Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim

Bosim epyurasi

Biror sirt yoki kontur bo’yicha bosim taqsimlanishining grafik usulda ifodala-nishi

bosim epyurasi deb ataladi.

1. 
   Tekis sirt. Tekis sirtning erkin sirt bilan tutashgan yeridagi bosim erkin sirtdagi bosimga teng (3.6-rasm). Uning qolgan nuqtalarida esa erkin sirtdagi bosimga chegirma bosim qo’shiladi. Gidro-statikaning asosiy tenglamasiga a sosan
   

p  p₀  h

ya’ni sirtning eng pastki nuqtasida bosim eng katta miqdorga ega bo’ladi.

AV sirtga tushadigan bosim epyurasini olish uchun A va V nuqtalarda bosimning

miqdori va yo’nalishini qo’yib, uchlarini tutashtiramiz. Hosil bo’lgan shakl bosim epyurasi o’ladi. Bosim vektorlari uchini tutashtiruvchi chiziqning bosim vektori bilan tashkil qilgan burchagi quyidagicha topiladi:

tg  ^h

h

 ¹ .



Bosim epyurasi esa trapetsiya ko’rinishida bo’lib, to’g’ri to’rtburchak ko’rinishidagi tashqi bosim va uchburchak ko’rinishidagi chegirma bosim epyuralarining yig’indisidan iborat.

2. 
   ^{Egri sirtda bosim ikki tashkil etuvchiga ega bo’lib (3.6-rasm. b), R}x ^{tashkil etuvchisi tekis sirtdagi kabi epyuraga ega bo’ladi. R}u ^{ning epyurasi esa egri sirt bilan erkin sirt} orasidagi soha shakliga ega bo’ladi. Teng ta’sir etuvchi kuch yoki to’liq bosimning ^{quyilish nuqtasi va kattaligini grafik usulda topish mumkin. Buning uchun R}x ^{tashkil etuvchining yo’nalishini R}u ^{ning yo’nalishi bilan kesishguncha davom ettiramiz.}
   

Kesishgan nuqtasiga

^{esa R}x ^{va R}u ^{larni keltirib quyamiz va} parallelogramm hosil qilamiz. Uning diagonali yo’nalishini egri sirt bilan kesishguncha davom ettirib, kesishish nuqtasiga suyuqlik tomondan hosil bo’lgan R kuchni keltirib qo’yamiz Ye nuqta bosim markazi yoki teng ta’sir etuvchi kuchning qo’yilishi nuqtasi bo’ladi.

Texnikada uchraydigan sirtlar tsilindr, sfera va uning kismlaridan iborat bo’lishi mumkin.

4.