Tekshirdi: Berdiyev Sh

Mustaqil ish

OSiyo o’yinlari tarixi

SF 101-“B” Rahimjonova Xosiyatxon

Tekshirdi: Berdiyev Sh

Reja:

1. Osiyo o’yinlari tarixi

2. Osiyo o’yinlarida qatnashadigan davlatlar

3. Medallar taqsimoti

Osiyo o’yinlari tarixi

Mazkur bellashuvlarga 1951-yilda asos solingan. Musobaqa Osiyo Olimpiya kengashi shafeligida tashkil etilib, unda faqatgina sariq qit’a atletlari o‘zaro bahslashadi. Bu yerda ham xuddi zamonaviy olimpiya o‘yinlarida bo‘lgani kabi g‘olib sportchilar oltin, kumush va bronza medallari bilan taqdirlanishadi. Ushbu bellashuvlarning o‘tkazilishiga Uzoq sharq o‘yinlari asos bo‘lib xizmat qilgan, desak xato bo‘lmaydi. Olis 1913-yilda Yaponiya, Filippin hamda Xitoy atletlari Manilada o‘zlarining ilk birdamlik o‘yinlarida g‘oliblik uchun bahs olib borishgan. Uzoq sharqning boshqa davlatlari esa keyinroq ushbu musobaqaga qo‘shilgan. Ammo, ikkinchi jahon urushi boshlangach bu o‘yinlar to‘xtab qoladi.

Ikkinchi jahon urushi tugagach Osiyoning ko‘plab davlatlari mustaqillikka erishadi. 1948-yil Buyuk Britaniyaning London shahrida o‘tkazilgan XIV yozgi olimpiya o‘yinlari vaqtida Osiyo qit’asi vakillari o‘zlarining musobaqasini o‘tkazish borasida kelishib olishadi va nihoyat 1951-yil Hindistonning Nyu-Dehli shahrida tarixiy Osiyo o‘yinlari o‘tkaziladi. Unda atigi 11 ta davlat atletlari g‘oliblik uchun bahs olib borishadi. Ammo yildan yilga musobaqaning nufuzi ortadi va tabiiyki, unda ishtirok etuvchi mamlakatlar, shu bilan birga sportchilar soni ham o‘sib boradi. 1954-yildan esa Osiyo o‘yinlari har to‘rt yilda o‘tkaziladigan bo‘ldi, xuddi olimpiya o‘yinlari kabi.

1990-yil Xitoyning Pekin shahri mezbonlik qilgan hisob bo‘yicha XI Osiyo o‘yinlarida ilk bor ishtirokchi davlatlar soni 30 dan ortadi. 1991-yilda sobiq Ittifoq parchalanadi va Osiyo Olimpiya kengashi Markaziy Osiyo davlatlari, xususan O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston Respublikalari hisobiga kengayadi va ushbu mamlakatlarning atletlari 1994-yil Yaponiyaning Xirosima shahrida o‘tkazilgan XII Osiyo o‘yinlariga taklifnoma olishadi. O‘sha yilgi musobaqalarda ilk bor ishtirokchi davlatlar soni 42 tani tashkil etadi va bu ko‘rsatkich bugungi kunda 45 taga yetgan.

Shu kunga qadar o‘tkazilgan Osiyo o‘yinlariga sariq qit’aning 9 ta davlati mezbonlik qilgan. Bular Hindiston, Filippin, Yaponiya, Indoneziya, Tayland, Eron, Janubiy Koreya, Xitoy hamda Qatar davlatlaridir. Taylandning Bangkok shahri esa bellashuvlarni to‘rt marta qabul qilgan va bu borada mutloq rekordchi sanaladi.

Shunisi quvonarliki, Markaziy Osiyo vakillari Osiyo o‘yinlarida yo‘qolib qolishgani yo‘q. Chunonchi, Xirosimada o‘tkazilgan bellashuvlarda O‘zbekiston va Qozog‘iston terma jamoalari norasmiy umumjamoa hisobida kuchli beshlikdan joy olishgan bo‘lsa, mamlakatimiz charm to‘p ustalari Yaponiya yashil maydonlarida barcha raqiblarini mag‘lub etgan holda shohsupaning eng yuqori pog‘onasidan joy olishgan edi. Umid qilamizki, bu galgi musobaqalarda ham O‘zbekiston terma jamoasi a’zolari muxlislari ishonchini oqlashadi.

2022 yilda 19-Osiyo o’yinlari 10 sentyabrdan 25 sentyabrgacha Xitoyning Xanchjou shahrida bo’lib o’tadi. Ushbu o’yinlarda bizning sportchilarimiz ham ishtirok etishadi. Xususan, regbi-7 sport turi bo’yicha terma jamoalarimizning (erkaklar va ayollar) ishtiroki rejalashtirilgan.

Medallar taqsimoti

Osiyo o‘yinlari futbol turnirida shu kunga qadar jami 17ta jamoa medal yutgan. Ulardan 10tasi hisobida «oltin» bor. Tabiiyki, Osiyo o‘yinlari chempionlari qatorida O‘zbekiston terma jamoasini ko‘rish yoqimli. Turnir tarixida J.Koreya va Eron termalari 4 martadan g‘olib chiqqan.
3ta probali medallar soni bo‘yicha esa koreyslar oldinda - ular naq 10 marta sovrindorlar qatoriga kirishgan. Darvoqe, 1970 va 1978 yillardagi turnir finalida kuchlar teng kelgach (0:0), har ikki jamoa g‘olib sifatida tan olingan. Shuning hisobiga oltin medallar soni ko‘proq, «kumush» esa kam.
Shuningdek, 1982 yili Quvayt - KXDR o‘yinidan so‘ng Shimoliy koreyalik futbolchilar hakamga tashlanishgani bois, bu jamoa 2 yilga diskvalifikasiya qilingan. O‘shanda KXDR termasi 3-o‘rin uchun bahsga qo‘yilmagandi.
Foydalanilgan saytlar: https://wikipedia.uz
https://hozir.org