Техник конструкциялаш ва моделлаш

Surish  qurilmalari.  Zagotovkaga  o‘tish  bilan  ishlov  beradigan  dastgohlarda  surish  harakati 
uzluksiz  ravishda  zagotovkaga  uzatiladi.  Bu  harakat,  odatda,  doimiy  va  vaqti-vaqti  bilan  bo‘ladi. 
Pozitsiyalab  ishlov  berish  dastgohlarida  surish  harakati  yo  zagotovkaga  yoki  kesish  asbobi 
mahkamlangan ish qismiga, ba‘zi hollarda esa bir yo‘la ham zagotovkaga, ham ish qismiga uzatiladi. 
Bu dastgohlarda kesish asbobi yoki zagotovka har surilishdan keyin, albatta, salt harakatlanadi, shunga 
ko‘ra surish qurilmasi suruvchi qurilmalarga qaytma - ilgarilama harakatni ko‘p hollarda turli tezlikda 
uzatishi lozim. 
Zagotovkaga o‘tish bilan ishlov beradigan dastgohlarda surish qurilmalari bir yoki bir necha juft 
jo‘valar  yoki  jo‘valar va disklar, jo‘valar va  gusenitsalar,  gusenitsa zanjirlari va harakatlanmaydigan 
roliklar, aylanadigan barabanlar hamda stollar ko‘rinishida yasaladi. Ko‘pincha, tirgakli (zagotovkani 
ko‘nda- langiga surishda) plastinkasimon zanjirlar ishlatiladi. 
Pozitsiyalab  ishlov  berish  dastgohlarida  surish  qurilmalari  sifatida  qo‘zg‘aluvchan  stollar, 
karetkalardan,  kesish  asbobini  zagotovkaga  surish  uchun  esa  supportlardan  foydalaniladi.  Surish 
qurilmalarini elektr dvigatel, pnevmodvigatel va gidrodvigatel harakatlantiradi. 
Dastgohlarning stollariga, odatda, harakatlanadigan yoki harakatlanmaydigan jo‘valar o‘rnatiladi; 
harakatlanmaydigan jo‘valar stollar sirtidan sal balandroq ko‘tarilib turganligidan zagotovkaning stol 
sirtiga ishqalanishini kamaytiradi. 
Reysmusli  dastgohlarda  ustki  jo‘valar  ramaga  o‘rnatilgan  bo‘ladi;  qo‘zg‘aluvchan  stolga 
o‘rnatilgan pastki jo‘valarning vaziyati o‘zgartirib sozlanadi. 
Siljitish  mumkinligi,  ularning  diametrlarini  to‘g‘ri  tanlash  jo‘valarni  zagotovkaga  nisbatan 
shataksirashini  qisman  kamaytirishga  imkon  beradi.  Masalan,  to‘rt  tomonlama  bo‘ylamasiga 
frezalaydigan quvvatli dastgohlarda jo‘valarning siljishini kamaytirish uchun diametri 500 mm gacha 
bo‘lgan uzatish jo‘valari ishlatiladi. Ba‘zida jo‘valarning zagotovkalarni zarur kuch bilan bosish uchun 
mahkamlash  qurilmasi  barcha  detallarining  va  yuqorigi  jo‘valar  yuritmasining  (disk  arrali 
dastgohlarda) massasi tegishlicha tanlanadi hamda pnevmodvigatellar yoki prujinalar ishlatiladi. 
Bo‘ylamasiga frezalash dastgohlarida jo‘valarning sirti taram-taramlanadi, bu esa ularni zagotovka 
sirti  bilan  yaxshiroq  tishlashishiga  imkon  beradi.  Ko‘pincha,  taram-taram  jo‘valar  sal  qiyaroq