Tekisliklar va ularning chizmada tasvirlanishi umumiy vaziyatdagi tekisliklar Reja

Proyeksiyalar tekisligiga parallel tekisliklar. Gorizontal tekislik

Ta‟rif. Gorizontal proyeksiyalar tekisligiga parallel tekislik gorizontal tekislik deyiladi.

Bu tekislik bir vaqtda V va W tekisliklarga perpendikulyar bo’ladi. Tekislikning vaziyatini uning frontal H_1V izi aniqlaydi (12-a,b, rasm).

Frontal tekislik

Ta‟rif. Frontal proyeksiyalar tekisligiga parallel tekislik frontal tekislik deyiladi.

Bu tekislik bir vaqtda H va W tekisliklarga perpendikulyar bo’ladi. Tekislikning vaziyatini uning frontal V_1H izi aniqlaydi (12-a,b, rasm).

Profil tekislik

Ta‟rif. Profil proyeksiyalar tekisligiga parallel tekislik profil tekislik deyiladi. Profil W₁ tekislik bir vaqtda H gorizontal va V frontal proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo’ladi. Tekislikning fazoviy vaziyatini uning W_1H gorizontal va W_1V frontal izlari aniqlaydi (12-a,b, rasm).

12-rasm

Nuqta va to’g’ri chiziqning tekislikka tegishliligi
To’g’ri chiziq va tekislik fazoda o’zaro quyidagi vaziyatlarda bo’lishi mumkin:

• 
  to’g’ri chiziq tekislikka tegishli (aP),
  
• 
  to’g’ri chiziq tekislik bilan kesishadi (aP),
  
• 
  to’g’ri chiziq tekislikka parallel (a P),
  
• 
  to’g’ri chiziq tekislikka perpendikulyar (aP).
  

T ekislikka tegishli to’g’ri chiziq va nuqta. Quyidagi xollarda to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi: agar to’g’ri chiziqning ikki nuqtasi tekislikka tegishli bo’lsa, bu to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi. Masalan, a to’g’ri chiziqning A va B nuqtalari (13-rasm) Q tekislikka tegishli bo’lganligi uchun a to’g’ri chiziq Q tekislikka tegishli bo’ladi; agar m to’g’ri chiziqning bir nuqtasi tekislikka tegishli bo’lib, mazkur tekislikka tegishli yoki unga parallel biror to’g’ri chiziqqa parallel bo’lsa, bu to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi. Masalan, m to’g’ri chiziqning C nuqtasi Q tekislikka tegishli va bu to’g’ri chiziq mazkur tekislikka tegishli to’g’ri chiziqqa parallel bo’lsa, u holda m to’g’ri chiziq Q tekislikka tegishli bo’ladi.

13-rasm
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Engeneering Drawing, M.B. Shah, B.C. Rana., Darslik, Indiya, 2009 y.
   
2. 
   Sh. Murodov va boshqalar. Chizma geometriya. Darslik – T. TURON IQBOL, 2007 y. 232 bet.
   
3. 
   Davletov S.A. Chizma geometriya O’quv qo’llanma, T., TTYeSI, 2006 y. 132 bet.
   
4. 
   Usmonov J.A. Chizma geometriya kursi. – T. ‘Ta‘lim nashriyoti, 2014 y. 240 bet.
   

5. Karimov A.A., Alimov U.T., Shokirova X.A. Chizma geometriya fanidan amaliy mashg’ulotlar Ish daftari. T., TTYeSI, 2014.