Технологияси

Термоанабиоз.
Бу усулда маҳсулотлар ҳаво ҳарорати пасайтирилган муҳитда 
сақланади. Ҳароратнинг пасайиши микроорганизмларга салбий таъсир кўрсатади ва 
маҳсулотдаги биохимик ва физиологик жараѐнларнинг активлигини пасайтиради. 
Термоанабиоз психроанабиоз ва криоанабиоз усулларига бўлинади. 
Психроанабиозда
маҳсулотлар совутилиб сақланади. Мева ва сабзавотлар учун ҳа-
во ҳарорати –1 
0
дан +1 
0
С гача совутилган ҳисоб-ланса, дон маҳсулотлари учун +8 
0
С 
ҳам совутилган ҳисобланади. 
Криоанабиозда
эса маҳсулотлар музлатилиб сақланади ва ҳолатда улар нисбатан 
узоқ вақт сақланади. 
Бу кенг тарқалган усул бўлиб, уни совутиш технологияси деган махсус фан ўргата-
ди. 
Криоанабиоз усули халқ хўжалигида кенг қўлланилмоқда. Кейин-ги йилларда хўжа-
ликларда кўплаб совутиш системалари, совутгичлар қурилмалари қурилмоқда. Тез бу-
зиладиган маҳсулотларнинг аксарият қисми асосан криоанабиоз усулида сақланади. 
Ксероанабиозда
маҳсулотлар қуруқ ҳолда сақланади. Қуритилган маҳсулотларда 
ҳужайра муҳити концентрацияси ошади. Натижада ҳужайрада модда алмашинув жара-
ѐни сусаяди ѐки тўхтайди, микробларнинг яшаш муҳити ҳам ноқулай бўлиб қолади ва 
уларда биохимик жараѐнларни бутунлай тўхтатади. 
Маҳсулотларни табиий усулда қуритиш Ўрта Осиѐда кенг тарқалган ва бу борада 
бой тажриба тўпланган. Ҳозирги вақтда маҳсулотларни қуритишнинг замонавий усул-
лари «сублимация қуритиш усули юқори частотали ва ток инфра қизил нур ѐрдамида 
қуритиш ва бошқалар) ишлаб чиқаришга кенг жорий этилмоқда. 
Осмоанабиозда
маҳсулот ҳужайра муҳитида юқори осмотик босим ҳосил қили-
нади. Шу усул ҳужайрада плазмолиз ҳосил қилиш ҳодисасига асосланган. 
Амалда маҳсулотларда осмотик босимни ошириш учун туз ва шакардан кенг фой-
даланилади. Маҳсулотларни сақлашда уларни тузлаш усули кенг тарқалган. 
Мева ва резавор меваларни консервалашда шакардан фойдаланилади. Мевадаги 
микроблар юқори осмотик босимга чидамли бўлганлиги учун уларни консервалашда 
жуда кўп миқдорда (умумий массасининг 50-60 % микдорида) қўшилади. 
Осмоанабиоз маҳсулотларда озиқ моддаларнинг ва витаминларнинг тўлиқлигига 
сақланиб қолишлигини таъминлайди. 
Ацидоанабиозда
маҳсулотлар кислотали муҳит шароитида сақланади. Маҳсулот-
лар маълум даражадан консервация қилинади. Ўсимлик маҳсулотларини консерваци 

---

186 
қилишда сирка кислотасидан кенг фойдаланилади ва бу усул амалда мариновкалаш 
дейилади. 
Наркоанабиоз
айрим моддаларнинг маҳсулотларига анестезик таъсирига асослан-
ган. Бунда хлороформ, эфир ва бошқа моддалардан фойдаланилади. 
Маҳсулотларни кислородсиз муҳитда сақлаш 
аноксианабиоз
деб юритилади. Кис-
лородсиз муҳитда кўпгина микроблар яшай олмайди ва маҳсулот консервация қилинади. 
Маҳсулотларни, айниқса дон маҳсулотларини ҳавосиз муҳитда сақлаш шу қонуниятга 
асосланган. 
Ценоанабиоз.
Маҳсулотларнинг микрофлорасини бошқариб, яъни фойдали мик-
роблар сонини сунъий усулда кўпайтириш, зарарли микроблар таъсирини сусайтириш 
мумкин. Амалда фойдали микроорганизмлардан сут кислотаси бактериялари ва 
ачитқилардан кенг фойдаланилади. Кўпинча зарарли микроорганизмлар ушбу моддалар 
таъсирида ривожланмайди. 
Сут кислотаси бактериялари иштирокида маҳсулотларни сақлаш