Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim

^{Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim}.
Reja:

1. Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim

2. Arximed qonuni

3. Jismlarning suyuqlikda suzishi. Suzuvchanlik

Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim

Girostatik g’ayritabiiylik (paradoks). Biror idishdagi suyuqlikning chuqurligi h bo’lsin, u holda, ixtiyoriy nuqtadagi bosim uning suyuqlik ichida qancha chuqurlikda bo’lganiga bog’liq bo’ladi. A, B, C nuqtalardagi bosimlar quyidagilarga teng:
p_A  h_A; p_B  h_B ; p_C  h_C ;
Suyuqlik tubidagi bosim kuchi esa
P  hS
ga teng. Demak, suyuqlik tubidagi bosim kuchi suyuqlikning og’irligiga teng bular ekan. 3.5-rasmda har xil shakldagi idishlar tasvirlangan va barcha idishlardagi suyuqlikning chuqurligi h ga, idish tubining sirti esa S ga teng.
Bu holda idish tubiga bo’lgan bosim kuchi idishlarda
P_a  hS; P_b  hS; P_c  hS; P_e  hS;
ya’ni barcha idishlarda suyuqlik tubiga bo’lgan bosim kuchi idishning shakli va bosim hosil qilgan suyuqlikning miqdoridan kat’iy nazar quyidagiga teng bo’ladi:


P  hS

qanday qilib hajmi va og’irligi har xil suyuqliklarning idish tubiga bosimi bir xil? Bu yerda fizikaning biror qonuni noto’g’ri talqin qilinayotgani yo’qmikan?

Gidravlika qonunlari bo’yicha suyuqlikdagi bosim uning shakliga bog’liq bo’lmay, uning chuqurligiga bog’liq.

3.5-rasm. Gidrostatik paradoksga doir chizma.
Bu hodisa gidrostatik g’ayritabiiylik deb ataladi. Bu savolga javob olish uchun Paskal qonunini chuqurroq talqin qilish kerak. Masalan,
3.5- rasm, b va 3.5-rasm, s – rasmlarni tekshirsak, birinchi holda idishning yuqoridagi devorlarida bosim yuqoriga yo’nalgan bo’lib, reaktsiya kuchlari pastga yo’nalgan, 3.5- rasm, s da esa aksincha.

1.