Техник конструкциялаш ва моделлаш

 
Texnologik xaritalar asosida buyumlar tayyorlash  
Eshik lo`kidoni sterjenining qotirgichini yasash  
 
 
 
Zagotovka   
Po’lat listi 1,5 
x25 x45 mm  
№  
Operasiya va 
o’tishlarning 
nomlari  
Ishlov eskizi  
Uskuna va 
moslamalar  
Ish asboblari  
1  
Zagotovkani 
tekislash  
 
Chilangarlik 
verstagi,  
tekislash 
plitasi  
Bolg’a, 
o’lchov 
chizg’ichi  
2  
Zagotovkaning 
chizma bo’yicha 
rejalash  
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski  
Egov, o’lchov 
chizg’ichi  
3   Zagotovkani chizma 
bo’yicha rejalash  
 
Chilangarlik 
verstagi,  
tekislash 
plitasi  
90
0 
li go’niya, 
o’lchov  
chizg’ichi,  
chizg’ich, 
kerner, bolg’a  
4  
Tashqi kontur 
bo’yicha qirqish  
 
Chilangarlik 
verstagi  
Zubilo, bolg’a  
5  
Zagotovkani 
tekislash  
 
Chilangarlik 
verstagi,  
tekislash 
plitasi  
bolg’a, o’lchov 
chizg’ichi  
6  
Tashqi konturni 
egovlash  
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski  
Egov, 90
0 
li 
go’niya, 
o’lchov 
chizg’ichi  
7   5 mm uzunlikda  
90
0 
burchak qilib 
bukish  
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski, 
opravka  
bolg’a, 90
0 
li 
go’niya  

---

59 
 
8   15 mm uzunlikda  
90
0 
burchak qilib 
bukish  
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski, 
opravka  
bolg’a, 90
0 
li 
go’niya  
9   Teshik parmalash  
 
Parmalash 
dastgohi, 
patron, dastaki 
tiski, yog’och 
brusa  
Parma, 
shtangentsirkul  
10  
Buyumning 
hamma qirralarini 
o’lcham (chizma) 
bo’yica egovlash  
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski  
Egov, 
shtangentsirkul  
11  
Buyumning 
konturidagi  
g’uddalarini 
yo’qotish 
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski  
Egov  
12  
Qotirgichni 
jilvirlash  
 
Chilangarlik 
verstagi, tiski  
Jilvir  
  
Mustahkamlash uchun savollar:  
1.  Buyumni tayyorlashning texnologik jarayoni deganda nimani tushunasiz?  
2.  Texnologik jarayonning tarkibiy qismlarini ayting.  
3.  Sterjen qotirgichini yasashning texnologik kartasini tuzish tartibini ayting.  
4.  Sterjen  qoplagichini  yasashning  texnologik  jarayonini  tashkil  qilishni  qanday 
tushunasiz?  
5.  Mustahkamlash uchun savollar:  
6.  Buyumni tayyorlashning texnologik jarayoni deganda nimanitushunasiz?  
7.  Texnologik jarayonning tarkibiy qismlarini ayting.  
8.  Sterjen qotirgichini yasashning texnologik kartasini tuzish tartibini ayting.  
9.  Sterjen  qoplagichini  yasashning  texnologik  jarayoninitashkil  qilishni  qanday 
tushunasiz?  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

60 
 
6-ma’ruza. Pardozlash texnologiyalari.Tayyor yog’och buyumlarni pardozlash. 
REJA (2-soat) 
1.Yog`ochdan tayyorlangan buyumlarga pardoz berishda ishlatiladigan materiallar.  
2. Pardozlashda e’tiborga olinadigan yog‘och materiallarning xossalari 
3.Himoya-dekorativ parda qatlam turlari 
 
Tayanch  iboralar:  Pardoz,  Ishlab  chiqarish,  tarkibiy  qism,  dizayn,  yangi  texnika,  ilg‘or 
texnologiyalar, duradgorlik, tokarlik.  
 
1.Yog`ochdan  tayyorlangan  buyumlarga  pardoz  berishda  ishlatiladigan  materiallar. 
Yog`ochdan  buyum  tayyorlashning  oxirgi  bosqichi  pardozlashdan  iborat.  Pardozlash  yog`och 
buyumining  sirtini  silliqlash,  unga  turli  usulda  bezaklar  ishlash  bilan  chiroyli  ko`rinish  hosil  qilish 
hamla  laklash  va  bo`yash  orqali  yog`ochni  tez  buzilishdan  saqlaydigan  himoya  qatlami  qilishdan 
iborat. Yog`och buyum sirtini silliqlash uchun randalash, egovlash, jilvirlash usullari qo`llaniladi.  
Randalashda  yog`ochning  ta`biy  ranglari  yaltiroqligi,  guldorligi  yaqqol  ko`rinadi.  Bu  ishlar 
maxsus randalash  stanoklarida yoki qo`lda pardoz randalar yordamida bajariladi.  
Egovlash  orqali  yog`och  sirtidagi  turli  kattalik  dagi  g`adir-budirliklar  silliqlab  tekislanadi. 
Egovlar  sirti  turli  shakllarda  hamda  tishlarning  shakli  va  kattaligi  ham  turlicha  bo`ladi.  Yirik  g`adir-
budirliklarni  tekislash  uchun  yirik  tishli  egovlar,  maydalari  uchun  mayda  tishli  egovlar  ishlatiladi. 
Ayrim  egri  sirtlarni  tekislashda  tegishli  egri  shakldagi  egovlar  asosiy  vosita  hisoblanadi.  Egov  bilan 
pardozlashning  oxirida  eng  mayda  tishli  egovlar  ishlatiladi.  Egovdan  to`g`ri  va  xavfsiz  foydalanishi 
mashqlar  davomida  o`zlashtirib  boriladi.  Egovni  qo`l  bilan  to`g`ri  ushlash  va  uni  egovlayotgan 
yog`och  ustida  bir  tekis  bosgan  xolda  yurg`izish  kerak.  Egov  bilan  ishlashda  oldin  uning  dastasi 
mustahkam  o`rnatilganligini  tekshirib  olish  kerak.  Egovlash  vaqtida  qo`llar  shikastlanmasligi  uchun 
egovning  dastasi  tegishli  yo`g`onlikdagi  silliqlangan  yog`ochdan  tayyorlanadi.  Uning  ishlatishda  bir 
qo`l  bilan  dastasidan  maxkam  ushlagan  xolda  yog`ochga  bosib  xarakatlantiriladi.  Egov  bilan 
ishlaganda qo`larga ish  qo`lqopi kiyib olish lozim.   
Jilvirlash yog`och sirtidagi mayda g`adir-budirliklarni silliqlab tozalashdan iborat. Buning uchun 
ta`biy  va  sun`iy  abraziv  materiallarning  mayda  donador  yoki  kukunsimon  zarrachalarni  qog`oz  yoki 
lattaga elim bilan yopishtirib tayyorlangan jilvirlar ishlatiladi.