniyatdir. Chunki bunday mamlakatlarda aholining siyosiy madaniyati keskin o’zgartirishlar ehtiyojlaridan orqada qolgan bo’ladi.
  

• 
  Uchinchidan, klassik o’tish uchun xos bo’lgan kapitalistik munosabatlar sharoitida demokratiyaga o’tishda eski tuzum xavf tug’dirmaydi, balki u o’rnini taraqqiyot qilayotgan yangi demokratik munosabatlarga «bo’shatib» bera boshlaydi. Totalitarizm esa yangi demokratik jarayonlar uchun xavf tug’diradi. Chunki uning hukmronligi davrida shakllangan, kuchga tayangan munosabatlar va ma'naviy-ma'rifiy salohiyat demokratik jarayonlar rivojlanishiga qarshilik ko’rsatib turadi. Buni hisobga olmaslik mumkin emas. Shuning bilan bir qatorda mamlakatning taraqqiyot darajasi, xalqning mentaliteti, urf-odatlari va qadriyatlarini hisobga olish evolyutsion yo’lning katta imkoniyatlaridan bo’lib, bu o’tish davrida nisbatan kam talofatlar sodir bo’lishiga sabab bo’ladi.