Tekshirdi: Mamayusupova M. Toshkent-2021 Mundarija

ρ_v = kT (11)
bu yerda ρ_v -issiqlik nurlanish spektrida energiya taqsimlanishining zichligi; v -issiqlik energiyasi chastotasi; k - Bolsman doimiyligi bo‘lib, uning son qiymati k=1,38•10^-23J/gr; T—issiqlik nurlanishi chiqarayotgan jismning absolut temperaturasi; c–vakuumda yorug‘lik tezligi, c =3•10^-8m/s; h-Plank doimiyligi bo‘lib, uning son qiymati h=6,62•10^-34J•s. (11) formula Reley - Jins formulasi deyiladi. Bu formula 1900-yilda D.U. Reley tomonidan taklif qilindi va D.D. Jins tomonidan batafsil asoslandi. Reley-Jins formulasi issiqlik nurlanishi spektrida energiya taqsimlanishining zichligini ifodalaydi. (11) formula bo‘yicha hisoblangan ρ_v ning qiymatlari (4-rasmda punktir chiziq) nurlanish spektrining kichik chastotalar sohasida tajriba natijalariga mos keladi. Katta chastotalar sohasida ρ_v ning (11) formula bilan hisoblangan qiymati tajribada aniqlangan qiymatidan keskin farq qiladi. Rasmda tajriba egri chizig‘i v→ꚙ bo‘lganda, ρ_v →ꚙ munosabat hosil bo'ladi. Bundan tashqari, nurlanish energiyasining to‘liq hajmiy zichligi ham cheksiz katta qiymatga ega bo'ladi:
ρ_v = ꚙ. (12
Bunday hol bolishi mumkin emas. Tajribada ρ_v katta chastotalar sohasida (ultrabinafsha sohada) nolgacha kamayib boradi. Bunday holni kvant mexanikasi asoschilaridan biri P.Erenfest «ultrabinafsha halokat» deb atadi. ρ_v ning cheksiz katta qiymatga ega bo‘lishi jism va uning nurlanishi orasidagi muvozanatga faqat
absolut nolda erishilishi mumkin degan xulosaga olib keladi. Bunday xulosa tajriba natijalariga ziddir, chunki aslida har qanday temperaturada jism — nurlanish sistemasi muvozanatda bolishimumkin. Shunday qilib, klassik fizika asosida chiqarilgan Reley-Jins formulasi absolut qora jism issiqlik nurlanishi spektrining yuqori chastotalar sohasini tushuntira olmadi.[1]
Vin formulasi. 1896-yilda nemis olimi Vin har bir tebranish modasi (kovak bo‘shlig‘idagi turg'un to‘lqinlar) E(v) – energiyani tashuvchidir degan g‘oyani taklif qildi. Lekin berilgan chastotada hamma modalar uyg'otilmagan. Uyg'otilgan modalarning nisbiy soni ∆N /N Bolsman taqsimoti qonuni orqali aniqlanadi:
(13)
Bundan esa chastotasi vbo‘lgan modaga to‘g‘ri keladigan o'rtacha energiya quyidagicha ifodalanadi: